Sokratesin Savunması

11 

 

bir  kötülük,  bir  namussuzluk  olduğunu 

biliyorum;  ben,  kötülük  olduğunu  iyice 

bildiğim  şeylerden  korkarım,  ama  iyilik 

olmadığını  kestirmediğim  şeylerden  ne 

korkar,  ne  de  sakınırım.  Onun  için  siz 

beni  simdi  serbest  bırakıp;  Anytos'un 

size:  “Sokrates  mademki  böyle  bir  suçla 

suçludur,  ona  herhalde  ö1üm  cezasını 

vermek 

gerekiyor, 

yoksa 

bütün 

çocuklarınız  onun  öğütlerini  dinleyerek 

büsbütün  bozulacaklardır”  demesine 

bakmayarak,  “Sokrates,  biz  Anytos'un 

fikirlerine  inanmak  istemiyoruz,  seni 

serbest  bırakacağız  ama  bir  şartla:  artık 

bir 

daha 

böyle  herkesi  sorguya 

çekmeyeceğine  ve  filozofluk  etmeye-

ceğine  söz  vermek  şartıyla;  bunları 

yapmakla  bir  daha  suçlandırılırsan, 

öleceksin” derseniz, kurtulmam için ileri 

sürülebilecek  böyle  bir  şarta  karşı  derim 

ki:  Atinalılar,  size  saygı  ve  sevgim 

vardır;  ancak,  ben  size  değil,  yalnız 

Tanrıya baş eğerim; ömrüm ve kuvvetim 

oldukça  da  iyi  biliniz  ki,  felsefe  ile 

uğraşmaktan, karşıma çıkan herkesi buna 

yöneltmekten, 

felsefeyi 

öğretmekten 

vazgeçmeyeceğim;  karşıma  çıkana,  her 

zaman 

dediğim 

gibi 

gene 

şöyle 

diyeceğim:  “Sen  ki,  dostum,  Atinalısın, 

dünyanın  en  büyük,  kudretiyle,  bilgeli-

ğiyle  en  ünlü  şehrinin  hemşerisisin; 

paraya,  şerefe,  üne  bu  kadar  önem 

verdiğin  halde  bilgeliğe,  akla,  hiç 

durmadan  yükseltilmesi  gereken  ruha  bu 

kadar  az  önem  vermekten  sıkılmaz 

mısın?  Kendisiyle  münakaşa  ettiğim  bir 

adam  bu  saydıklarıma  önem  verdiğini 

söylerse,  yakasını  bırakacağımı  ve 

salıvereceğimi  sanmayınız;  hayır,  gene 

soracağım, onu gene sorguya çekeceğim, 

onunla 

gene 

münakaşa 

edeceğim; 

erdemli  olduğunun  bir  sözden  başka  bir 

şey  olmadığını  anlarsam,  kendisini, 

değeri büyük olana az değer verdiğinden 

değeri 

küçük 

olana 

çok 

değer 

verdiğinden  ötürü  utandıracağım  Ayni 

sözleri  genç,  ihtiyar,  yurttaş,  yabancı, 

her  kese,  hele  benim  kardeşlerim 

olduklarından  dolayı  bütün  hemşeri-

lerime  tekrarlayacağım.  Çünkü  biliniz, 

bu  bana  Tanrının  bir  buyruğudur;  şuna 

inanıyorum  ki  şehrimizde,  şimdiye 

kadar  Tanrıya  benim  bu  hizmetimden 

daha  büyük  bir  iyilik  edilmemiştir. 

Çünkü  ben,  genç,  ihtiyar,  hepinizi, 

vücudunuza,  paranıza  değil,  her  şeyden 

önce ruhun en yüksek terbiyesine  önem 

vermeniz 

gerektiğine 

kandırmaktan 

başka bir şey yapmıyorum. Evet, benim 

vazifem,  size  para  ile  erdemin  elde 

edilemeyeceğini,  paranın  da,  genel 

olsun,  özel  olsun,  her  türlü  iyiliğin  de, 

ancak  erdemden  geldiğini  söylemektir. 

Ben  bunları  öğretmekle  gençler  doğru 

yoldan  ayırıyorsam,  zararlı  bir  insan 

olduğumu kabul ederim. Ama biri gelip 

öğrettiğim  şeylerin  bunlar  olmadığını 

iddia  ederse  yalan  söylemiş  olur.  Bu 

noktada,  Atinalılar  Anytos'a  ister  inanın 

ister  inanmayın,  hakkımda  ister  beraat 

hükmü  verin,  ister  vermeyin;  herhalde, 

iyice  bilin  ki,  bir  değil  bin  kere  ölmem 

gerekse  bile,  yolumu  asla  değiştir-

meyeceğim. 

