etdirilməsidir.
"Muğanın övladları" kitabının nəşr edilib, geniş oxucu
kütləsinə çatdırılması çox faydalı olardı.
Fəridə MƏMMƏDOVA,
Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü,
Tarix elmləri doktoru, professor,
Azərbaycan Hava Nəqliyyatı akademiyasının kafedra
müdiri, Azərbaycan Respublikası
dövlət mükafatı laureatı.
26 dekabr 1997- ci il.
Haşiyə: Artıq Fəridə xanımın bu arzusu yerinə yetirilib.
“Muğanın övladları” kitabları seçilmiş əsərlərin III-IV-V
cilidlərində çap edilib fədakar oxucuların ixtiyarına
verilmişdir. (“Əsərləri külliyatı 10 cilddə”, Bakı “Araz”
nəşriyyatı 2010-2011-ci illər.)
Zəkanın gücü
361
Sahib Sailovun "Ömrün səhifələri"
əsərinin əlyazmasına rəy
Orta əsr ədəbiyyatı tarixində ayrıca memuarlar yazılma -
sına da, böyük sənətkarların əsərlərində memuar ünsürlərinə
də çox-çox təsadüf edilir. Azərbaycanlıların ən çox sevdiyi
bu mövzu-memuar ünsürləri Xaqani Şirvani, Nizami
Gəncəvi, Məhəmməd Füzuli və başqa şairlərin əsərlərində
çox yaxşı açıqlanır.
Memuar ünsürləri səyahətnamələrdə, vücudnamələrdə də
öz əksini tapmışdır. Lakin bir ədəbi forma kimi, tam şəkildə
memuarlar Azərbaycan tarixində əsasən XIX yüzilliyin
sonlarından başlayaraq meydana çıxmış və dövrümüzə qədər
davam etməkdədir. XX yüzillikdə bu daha geniş şəkil
almışdır. Memuarlar müəllifin həyat və fəaliyyətini, yaşayıb
yaratdığı mühiti, müasirlərini və b. əlbəttə ki, öz nöqteyi
nəzərindən təsvir etməklə gələcək nəsilə çatdırmaqda
əhəmiyyətli rol oynayır. Bu baxımdan tarix elmləri namizədi,
7 kitab, 130-dan artıq elmi və elmi- publisistik məqalələr
müəllifi Sahib Ağagül oğlu Sailovun "Ömrün səhifələri" adlı
memuarı diqqətə layiqdir.
Əsərdə yaşanan həyatı, təhsili, elmi, ictimai və siyasi
fəaliyyətindən əlavə, onun doğulduğu kəndin, Kür çayı
sahilində olan Çuxanlı kəndinin, eləcə də Salyanın abu havası
təsvir olunur. Əsərdə müəllifin ilk uşaqlıq illərindən
başlayaraq, təhsili, sevimli müəllimləri, başqa dost və
tanışları haqqında danışılsa da, əmək fəaliyyətinə xüsusi yer
verilir. Kitabda müəyyən epizodlarla əlaqədar verilən foto-
Sahib Sailov
362
şəkillər, memuarın dili, təsvir vasitələri əsəri daha maraqlı,
oxunaqlı etmişdir. Kitabda yazacağı alimlik, elmi, elmi-
kütləvi və publisistik əsərlərinin siyahısı da verilmişdir ki, bu
da onun bir alim kimi formalaşması mərhələlərini açıqlayır.
Əsərdə Azərbaycanın zəngin bir ölkə olmasını bütün
varlığı ilə açıqlayan yazıçı bu zənginlikdən ilham almış kimi,
sanki mədəniyyət, işgüzarlıq, fəallıq, mütəşəkkillik nümunəsi
olaraq hadisələrin təmtəraqlı ifadələrlə təsvirini verir.
Maraqla oxunan bu əsər XXI yüzillikdə yaranan memuar
ədəbiyyatının ən yaxşı nümunələrindən biridir.
Filologiya elmləri doktoru
14 mart 2003-cü il.
