Qarshi davlat universiteti
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ovqatda
vitamin D yetishmaganda, bolalar raxit degan kasallik bilan og‘riydi. Oyoq, kо‘krak qafasi, umurtqa pog‘onasi suyaklarining о‘zgarishi raxitning xarakterli belgilaridir. О‘zgarishlar shundan iboratki, tog‘ay tо‘qimasi va hosil bо‘layotgan suyak tо‘qimasi yetarlicha ohaklanmaydi. Suyaklar diafizi epifizga tutashgan joylar kо‘proq о‘zgaradi. Suyaklar haddan tashqari yumshoq bо‘lib, deformatsiyalanadi. Kasal bolalarda oyoq suyaklarining qiyshayishi raxitning tipik simptomidir [11; 16; 18; 23]. Raxitda suyaklardagi kalsiy miqdori keskin darajada (og‘ir hollarda 3-3,5 baravar) kamayadi. Suyak tо‘qimasida fosfor ham biroz kam bо‘ladi. Katta yoshli kishilar organizmida vitamin D yetishmaganda kalsiy tuzlari suyaklarda kam tо‘planishi va ortiqcha chiqib ketishi sababli kamayib, suyaklar yumshab qoladi (osetomalyasiya). D avitaminozida kalsiy balansi manfiy bо‘ladi, ya’ni ovqat bilan kirganiga nisbatan kо‘proq chiqib ketadi. Vitamin D kalsiy assimilyasiyasi uchun va fosfor-kalsiy almashinuvi uchun zarur ekanligi odamlar va hayvonlarni kuzatish yо‘li bilan aniqlangan. Vitamin D ning kimyoviy tuzilishini о‘rganib, raxitga qarshi ta’sir etadigan kimyoviy jihatdan bir-biriga yaqin bir necha birikma bor deb, xulosa chiqaradilar. Ularni D 1 , D
2 , D
3 , D
4 , D 5 vitaminlari deb atashadi. Bu birikmalarni hayvon yog‘laridagi 7-degidroxolesteringa va о‘simlik yog‘laridagi ergosteringa ultrabinafsha nurlari ta’sir ettirib olishadi. Fotokimyoviy reaksiya natijasida hosil bо‘luvchi birikmalar raxitga qarshi juda kuchli ta’sir kо‘rsatadi. Masalan, vitamin D 2 – ergokalsiferol – kalamush bolalariga har kuni 0,025 mkg berib turilganda raxitning oldini oladi [11; 37]. Vitamin D odam terisida ultrabinafsha nurlar ta’sirida 7-degidroxolesterindan hosil bо‘lishi mumkin. Bolalar yozdan kо‘ra qishda raxit bilan kо‘proq og‘riydi, degan qadimgi kuzatish shuni tasdiqlaydi. Oftobda yurish yoki sun’iy ultrabinafsha nurlardan bahramand bо‘lish raxitni davolash va oldini olish uchun eng kuchli vositadir.
12
Baliq moyi bilan tuxum sarig‘i vitamin D ning eng boy manbalaridir. Emadigan bolaga bir sutkaga 10-25 mkg vitamin D (kristall preparati) kerak [43]. Bu doza raxitning oldini oladi va kalsiyning normal almashinuvini ta’minlaydi. Katta yoshli kishilar ham ovqat bilan oz-ozdan vitamin D olib turishi zarur [49]. Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|