AĞABƏYLƏR NƏSLİ
Salyan rayonunda ən böyük nəsillərdən biri, bəlkə də bir-
incisi Ağabəylər nəslidir. Bu nəhəng nəsildən hazırda
Salyanda 200-ə qədər, Bakıda 30-dan artıq Ağabəyov
soyadı ilə yaşayır. Bundan başqa Əlibayramlıda, Göyçayda,
Sabirabadda, Saatlıda, Neftçalada, Masallıda və digər rayon-
larda da tək-tək Ağabəyov soyadlı ailələr vardır.
Ağabəy nəsli Salyanın və ətraf rayonların ictimai-mədəni
və elmi həyatında mühüm rol oynamışdır. Bu nəsil öz
başlanğıcını Salyan hakimi Ağa Əli xanın oğlu Cığatay bəyin
yeganə oğlu Ağabəydən götürür. Əhvalatı belə nəql edirlər.
Cığatay tayfası 16 əsrə qədər Xorasan ətrafında yaşayıb.
Şah İsmayılın hakimiyyətə gəlməsində böyük rol oy-
nayan cığatayları Səfəvilərin hakimiyyətini möhkəm -
lətmək üçün bir neçə Şahsevən tayfası ilə Azərbaycana
köçürürlər.
Qaraqaşlı kəndini də cığataylar bina ediblər. Həmişə bu-
rada yaşayırlar.
XIX əsrin əvvəllərində Azərbaycanı işğal etməyə gələn rus
generalı Knyaz Sisyanov xalqı qıra-qıra əlləri qanlı Bakıya
yaxınlaşır. Döyüşməyin mənasız olduğunu görən Bakı xanı
Hüseynqulu xan sui- qəsd etmək qərarına gəlir. Sui-qəsdə
rəhbərliyi xalası oğlu İbrahim bəyə tapşırır. Qəsdin
icraçılarını könüllü təyin etmək üçün xan böyük qurultay
çağırır. Qurultayda Bakı və Bakı ətrafı bölgələrin bəyləri
iştirak edirlər. İcraçıları seçmək üçün püşk atırlar. Püşkün
biri Cığatay bəyə düşür. Bakı qalası önündə Knyaz Sisyano -
vu qarşılayırlar. Şərəfinə cıdır yarışı təşkil edilir. Bu vaxt
Sahib Sailov
366
Cığatay bəy və bir başqası tapanca ilə Sisyanovu öldürür.
Qətl 1806-cı ilin fevralın 8-də icra edilir. Bundan sonra
aləm bir-birinə qarışır, bütün imtiyazları əlindən alınan
Cığatayın yeganə yolu Ağabəy Qaraqaşlıya qayıdır. Bu-
rada evlənir, onun 4 oğlu olur. Məhəmməd, Kəblə Ab-
dulla, Abdı Soltan və Mirzə İsmayıl ağa.
Oxucu marağı üçün demək istəyirəm ki, Ağabəylər nəsli
haqqında 2008-ci ildə çap edilən «Ağabəylər» kitabı
hazırlanmış, Salyan, Kürqarağaşlı – Bakı-Gəncə-Şirvan-
Saatlı və Lənkəran rayonlarını əhatə edir. Kitabın
müəllifləri Seyran Sənan oğlu Ağabəyov, Yaşar Əli oğlu
Ağabəyovdur. Bu kitab çox böyük zəhmətin nəticəsində,
uzun axtarışlardan sonra hasilə gəlmişdir. Kitabın ən böyük
məziyyətlərindən biri Ağabəylər nəslinin şəcərəsinin
verilməsidir. Şəcərə 300 ili əhatə edir. Bizim dövrümüzə
qədər gəlib çıxan Ağabəylər nəslindən 56 ailənin salnaməsi
qələmə alınaraq görkəmli elm, incəsənət, hərb və zəhmət
adamlarını xalqa tanıtmaqda böyük əhəmiyyəti vardır.
Oxucula-rımız bu kitabda Mirzə İsmayıl Ağa Ağabəy oğlu,
Samit, Əsəd, Mirzə İsmayılın övladları, görkəmli
şərqşünas general Sadıq Bəy Ağabəyov (Ağabəyzadə)
filosof, türkoloq və böyük alim, demokrati yanın ilk
nəzəriyyəçisi Əli bəy Hüseynzadə xalq içində və bütün
mərtəbələrdə hörmət və nüfuz sahibi olan Əli bəy Əsəd
oğlu Ağabəyli, dünyaşöhrətli görkəmli alim – seleksio-ner,
akademik Ağaxan Ələsgər oğlu Ağabəyli, Balabəy, Sənan,
Özbək, Firdovsi, Binyamin, Həmid, Mehdi, Rafət, Faiq,
Ələsgər, Əli, Mirzəli, Fətəli, Dilavər, Mirzəağa, Nofəl,
Seyran, Rizvan, Urfan, Nüyuton, Əlipaşa, Bulat, Yaşar,
Zəkanın gücü
367
Naseh, Feyzi və onlarla görkəmli və sadə ağabəylilər
haqda müfəssəl məlumatlarla tanış olacaqsınız. Kitab
yalnız püblisistik baxımdan deyil, tarixi-mövqeyi nəzərdən
də diqqəti cəlb edir. Böyük bir dövrü əhatə edən insanlar
haqqında tarixi faktları göstərməklə yaradılmış partret
oçerklər, şübhəsiz ki, bu nəslə marağı artıracaqdır.
Ağabəylər nəslinin yaşlı nümayəndələri ilə yanaşı, əsərdə
gənc Ağabəylilərə də lazımi diqqət göstərilmişdir. Gənc
nəslin görkəmli nümayəndələri, o cümlədən polkovnik ley-
tenant Feyzi Ələsgər oğlu Ağabəyov, cərrah-travmatoloq
İlqar Faiq oğlu Ağabəyov, həkim-ekspert Müşfiq Rüfət oğlu
Ağabəyov, gənc alim Ülviyyə Rizvan qızı Ağabəyova 2007-
ci ildə ginnesin rekordlar kitabına düşmüş ağac və gildən
heykəl və büstlər düzəldən orta məktəb yaşlı Ağabəy Elşən
oğlu Ağabəyli və bütün gənclər yaşlı nəslin fəxri və
ümididirlər.
Əsli Qaraqaşlı kəndindən olub, Azərbaycanda və
dünyanın bir neçə ölkəsində məskunlaşmış Ağabəylilər
nəslini və soyadını tarixi və bədii ştrixlərlə təsvir edib,
tanıyanların və tanımayanların xatirə və yaddaşına həkk
edən müəlliflərə belə gözəl əsər yaratdıqlarına görə
Azərbaycanın qocaman bir vətəndaşı və bu əsərin redak-
toru kimi öz səmimi təşəkkürümü bildirir və bu nəcib işdə
onlara öz xeyir-duamı verirəm.
***
Zaman dəyişir, illər bir- birini əvəz edir, biz isə yaşa dolu-
ruq. Bu yaxınlarda “Bilgəh” kordioloji sanatoriyasında
xalqımızın adlı- sanlı oğlu Cahangir Aslanoğlunun qızı
Sahib Sailov
368