Zəkanın gücü
363
Cənnət NAĞIYEVA,
Muğanın övladları
1
Kitab köşkünün rəflərindən boylanan "Muğanın övladları"
kitabı sanki kənardan öz həmvətənlərini - "Məni alın, ox-
uyun, görün Azərbaycanın bir parçası olan Salyan rayonunun
bəhrəli, bərəkətli torpağı nələrə qadirdir, necə insanlar
yetişdirib?" – deyə çağırır, haraylayırdı. Məni səsləyən kitab-
dan birini aldım. Bu nəfis şəkilli, iri həcmli kitabın çağırışçı
adı elə ilk səhifəsindən məzmunundan xəbər verir.
"Muğanın övladları" kitabında bir yurd, bir mahal ya-şayır.
Bir xalqın mənəvi yüksəlişi, neçə-neçə əsrin mənzərəsi
kitabdakı adamlarda öz əksini tapır. Bu adamlar zənginliyin,
mətinliyin, ölməzliyin, gücün, qüdrətin, kamalın təcəssümü
kimi yaşayır.
"Zamanın yaddaşında hər şey zaman kimi qalır" – deyirlər.
Salyanın ulu ustadı Şeyxülislam Əhməd Səlyani (1812-1887)
və onun açıq fikirli, dərin zəkalı, böyük şair, mütəfəkkir və
publisist, rəssam, pedaqoq, həkim, ictimai xadim olan nəvəsi
Əli bəy Hüseynzadə kimi. Müəllif bu iki böyük şəxsiyyətin
məzmunlu həyat kitabını vərəqləyir və oxucuya məlum ol-
mayan bir çox mətləbləri aşkar edir.
Milləti üçün yanan, repressiya qurbanı olan Salyanın belə
böyük şəxsiyyətlərindən Yusif Qasımov, Böyükağa Talıblı,
Axund Mir Bağır Ağa kimi əvəzsiz ziyalılar haqqında kitabda
dolğun yazılar verilmişdir.
Salyanlılar Azərbaycanın böyük tarixçi alimi Əlövsət
Quliyevin, əsərləri ürəkləri fəth edən Əliağa Kürçaylının,
Sahib Sailov
364
1 "Mədəni-maarif" jurnalı.1996-cı il, № S. 21-22
Xəlil Rza Ulutürkün, məclislər yaraşığı Qulu Əsgərovun, el
ağsaqqalı Qüdrət Səmədovun əziz xatirəsini rayonun mədə -
niyyət ocaqlarının, məktəblərinin, küçələrinin adlarında
əbədiləşdirmişlər.
Biz bu topludan öyrənirik ki, tarixin müxtəlif dövrlərində
Salyanda həyata vəsiqə alan Firuz Məlikov, Arif Məlikov,
Ağaxan Ağabəyli, Ramiz Qurbanov, Ağacavad Əlizadə, Aşıq
Qurbanxan, Aşıq Pənah, Aşıq Bəylər, Oqtay Rza, Afina
Əlizadə, Cənnət Nağıyeva və başqa adlarını çəkə bilmə -
diyimiz Salyanın namuslu övladları bu diyarın şöhrətini çox-
çox uzaqlara aparmış, onun bərəkətli torpağından yorul -
madan danışmışlar.
"Muğanın övladları" kitabının müəllifi tarix elmləri
namizədi Sahib Sailovdur. Onun 120-dən çox elmi, publisis-
tik məqalələri, 3 kitabı çapdan çıxmışdır. Tədqiqatçı alim bu
yeni kitabda Muğanın namuslu, istedadlı övladlarını arayıb
axtarmış, onların həyat və yaradıcılığı ilə geniş oxucu
kütləsini tanış etməyə nail olmuşdur.
Sahib Sailov əsl ziyalı, tarixçi alim, tədqiqatçı kimi daim
axtarışdadır. O, öz fəaliyyətini yeni kitabda 337 nəfər
həmyerlisi barədə danışmaqla bitmiş hesab etmir,
respublikamızın şəhər, rayon və kəndlərini gəzir, hələ
haqqında yazılmamış doğma elin övladları barədə yeni söz
deməyə tələsir. Ona bu nəcib işdə uğurlar arzulayırıq.
Səyyarə Salmanova
Bakı Dövlət Universitetinin dosenti
Zəkanın gücü
365
Dostları ilə paylaş: |