Atinalılar,  sözümü  kesmeyiniz,  beni 

dinleyiniz; sonuna kadar dinleyeceğinize 

söz  vermiştiniz,  söyleyecek  bir  şeyim 

daha  kaldı,  öyle  bir  şey  ki  işitince, 

korkarım,  haykırmak  isteyeceksiniz; 

fakat 

beni 

dinlemek 

sizin 

için 

---

12 

 

daha  hayırlı  olacaktır,  onun  için,  çok 

yalvarırım, sakin olunuz. Bilmelisiniz ki, 

benim  gibi  bir  adamı  öldürmekle,  beni 

değil kendinizi cezalandıracaksınız. Bana 

kimse,  ne  Meletos  ne  de  Anytos,  zarar 

verebilir;  kötü  bir  kimse  iyi  bir  adamı 

nasıl  zarara  sokabilir?  Ancak  kendine 

zarar  vermiş  olur.  Onlarda  şüphesiz  beni 

öldürtmek, süründürmek veya hemşerilik 

haklarından  yoksun  bırakmak  imkânı 

vardır;  onlar  herkesle  beraber  böyle  bir 

cezanın  bana  karşı  büyük  bir  kötülük 

olduğunu  sanabilirler.  Fakat  burada 

onlarla  bir  düşünemem;  çünkü  onların 

şimdi  yaptıkları gibi, başka bir kimsenin 

hayatını  haksız  yere  yok  etmek  daha 

büyük bir kötülüktür. 

O  halde,  Atinalılar,  siz  Tanrının  bir 

vergisi  olan  beni  mahkûm  etmekle  ona 

karşı  bir  günah  işlemeyiniz  dediğim 

zaman,  sizin  sandığınız  gibi  kendimi 

değil,  sizi  düşünüyorum.  Çünkü  gülünç 

bir  benzetmeye  müsaade  edin,  beni 

öldürürseniz, hem büyük, hem cins, ama 

büyüklüğünden dolayı  ağır  ve dürtülmek 

isteyen bir ata benzeyen devleti yerinden 

oynatmak  için,  Tanrının  musallat  ettiği 

benim gibi bir at sineğine kolay kolay bir 

halef 

(yerine)

 bulamazsınız, ben Tanrının, 

devletin  başına  musallat  ettiği  bir  at 

sineğiyim,  her  gün  her  yerde  sizi 

dürtüyor, 

kandırıyor, 

azarlıyorum; 

peşinizi  bırakmıyorum.  Benim  gibi  bir 

kimseyi  kolay  kolay  bulamayacaksınız; 

onun  için,  size  kendinizi  benden  yoksun 

bırakmamanızı  tavsiye  ederim.  Belki de, 

ansızın uykusundan uyandırılan biri gibi, 

caniniz  sıkılarak,  Anytos'un  öğüdüne 

uyar,  beni  kolayca  vurup  öldürebile-

ceğinizi  sanır  ve  Tanrı  size  acıyıp  başka 

bir 

at 

sineği  gönderinceye  kadar, 

hayatınızın  geri  kalanında  gene  uykuya 

dalarsınız.  Size  Tanrı  tarafından  gönde-

rildim  demenin  ispatini  mi  istiyorsunuz? 

Ben  başkaları  gibi  olsaydım,  yıllarca  sizi 

erdeme  yeltmekle 

(yöneltmekle)

,  bir  baba, 

bir  ağabey  gibi  teker  teker  sizin  mese-

lelerinizle  uğraşmakla,  kendi  işlerimi 

savsamaz,  onlara  sabırlı  bir  seyirci 

kalmazdım;  böyle  bir  hal,  sanırım  ki, 

insan  tabiatına 

(doğasına)

  uyan  bir  şey 

değildir.  Bundan  bir  şey  kazansaydım 

yahut  yol  gösterme  ve  aydınlatmalarımın 

karşılığında  para  alsaydım,  bu  hareke-

timin belki bir anlamı olurdu; fakat şimdi, 

kendiniz  de  görüyorsunuz  ki,  beni  suç-

layanların  küstahlığı  bile  bir  kimseden 

para  aldığımı  veya  almak  istediğimi 

söylemeye  varamıyor; çünkü bunu hiçbir 

vakit görmemişlerdir. Bu sözümün doğru-

luğuna, yetecek kadar  şahitlik edecek bir 

şeyim var: fakirliğim. 

Devlet  işlerine  girerek  fikirlerimi 

oradan söylemek varken herkese ayrı ayrı 

öğüt vermeye, başkalarının işlerine karış-

maya  kalkışmam  belki  size  şaşılacak  bir 

şey  gibi  gelebilir.  Bunun  sebebini  de 

söyleyeceğim.  Bir  tanrının  veya  tanrısal 

bir  ruhun  bana  göründüğünden,  çok  kere 

ve  birçok  yerde  söz  ettiğimi  işitmiş-

sinizdir. 

Meletos'un, 

suçlamasında, 

bununla  alay  ettiğini  de  bilirsiniz.  Bir 

nevi  ses  olan  bu  işaret,  bana  çocuk-

luğumda  gelmeye  başlamıştı;  bu  ses beni 

hep  göreceğim  islerden  alıkor,  ama  yap! 

diye  hiçbir  vakit  emretmezdi.  İşte  beni 

siyasete girmekten alıkoyan da budur. Bu 

alıkoymanın  da  çok  yerinde  o1duğuna 

inanıyorum. Çünkü Atinalılar, ben siyaset 

ile  uğraşsaydım,  besbelli  ki  çoktan 

---