PüSTƏ oruc qizi fərhadi
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
305 32. Qerçıkova İ.Q. Marketinq və beynəlxalq kommersiya işi. M. Xarici ticarət nəşriyyatı. 1991. 33. İ.Ə. Feyzullabəyli, E.İ.İbişov, H.A. İsrafilov. Beynəlxalq ticarət işi. Bakı, 2001. 34. A.Bordevin. Lizinq və vergi hüququ. M., 1990. 35. K.K Səmərəli ticarətin metodları. M., İqtisadiyyat, 1997. 36. S.H. Məmmədov. Maliyyə. Bakı, 1999. 37. Azərbaycan Respublikası gömrük məcəlləsi. Bakı, 2003. 306 KOMMERSİYA ÜZRƏ LÜĞƏT VƏ TERMİNLƏR -A- Aviza Qarşılıqlı hesabda baş verən dəyişikliklər haqqında xəbərdarlıq Avuar Xarici banklarda saxlanılan vəsait Aksiz Malın qiymətinə daxil edilən və alıcı tərəfindən ödənilən dolayı vergi Aksiya Səhmdar cəmiyyət tərəfindən verilən qiymətli kağız Arbitraj Bir mənası təsərrüfat məhkəməsi Assosiasiya Müəyyən prinsiplər əsasında müəssisələrin birləşməsi Audit Formasından asılı olmayaraq müəssisələrdə aparılan yoxlama təftişi Auksion Hərrac, açıq şəkildə satış Agent Hüquqi və ya fiziki şəxs olub, başqa şəxsin hesabına və onun maraqları çərçivəsində vasitəçi kimi çıxış edir. Agent eləcə də imza etmək hüquqi olmadan sazişlərin hazırlanmasını həyata keçirir. Bir qayda olaraq agent öz fəaliyyətini tapşırıq verən şəxs və agent arasında razılaşdırılmış haqq hesabına həyata keçirir. Antiinhisar qanunçuluğu Bazar iqtisadiyyatı ölkələrdə, rəqabət mühitinin mühafizə edilməsi üçün, inhisarçılığın və haqsız rəqabətin qarşısını alan hüquqi aktlar kompleksidir. 307 - B- Balans Müəssisənin aktiv və passivi arasında nisbəti pul vasitəsilə göstərən sənəd Bartet saziş Məhsul mübadiləsinin pulsuz həyata keçirildiyi ticarət sövdələşməsi növü. Bu zaman ödəniş mal formasında həyata keçirilir. Bu növ sövdələşmədə tərəflər arasında ya mübadilə olunacaq eyni tipli malların miqdarı göstərilir, yaxud da onların qarşılıqlı dəyərləri razılaşdırılır. Bazis qiyməti Danışıq yolu ilə alıcı və satıcı arasında iri partiyualarla mal alışı üzrə razılaşdırılan qiymət Biznes 1) Gəlir gətirən təsərrüfat subyekti növü; 2) müəyyən risk nəticəsində mənfəət gətirən iqtisadi fəaliyyət Biznes plan Nəzərdə tutulmuş layihənin əsaslandırılmasında lazım olan investisiyaların, potensial tərəfdaşların və yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin cəlb edilməsi nəticəsində problemlərin əsas həlli yolları əks olunan sənəd. Bazar qiyməti Bazarda satılanmalların dəyərinin pulla ifadəsi. Bu qiymət birbaşa bazarın konyuktur vəziyyətindən asılıdır. Bazar infrastrukturu Əmtəə iqtisadiyyatının zəruri atributu, özündə təsərrüfatın bir sıra, eləcə də qeyri- istehsal sahə və sfera kompleksini birləşdirib, bazar şəraitində təkrar istehsal prosesinin təmin edilməsinə şərait yaradır 308 Bazarın konyukturu Müəyyən bir dövr mallara, xidmətə və digər işlərə tələblə-təklifin nisbətini xarakterizə edən bazar vəziyyəti Beynəlxalq ticarət razılaşmaları Razılaşdırılmış miqdarda mal vahidlərinin alışı və satışı və ya tərəflərin razılığına əsasən göstərilən xidmətlərə