Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi
Yüklə 6,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
5-rasm. Qalpoqchali tarelkanin ishlash prinsipi: 1–tarelka; 2–gaz patrubkasi; 3–qalpoqchalar; 4–quyilish quvurlari. Qalpoqchali tarelkalar gaz va suyuqlikning sarfi katta bo‘lganda ham barqaror ishlaydi. Кamchiliklari: tuzilishi murakkab, gidravlik qarshiligi katta, Gaz Suyuqlik 3 4 1 2 4 25 tozalash qiyin, narxi qimmat, berilayotgan gaz miqdori kam bo‘lganda yomon ishlaydi. Plastinali tarelkalarda fazalar bir tomonlama yo‘nalishda harakat qiladi (6- rasm). Har bir pog‘ona to‘g‘ri yo‘nalishda ishlagani uchun gaz va suyuqlikning sarfini birdan oshirish mumkin. Plastinali tarelkali kolonnada suyuqlik yuqorigi tarelkadan gidravlik zatvorga tushib, quyish to‘siqlari orqali og‘ma shaklda joylashgan qator plastinalardan tashkil topgan tarelkaga tushadi. Tarelkaga tushgan suyuqlik og‘ma plastinalardan tashkil topgan plastinalarning birinchi teshigiga kirishi zahoti teshikdan katta tezlikda kelayotgan gaz bilan to‘qnashadi (punktir chiziq). 6-rasm . Plastinali tarelka: 1–gidravlik zatvor; 2–to‘siq; 3–tarelka; 4–plastina; 5–to‘kish cho‘ntagi . Plastinalarning og‘ish burchagi kichik bo‘lgani (10–15 0 ) uchun kirayotgan gaz tarelka tekisligiga nisbatan bir oz parallel bo‘ladi. Natijada suyuqlik siqiladi va gaz oqimida suyuqlik mayda tomchilarga yoyilib, tarelka bo‘yicha keyinga teshiklarga otiladi va suyuqlik bilan gazning to‘qnashishi yana takrorlanadi. Bunda suyuqlik katta tezlikda tarelka bo‘ylab harakat qilib, quyish to‘siqlaridan o‘tib, to‘kish cho‘ntagiga tushadi. Plastinali tarelkalarda boshqa konstruksiyali tarelkalarga nisbatan suyuqlik dispers, ya’ni tarqaluvchi fazada bo‘lib, gaz esa yaxlit holda bo‘ladi. Gaz bilan suyuqlik tomchi va ko‘piklar sirtida to‘qnashadi. Tarelkadagi gaz-suyuqlik (dispers) fazalardagi gidrodinamik rejim tomchi va ko‘pik holida bo‘ladi. Plastinali tarelkalarning gidravlik qarshiligi kam, uni tayyorlash uchun kam metall sarflanadi, loyqalangan suyuqliklarda ham yaxshi ishlashi mumkin. Bu tarelkalarda kolonna balandligi bo‘ylab gaz bilan suyuqlikning aralashishi natijasida modda almashinishining harakatlantiruvchi kuchi ko‘p bo‘ladi. Plastinali tarelkalarning kamchiliklari: tarelkaga issiqlik berish va hosil bo‘lgan issiqlikni olib ketish qiyin, suyuqlikning sarfi kam bo‘lgani sababli, uning ish samaradorligi kam. Quyilish moslamasi bo‘lmagan tarelkalarda gaz va suyuqlik bitta teshikdan o‘tadi (7-rasm). Tarelkada gaz bilan suyuqlikning bir vaqtda o‘zaro 26 ta’sirida barbotaj natijasida suyuqlikning bir qismi pastdagi tarelkaga o‘z- o‘zicha oqib tushadi. Shuning uchun bu holdagi kolonnalar ag‘darilma tarelkali kolonnalar deyiladi. Bular panjarali, to‘lqinsimon elakli, tirqishlarining chetlari egilgan panjarali, qat-qat burma lenta bilan ta’minlangan quvurli-panjarali bo‘ladi. 7-rasm. Ag‘darilma rusumidagi tarelkalarning sxemalari: a–panjarali tarelka; b–to‘lqinsimon elakli tarelka; d–tirqishlarining chetlari egilgan panjarali tarelka; e–qat-qat burma lenta bilan ta’minlangan quvurli-panjarali tarelka; 1–kolonna qobig‘i; 2–tayanch halqasi; 3–tarelka seksiyasi. 8-rasmda suyuqlikning sarfi L=const bo‘lganda ag‘darilma tarelkaning gidravlik qarshiligi bilan kolonnadagi gaz oqimi tezligining o‘zaro bog‘lanishi ko‘rsatilgan. Gazning tezligi kam bo‘lganda tarelkalarda suyuqlik ushlanib qolmaydi, chunki bunda fazalar orasidagi ishqalanish kuchi kichik bo‘ladi (AV chiziq). Gazning tezligi ortishi bilan tarelka sirtida suyuqlik yig‘ila boshlaydi, gaz esa suyuqlikni ko‘pirtirib orasidan o‘tib ketadi (VS chiziq). Gaz tezligining bu oralig‘ida tarelka normal ishlaydi. Bu vaqtda gaz bilan suyuqlik navbatma- navbat bitta teshikdan o‘tadi. Agar gazning tezligi yanada oshirilsa, gaz bilan suyuqlik orasidagi ishqalanish ortishi natijasida suyuqlikning tarelkada yig‘ilishi birdan ko‘payadi, gidravlik qarshilik ham birdan oshib, natijada suyuqlik tarelkada tiqilib qoladi (SD chiziq). Suyuqlik sarfi kam, tarelkaning bo‘sh kesimi va teshiklarning diametri katta bo‘lganda S nuqtada keskin o‘zgarish bo‘lmaydi (punktir chiziq). Ag‘darilma tarelkalarda gazning normal rejimdagi va tiqilib qolish holatidagi tezligi tarelka teshigining ekvivalent diametriga va bo‘sh kesimning yuzasiga, gaz va suyuqlikning sarfiga, zichligiga va qovushoqligiga bog‘liq. b d e 27 8-rasm. Ag‘darilma tarelkaning gidravlik qarshiligi bilan kolonnadagi gaz oqimi tezligining o‘zaro bog‘lanishi(L=const). Ag‘darilma tarelkalardagi barcha teshiklar yoki tirqishlar yuza kesimning yig‘indisi kolonna yuza kesimining 10–30 % ini egallaydi. Bu rusumdagi tarelkalar suyuqlik va bug‘ sarflarining o‘zgarishlariga o‘ta ta’sirchan hisoblanadi. Ushbu omillarning ish holatida o‘zgarish chegarasi maxsus quyilish moslamasi bo‘lgan tarelkalarga nisbatan ancha kichik. Bug‘ning sarfi kam bo‘lgan holatda, uning bosimi tarelkaning ustida suyuqlik qatlamini hosil qilishga yetarli bo‘lmaydi. Bug‘ning sarfi ancha katta bo‘lganda esa suyuqlik tarelkaning teshiklari orqali harakati uchun qarshilik kuchayadi, oqibat natijada tarelkalar oralig‘ida bo‘shliq ko‘pik bilan to‘ladi, suyuqlikning bitta tarelkadan ikkinchi tarelkaga qarab harakati qiyinlashadi. Bug‘ning oqimi uchun gidravlik qarshilik ko‘payadi. Bunday sharoitda kolonnaning normal ishlashi buziladi. Yüklə 6,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|