Azərbaycan ərazisində təbii artımın əsas göstəricilərinin dinamikası
İllər
|
Əhalinin hər 1000 nəfərinə
|
Əhali cəmi
|
Kişilərdə gözlənilən ömür uzunluğu
|
Qadınlarda gözlənilən ömür uzunluğu
|
Doğulanlar
|
Ölənlər
|
Təbii artım
|
1 yaşa qədər uşaq ölümü
|
1989
|
26,4
|
6,4
|
20,0
|
26,2
|
69,8
|
69,9
|
75,9
|
1995
|
18,9
|
6,7
|
12,2
|
23,3
|
69,1
|
65,2
|
72,9
|
1999
|
14,9
|
5,9
|
9
|
16,5
|
71,6
|
68,1
|
75,1
|
2003
|
14
|
6
|
8
|
12,8
|
72,3
|
69,5
|
75,1
|
2007
|
18,0
|
6,3
|
11,7
|
12,1
|
72,4
|
69,7
|
75,1
|
Təbii hərəkət əhalinin tərkibinə, yaxud strukturuna böyük təsir göstərir. Bu
ilk növbədə cins-yas strukturuna aiddir. Dogum halları və təbii artım çoxaldıqca,
əhali arasında gənclərin xüsusi çəkisi də artır və ya əksinə azalır. əhalini yas
strukturuna görə demoqrafik cəhətdən gənc və yaslı xalqlara bölürlər. Gənc
xalqlara nümunə olaraq Asiya, Afrika və Latın Amerikası xalqlarını göstərmək
olar. Həmin ölkələrdə əhalinin yarısı 18-20 yasındadır. Avropa və Simali Amerika
xalqları isə qocalmıs xalqlar sayılır, çünki burada gənclərin xüsusi çəkisi get-gedə
azalır, yaslıların sayı isə artır. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, yaslıların sayının
dönmədən artması nəticəsində əhalinin strukturunda gənclərin xüsusi çəkisi
azaldıgından, Azərbaycan da bu qrupa daxildir. Məsələn, əgər 1926-cı ildə yası 35-
i ötənlərin sayı bütün əhalinin 28,5%-ni təskil edirdisə, hazırda bu göstərici 45%-i
ötüb keçir.
Təbii hərəkət əhalinin cinsi strukturuna da təsir göstərir. Yeni dogulanlar
arasında oglanlar qızlardan artıqdır. Bu üstünlük 20 yasınadək saxlanır. Lakin
kisilərin ölüm hallarının səviyyəsi daha yüksək, qadınların ömrü isə daha uzun
oldugundan, yaslı qadınların sayı kisilərin sayından artıqdır. Asiya, Afrika və Latın
Amerikasında əhalinin təqribən yarısını 20 yaslı gənclər təskil etdiyindən və
qadınların həyat səraiti nisbətən agır oldugundan, bu ölkələrdə kisilərin sayı
qadınların sayını ötüb keçir. əhalinin demoqrafik baxımdan qocaldıgı və dünya
müharibələrinin təsirinin hələ də özünü hiss etdirdiyi Avropada və Simali
Amerikada isə qadınların sayı kisilərin sayından xeyli artıqdır. Azərbaycan da belə
ölkələrdəndir.
Dostları ilə paylaş: |