görə müxtəlif ölkələrdə yerləşən iki və ya daha çox hüquqi tərəflər arasında bağlanmış müqavilə, saziş və ya ticarət razılaşması -D- Debet Müəssisənin digər müəssisəyə borcu, xərc Deklarasiya Dövlət qurumlarına təqdim edilən, özündə müəyyən göstəriciləri əks etdirən sənəd Dempinq Rəqibə qarşı yönəldilmiş süni surətdə qiymətin aşağı salınması Denominasiya Pul vahidində baş verən dəyişikliklərin möhkəmlənməsi Depozit Pulun banka saxlanılmaq üçün şəxs tərəfindən verilməsi Denososiya Hər bir müqavilənin pozulması haqda rəsmi xəbərdarlıq Dəllal Öz hesabına və öz adından vasitəçilik funksiyasını həyata keçirən sahibkar, daha çox kiçik topdansatış, pərakəndə və birja ticarətində rast gəlinir Dividend Səhmdarların səhmlərdən aldığı gəlir Devalvasiya Digər ölkələrin valyutasına nisbətən milli valyuta 309 Dezevuarsiya Fəaliyyətinə razılıq verilmiş şəxsin fəaliyyəti ilə razılaşma və ya həmin şəxsin fəaliyyət hüququndan mərhum edilməsi Diler Öz hesabına və öz adından ticarət vasitəçiliyini həyata keçirən hüquqi və ya fiziki şəxs. Malların satış sistemində diller öz fəaliyyəti ilə sonuncu alıcıya maksimum yaxın olur Distibütor Malların son istehlakçıya satmaq məqsədilə alan müstəqil topdansatış vasitəçisidir. Distibütor ilə onun sifarişçisi arasında münasibətlər müqavilə əsasında qurulur. Dövlət tənzimlənməsi Bu və ya digər iqtisadi proseslərin təmin edilməsi və qorunması, onların dəyişməsi üçün dövlətin iqtisadi metodlar sistemi vasitəsilə təsir forması -E- Embarqo Ölkəyə mal ixracı və idxalına qoyulan qadağa Emissiya Pul və qiymətli kağız buraxılışı -F- Faks (telefaks) Təsvirin (mətnin) məsafəyə ötürülməsi Faktorinq Maliyyə kommersiya xidməti, bank istehsal edilən malın dəyərini qabaqcadan ödənilib, mallar alıcıya daxil olarkən alıcıdan pulun alınması Fond birjası Əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş qaydalara əsasən müntəzəm olaraq qiymətli kağızlarla ticarətin təşkili formasıdır. Bir qayda olaraq onun 310 fəaliyyəti iqtisadiyyata uzunmüddətli investisiya qoyuluşlarının və hökümətin digər proqramlarını müəyyənləşdirmək üçün vəsaitlərini səfərbər edir. Fors-major Sazişin yerinə yetirilməsinə imkan verməyən şərait Fuçers İcra müddəti müəyyən olunmuş kontrakt Fraxt Nəqliyyat sahibinə yükün və ya sərnişin daşımaq üçün ödənilən haqq Firma Xidmət və məhsul istehsalı ilə məşğul olan təşkilat -G- Gömrük deklarasiyası Malların idxal və ixracı zamanı gömrük rəsmi sənədləşdirilməsi üçün yük sərəncamının yazılı müraciəti - H- Hedjinq Fyuçers birjalarında qiymətlərin xoşagəlməz dəyişikliklərindən sığorta olunması məqsədilə aparılan əməliyyatlara deyilir. -X- Xayrinq Lizinq formasında əmlakın ortamüddətli icazəsi Xəzinə bileti Kağız pul 311 -İ- İdxal Xaricdə istehsal olunmuş malların ölkəyə gətirilməsi. İxrac Ölkədə istehsal olunmuş malların hər hansı ölkə hüdudlarına çıxarılması. İxraca BMT-nin humanitar kömək xətti aparılan, yarmarkalara, sərgilərə aparılan malların ayrı-ayrı ölkələrin ərazisindən tranziti aid