Səlahəddin XƏLİlov məHƏBBƏT və İntellekt
Yüklə 2,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
Birinci hiss uşağı göylərə səsləyir; o öz mələyini axtarır. Bu, – ilk məhəbbət duyğusudur. İkinci hiss də əks-cinsə qarşı yönəlmişdir. Lakin o, vəhşi bir ehtirasdır. Burada qarşı tərəf nəinki mələk deyildir, hətta onun əxlaqı, mənəvi keyfiyyətləri, əql-kamalı ümumiyyətlə diqqətdən, fokusdan kənardadır. Əslinə qalsa, burada ancaq erotik kamillik, qadın təravətinin, qadınlıq məziyyətinin bariz ifadəsi ön plana çıxır. Bu zaman hətta yaş da önəmli deyil. Məsələn, 14-15 yaşlı bir yeniyetmənin nəzər-diqqətini özü yaşında olan, qönçə kimi hələ təzə açılmağa başlayan, nərmənazik bir qız uşağı deyil, cinsi inkişaf baxımından tam yetişmiş və cinsi cazibədarlığını daha çox hiss etdirən hər hansı bir qadın cəlb edir. Bu axtarış heç də bəxt ulduzunun, könül yoldaşının axtarışı deyil. Məqsəd də heç ev- lənmək deyil. Sadəcə vəhşi şəhvani hiss öz əks qütbünü axtarır və bu əks-qütb adsız-ünvansız, şəxssizləşmiş, mücərrəd bir erotik təzahürdür. Bu təzahürün real daşıyıcısı, onun kimliyi, digər xüsusiyyətləri əsla maraqlı deyil. Əksinə, bu xüsusiyyətlər ortada olanda, yəni şəxsi tanıyanda ona «o gözlə» baxmağa utanırsan. Çünki bu tanışlıq səni reallığa gətirir. İçində baş qaldıran ünvansız erotik hiss isə sənə bu dünyanın real münasibətlərindən, əxlaqi normAlardan, adət- ənənədən, səni məhdudlaşdıran, utandıran, hissinə 73 mane olan nə varsa, – hamısından ayrılmaq, təcrid olunmaq və öz hissinlə, bu hissin təsadüfi və ünvansız tərəf-müqabili ilə birlikdə qalmaq istəyi təlqin edir. Güman edirəm ki, qızlar da bu dövrlərində öz həmyaşıdlarından daha çox yetkin kişilərə (xüsusən, romanlarda və filmlərdə kişi xarakterinin və kişi gücünün timsalı sayılan obrazlara) qarşı özləri üçün anlaşılmaz bir meyl, cazibə hiss edirlər. Əlbəttə, bu yaşda yeniyetmə öz hisslərin- dən diksinir, utanır, onları gizlədir, amma da- xilində qadın cinsinə qarşı yaranmış anlaşılmaz bir cazibədən də qurtula bilmir. Fikri-zikri daha çox bu mövzuya yönəlir. Yeniyetmə təcrübəli kişilərdən, don cuanlardan fərqli olaraq, bu istəyi reallaşdırmaq üçün plan cızmır, tədbir tökmür, hətta belə bir görüşdən, öz hissini real münasibətlər sisteminə daxil etməkdən çəkinir, qaçır; amma ətraf qıcıqlandırıcı amillərlə dolu olduqda bu istəkdən xilas olmaq çətindir. Ona görə də, yeniyetmələrdə erotik filmlərə baxmaq meyli yaranır, onlar çox vaxt video və internet dünyasına səyahətə çıxmağa, reallıqdan uzaq- laşmağa çalışırlar. Tənzim oluna bilməyən erotik hiss hələ tam formalaşmamış yeniyetmənin digər hissləri ilə müqayisədə çox güclü olduğundan, hətta psi- xikanın pozulmasına da səbəb ola bilər. Belə 74 vaxtlarda görünür bu hissləri anlamaq və idarə edə bilmək üçün onlara xüsusi bilgilər ve- rilməsinə ehtiyac yaranır ki, bu da ilk növbədə valideynlərin vəzifəsidir. Cinsi tərbiyə ilə əla- qədar Azərbaycan dilində elmi-pedaqoji mən- bələrin ∗ olduğunu nəzərə alaraq, bu mövzu üzə- rində ətraflı dayanmayacağıq. Bircə B.Rasseldən belə bir fikri iqtibas gətirmək istəyirik ki, yeniyetmələri öz cinsi hissləri ilə təkbaşına buraxmaq, bu hisslərin gizlindən çıxarılması, adiləşdirilməsi və tənzimlənməsi üçün zəruri bil- gilər verməmək, onlara qarşı ən azı qəddarlıq hesab olunmalıdır. 1 İlk məhəbbət duyğusu da, əslində ünvansız yaranır. Yeniyetməlik dövründə məhəbbət eyni vaxtda iki müxtəlif qütbdən başlanır. Bir tərəfdən, bədən yetkinləşir və erotik duyğu qəlb aləminə qədəm qoyur. Digər tərəfdən, qarşı cinsə münasibətdə estetik duyğu daha da yetkinləşir və xüsusi məna kəsb edir. İllər keçdikcə hər iki hissdə mərkəzə doğru yerdəyişmə gedir. Yaş artdıqca yeniyetmələrin cinsi meyli açmış güldən qönçəyə doğru dəyişir və nəhayət, öz həmyaşıdlarının üzərində dayanır. Bu dövrdə ilk məhəbbət duyğusu da göylərdən yerə enir və artıq Bax, məs.: Ə.Əlizadə. «Məhəbbət aləmi»; G.Quliyev. Məhəbbətin psixologiyası. B., 2005 və s. 1 Russel B. On education. London, Routledge, 1994, p. 141-142. 75 nəzarətə alınan erotik hisslə qovuşmaq imkanı əldə edir. Real eşq üçün, evlənmək üçün yetkinliyin əsas şərti də məhz bu iki qütbün birləşməsi, yerin və göyün cazibələrinin tarazlaşmasıdır. Düzdür, spontan başlanan ülvi məhəbbət duyğuları ilə spontan erotik hissin qovuşması, – eşqin kamillik məqamı heç də hamıya qismət olmur. Kim isə hələ vaxtından əvvəl ya ülvi duyğularını, ya da şəhvət hissini mütləqləşdirir, onun əsirinə çevrilir; kim isə göydən yerə enə bilmir və kim isə ömrü boyu sürünür və heç vaxt öz nəfsinin fövqünə qalxa bilmir. Məhəbbətin elə formaları da vardır ki, fərqlənən tərəfə yox, özünün bir parçasına, ikinci varlığına münasibət kimi ortaya çıxır. Bu, ilk növbədə yaradıcılıq məhəbbətinə aiddir. Valideyn məhəbbəti də qismən yaradıcılıq məhəbbətini xatırladır. Yəni yaradanın öz yaratdığına sevgisi kimidir. Bir rəssamın öz tab- losuna, bir bəstəkarın öz musiqisinə, bir yazıçının öz romanına bəslədiyi münasibət də bu qəbildəndir. Çünki yaradıcılıq məhəbbəti də əslində eyniyyət məhəbbətinin formalarından biridir. Sənətkar əvvəlcə öz qəlbində yaratdığı obrazı, öz qəlbinin bir guşəsini gerçəkliyə transfer edir və yaratdığı əsərin simasında özünün ikinci (bəlkə də daha əsas) həyatını yaşıyır. 76 Yüklə 2,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|