Reja: Firibgarlik tushunchasi. Firibgarlik uchburchagi

Menejmentga qilingan sо‘rovlar xodimlarning firibgarligi natijasida moliyaviy hisobotda jiddiy buzilishlar paydo bо‘lishi xavfi tо‘g‘risida foydali ma’lumotlarni taqdim etishi mumkin. Biroq, bunday sо‘rovlarda moliyaviy hisobotda boshqaruv firibgarligi natijasida yuzaga kelgan jiddiy xatolar xavfi tо‘g‘risida ma’lumot berilishi ehtimoldan yiroq emas. Firibgarlik yoki firibgarlikka shubha qilish faktlari tо‘g‘risida qо‘shimcha ma’lumot olish uchun kompaniyaning menejment tarkibiga kirmaydigan xodimlari tomonidan sо‘rovlar о‘tkazilishi mumkin. Ushbu xodimlarga quyidagilar kiradi: moliyaviy hisobotlarni tuzishda bevosita ishtirok etmaydigan texnik xodimlar; turli vakolatlarga ega bо‘lgan xodimlar; g‘ayrioddiy bitimlar guruhini boshlash, qayta ishlash va rо‘yxatdan о‘tkazish bilan shug‘ullanadigan xodimlar va ushbu xodimlarni kuzatadigan yoki nazorat qiladiganlar; korxonaning yuridik maslahatchilari; axloq bо‘limi boshlig‘i; firibgarlik tо‘g‘risidagi da’volarni kо‘rib chiqish mas’uliyati yuklangan shaxs yoki shaxslar guruhi. Rahbariyatning sо‘rovlarga bergan javoblarini baholashda auditor menejment firibgarlik bilan shug‘ullanish uchun imtiyozli mavqega ega ekanligini hisobga olib, professional skeptik pozitsiyadan kelib chiqadi. Shuning uchun auditor boshqa Axborotni menejmentning javoblari bilan tasdiqlash zarurligini hal qilishda professional qarorga tayanishi kerak. Agar sо‘rovlarga qarama-qarshi javoblar olingan bо‘lsa, auditor bunday qarama-qarshiliklarni hal qilishga intiladi. Auditor boshqaruvga mas’ul bо‘lganlar qanday qilib menejmentning firibgarlik xatarlarini aniqlash va ularga javob berish jarayonini yo’lga qо‘yganligini va bunday xatarlarni kamaytirish uchun ichki nazoratni qanday nazorat qilishini tushunishi kerak.

Buni tushunish kompaniya faoliyati qanday qilib firibgarlikka moyilligi va firibgarlik xavfini kamaytirish uchun ichki nazorat tizimi, shuningdek menejmentning vakolati va odob darajasi tо‘g‘risida tо‘g‘ri tushunchani olishga yordam beradi.

Auditor boshqaruvga mas’ul bо‘lgan shaxslarga biznesga ta’sir kо‘rsatadigan mavjud, gumon qilinayotgan yoki shubhali firibgarlik faoliyati tо‘g‘risida xabardorligini aniqlash uchun zarur sо‘rovlarni о‘tkazishi kerak. Auditor nazoratni amalga oshirayotganlarga rahbariyat sо‘rovlariga kelib tushgan javoblarni tasdiqlash uchun sо‘rovlar yuboradi. Agar javoblar bir-biriga zid bо‘lsa, unda auditor bunday qarama-qarshiliklarni hal qilish uchun qо‘shimcha dalillarni olishi kerak. Auditorning boshqaruv vakolatiga ega bо‘lgan shaxslar bilan о‘tkazgan sо‘rovlari firibgarlik tufayli jiddiy buzilishlar xavfini aniqlashga yordam beradi. Firibgarlik uchun xavf omillarini hisobga olish Korxona faoliyati va uning muhiti, shu jumladan ichki nazorat tizimi tо‘g‘risida tushuncha olish jarayonida auditor о‘zi tо‘plagan ma’lumotlar firibgarlikning xavf omillari mavjudligini kо‘rsatadimi-yo’qligini baholashi kerak.