edilmir. İmic Müsbət obraz İxrac razılaşmaları Xarici kontragentin mülkiyyətinə keçən ixracatçı ölkədə istehsal olunmuş malların və ya xidmətlərin xaricə aparılması və orada satılması ilə əlaqədar olan kommersiya fəaliyyəti. İnvestisiya Sərmayə, gəlir əldə etmək məqsədilə vəsait qoyuluşu İndeksasiya Müəyyən dəyişikliklərlə bağlı olaraq banka qoyulmuş pul vəsaitlərində baş verən dəyişikliklər İnnovasiya Yeniliklər əldə edilməsi üçün vəsait qoyuluşu İnflasiya Pulun dəyərinin itməsi İcarə Müxtəlif əmlak obyektlərinin müvəqqəti istifadə üçün müəyyən ödənişlə müqavilə əsasında təqdim olunması və ya qəbul edilməsidir. Alqı-satqı müqaviləsindən fərqli olaraq icarə verənin mülkiyyət hüququnu saxlayır, icarəçiyə isə ancaq ondan istifadə etmək hüququ verir. İcarə müddəti başa çatdıqda icarəçi əmlakı ala bilər. 312 İcarə haqqı Ticarət obyektinin və ya əmlakından istifadə etməyə görə müqavilə şərtlərinə əsasən ödənilən haqq. İcarə müqaviləsində həmçinin amortizasiya, büdcə və sığorta ayırmaları, eləcə də icarəyə verənin müvafiq mənfəəti də nəzərə alınır İpoteka Mülk,torpaq üçün qoyulan borc İnjenirinq Sazişə uyğun kommersiya əsasında yerinə yetirilən mühəndis – məsləhət xidməti İnkasso Satıcıdan alınmış sənədə uyğun olaraq bankda alıcının hesabından pul silinməsi İnfrastruktur İctimai istehsalı təmin edən sahələr: rabitə, nəqliyyat, səhiyyə, yollar, təhsil İstehlak səbəti Müəyyən qrup üçün müxtəlif regionlarda nəzərdə tutulan seçmə istehlak mal qrupu - K- Klirinq Qarşılıqlı tələblərin və öhdəliklərin nəzərə alınmasına əsaslanan nəğdsiz hesablaşma sistemidir Komitent Kommision razılaşmaya əsasən kommissionerə bazarda əmtəənin alışını, satışını və ya dəyişilməsini həyata keçirmək icazəsini verən hüquqi və fiziki şəxs. Komintent əmtəənin sahibi olmaqla komissionerə mülkiyyət hüququ vermir, yalnız göstərdiyi xidmətə görə ona komission haqq ödəyir Kommersiya aktı Dəmiryol nəqliyyatı orqanlarından mal partiyasının qəbulu zamanı faktiki miqdar göstərişi ilə sənəddəki göstəricilər arasında uyğunsuzluq aşkar edildiyi halda, həmin orqanın nümayəndəsi ilə birlikdə tərtib olunan sənəd 313 Kommersiya riski Maddi ziyan, itki verə biləcək situasiya. Kommersiya fəaliyyətində bir qatda olaraq kommersiya riskinin haqsız tərəfdaşlardan, fors – major vəziyyətdən və s. sığortası həyata keçirilir. Kommunikabellik İnsanlarla lazımi əlaqələr, kontraktlar yaratmaq və davam etdirmək bacarığı Kommunikasiya sistemi Bazar iştirakçılarının məlumatların yığılması, hazırlanması və bölüşdürülməsi əməliyyatların məcmuunu, eləcə də bilavasitə bazar subyektləri arasında şəxslərarası münasibətlərin qurulması əməliyyatlarını özündə birləşdirən kommunikasiya kompleks fəaliyyəti Kommivoyaj Səyyar agent Konsaltinq Məsləhət vermə fəaliyyəti Konsament Malın daşınması üçün qəbul edilən sənəd Kontragent Müqaviləyə uyğun məsuliyyəti öz üzərinə götürən şəxs Kontrakt Mal alışı, satışı və xidmətlər üzrə bağlanan müqavilə saziş Konsern Müxtəlif növ müəssisələri özündə birləşdirən birlik -Q- Qudvil Müəssisənin dəyəri müəyyən edilə bilməyən kapitalı (işgüzar tərəflərlə münasibət və s.) 314 -L- Laq Müəyyən hadisələrin vaxt çərçivəsində artması və ya azalması Lizinq İstehsal formalarının icarə forması Lizinq razılaşmaları Üçtərəfli razılaşma olub, özlüyündə lizinq firmasının istehsalçıdan müştərinin sifarişi əsasında əmlak almaq və sonuncuya icarəyə vermək proseslərini ehtiva edir Lisenziya Müəyyən fəaliyyəti həyata keçirmək üçün verilən icazə Likvidlik Kommersiya strukturlarının aktivlərinin öz borc öhdəliklərini bağlamaq üçün tez bir zamanda pul vəsaitlərinə çevrilmə imkanıdır. Likvidlik firmanın ödəmə qabiliyyətini göstərir Logistika Maddi, energetik informasiya, əmək resurslarının idarə edilməsi haqqında elm -M- Makroiqtisadiyyat Ölkənin vahid iqtisadiyyatı Marja Göstəricilər arasında fərq Materialtutumu Hər istehsal vahidinə xərclərin nisbəti Monitorinq Vəziyyətə, fəaliyyətə nəzarət, müşahidə etmək Mikroiqtisadiyyat İqtisadiyyatın ayrı-ayrı elementləri, məs. müəssisənin iqtisadiyyatı 315 Mal ehtiyatları Məhsulların satış prosesinin fasiləsizliyini təmin etmək üçün istehsalçılarda və ticarət təşkilatlarında olan hazır məhsul ehtiyatları. Bazar şəraitində mal ehtiyatının rolu və həcmi müəssisənin alıcılara göstərdikləri xidmətin və malların göndərilməsi, firma ticarəti və lizinqdən istifadə səviyyəsindən asılı olaraq artır Menecer Bazar iqtisadiyyatı şəraitində müəssisəni idarə edən Monetarizm İqtisadiyyatı idarə etmək üçün dövlət pul vasitələrindən istifadə -N- Nou-Xau İntelektual mülkiyyət Nümunə Alqı-satqı müqavilələrinin bağlanması zamanı, eləcə də malın rəqabət qabiliyyətinin hesablanması zamanı əmtəənin keyfiyyətini müəyyən etmək üçün etalon. Yeni malların seriyalı buraxılışı üçün bazar sınaqlarının aparılması üçün də nümunədən istifadə olunur -O- Ödəmə valyutası Əmtəə üçün hesablaşma valyutasıdır Oferta Satıcının müəyyən şərtlər daxilində malların satışı barədə mümkün alıcıya göndərdiyi yazılı təklifdir Overdraft Bankda kreditin qaldırılması Opsion Müəyyən güzəştlər nəzərdə tutan saziş 316 -Ö- Özəlləşdirmə Dövlətsizləşdirmə, dövlət və bələdiyyə mülkiyyətinin şəxsə verilməsi -P- Pablik-rileyşnz Əlverişli ictimai fikirlərin formalaşdırılması. Bu, geniş ictimai təbəqə ilə reklamverən – təşkilatlar arasında yaradılması üçün aparılan kompleks tədbirlərdir Patent Dövlət tərəfindən hüquqi və ya şəxsiə verilən və istisna olaraq ona müəyyən vaxt ərzində ixtiradan istifadə etmək hüququnu tanıyan sənəddir Pay Hissə Pablisiti Reklam təbliğat kompaniyası Paritet Tərəflərin bərabərliyi Penya Dəbbə pul formasıdır; borclu tərəf öhdəliyi müəyyən edilmiş müddətdə yerinə yetirmədikdə verir, hər bir gecikdirilən gün üçün ödəniş müəyyən edilir -R- Rantye Renta ilə yaşayan şəxs Refalvasiya Milli bankda kursun artması. Devalvasiya əksi Reytinq Müəyyən edilmiş ölçü vahidinə uyğun olaraq hadisələr və ya şəxsə verilən subyektiv qiymət Reklamasiya Malın keyfiyyətinə görə alıcının satıcıya yönəldilmiş iddiası Reket Qorxutmaq və ya zor tətbiq etməklə vəsaitin əldə edilməsi Restrikasiya Qiymətlərin saxlanması məqsədilə mal istehsalının azaldılması 317 Risk Maliyyə və maddi itgilərin baş verə biləcəyi hallar -S- Saldo Kredit və debet, mədaxil və məxaric arasındakı fərq (qalıq) Sanasiya Müəssisənin maliyyə -təsərrüfat vəziyyətini yaxşılaşdıran, müflis olmaqdan qoruyan tədbirlər Sapasiya Müəssisənin maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, müflisləşmənin qarşısını almaq məqsədilə keçirilən tədbirlərdir Sekvestr Hər hansı mülkiyyət növündən istifadə etməyi dövlət tərəfindən qoyulan qadağa Sertifikat Mülkiyyətdən istifadə hüququ haqda sənəd, malın keyfiyyət nişanı haqda sənəd Sindikat Birlik Spesifikasiya Göndərilən malların siyahısı Subsidiya Pul şəklində kömək Ssuda Kredit -T- Tarif Xidmətə görə ödənilən pul, qiymət növü Tender Qapalı auksion (hərrac) Tədavül xərcləri Malların tədavülü ilə əlaqədar malların daşınması, binaların, qurğuların və nəqliyyat vasitələrinin saxlanması, anbar və idarə personalının əməyin ödənilməsinə, kredit faizləri və s. xərcləri birləşdirən ictimai xərclərin məcmuusudur Trast Maliyyə və təsərrüfat işlərinin həyata keçirilməsi üçün verilən etibarnamə Ticarət brokeri Ticarət brokeri olub, mümkün alıcılar və satıcılar arasında əlaqələr yaratmağı təmin edir. Alqı- 318 satqı müqavilələrində müstəqil tərəf kimi çıxış etmir. Ticarət brokeri öz müştərisinin tapşırığına müvafiq birdəfə və dəqiq iş görür və bunun müqabilində bağlanmış müqavilələrin məbləğini 1-5% -i həcmində broker komisionunu alır Topdanticarət Müxtəlif növ malların iri partiyalarla alışı və satışı zamanı müstəqil tərəfdaş seçmək şəraitində kontragentlər arasında iqtisadi, təşkilati, hüquqi münasibətlərin məcmuusu -V- Valyuta Beynəlxalq maliyyə təşkilatları tərəfindən istifadə olunan bu və ya digər ölkənin pul vahidi Veksel Müəyyən edilmiş məbləği müəyyən edilmiş vaxtda ödəmək şərtilə istifadə edilən qiymətli kağız Vergi Qanunvericiliyə uyğun olaraq fəaliyyətə görə mütləq ödənilən vəsait Vençur müəssisə Risklə bağlı olan texniki yenliyə yönəldilmiş müəssisə -Y- Yarmarka Dövrü fəaliyyət göstərən maşın, avadanlıq, nəqliyyat vasitələri və s. mallar bazarı. Yarmarkaların keçirilməsi qrafik əsasında həyata keçirilir. Yarmarkaların təşkili və keçirilməsi üçün geniş infrastrukturlar; mehmanxanalar, nəqliyyat, telekommunikasiyalar, rabitə vasitələri və s. yaradılır 319 Püstə Oruc qızı Fərhadi «KOMMERSİYA FƏALİYYƏTİNİN ƏSASLARI» (metodik vəsait) – Bakı Biznes Universitetinin nəşri, Səh 318 Korrektor və texniki redaktoru: Günay Fərhadi Kompüter tərtibatı: Günay Kərimova Çapa məsul: Tofiq Məmmədov Yığılmağa verilmişdir: 05.05.2012 Çapa imzalanmışdır: 20.06.2012 Kağız formatı:60*90 1/16 Həcmi:19.25 Sayı: 500 Bakı Biznes Universitetinin mətbəəsində çap edilmişdir. A. 370122 Bakı, Zərdabi prosp.,88 a Tel: (012) 431 – 91 – 18 Faks: (012) 430 – 07 – 80 E-mail: info@bbu-edu.az Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|