O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

 Uddalay olishi kerak: 

– kesma uzunligini chizg‘ich yordamida o‘lchash, kesma uzunligini santimetrlarda, 

detsimetrlarda, detsimetr va santimetrlarda yozishni; 

– chizg‘ich yordamida berilgan uzunlikdagi kesmani chizishni; 

– rasmlardan, modellardan, atrofdagi narsalardan eng sodda geometrik shakllar – 

uchburchak, doira, kvadrat, ko‘pburchak, kesmalarni topa olishi; bu shakllarni bir-biridan 

farqlashni; 

– qismlardan geometrik shakllarni tuzishni, shakllarni qismlarga ajratishni. 

2-sinf uchun matematikadan asosiy ta’lim dasturi mazmunining me’yorlari 

Son va hisoblashlar 

---

 

15 

100 ichida sonlarni xonadan o‘tmasdan qo‘shish va ayirish (takrorlash). 

18 ichida bir xonali sonlarni o‘nlik orqali o‘tib qo‘shish va ayirish. 

100 ichida sonlarni xona birliklari  orqali o‘tib og‘zaki va yozma qo‘shish hamda 

ayirish usullari. 

Qo‘shish va ayirish amallarining tarkibiy qismlari va natijalari orasidagi o‘zaro 

bog‘lanish (noma’lum tarkibiy qismni topish). 

Yig‘indi va qoldiqni topishga oid sonni bir necha birlik orttirish (kamaytirish)ga 

oid, ayirmali taqqoslashga oid, noma’lum qo‘shiluvchini, noma’lum ayriluvchini, 

noma’lum kamayuvchini topishga oid sodda masalalarni yechish. 

Sonni yig‘indiga qo‘shish va yig‘indini songa qo‘shishga oid, sonni orttirish 

(kamaytirish)ga va yig‘indini topishga oid, yig‘indini va qoldiqni topishga oid, ayirmani 

va yig‘indini (arifmetik amallar yordamida va ifoda tuzish bilan) topishga oid tarkibli 

masalalarni yechish. 

Vaqtni (bir soat ichida) topishga (hisoblashga) oid sodda masalalar yechish. 

0, 1, 10 sonlari ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish. 

Jadval ichida ko‘paytirish va bo‘lish. 

Berilgan sondan bir necha marta katta yoki kichik sonni topish; sonlarni bo‘lish 

yordamida taqqoslash. 

Sonlarni ayirmali va karrali taqqoslashga doir, sonlarni bir nyecha birlik va bir 

nyecha marta orttirish (kamaytirish)ga oid, baho, miqdor va qancha turishini topishga 

doir, bitta narsaning massasini, narsalar sonini hamda narsaning massasini topishga doir 

sodda masalalar. Birlikka keltirishga oid tarkibli masalalar. 

Amallardan biri ko‘paytirish yoki bo‘lish amali bo‘lgan ikki amalli tarkibli 

masalalar. 

Tayyorgarlik darajasiga qo‘yiladigan talablar 

Son va hisoblashlar 

matematikani o‘rganish natijasida o‘quvchi quyidagilarni: 

Bilishi kerak: 

---

 

16 

– atamalar: qo‘shiluvchi, yig‘indi, kamayuvchi, ayriluvchi, ayirma; ifoda, ifodaning 

qiymati; ko‘paytirish, ko‘paytuvchi, ko‘paytma; bo‘lish, bo‘linuvchi, bo‘linma; ... marta 

kam, ... marta ortiq; 

– ishora (belgi) va belgilashlar: · (ko‘paytirish belgisi), : (bo‘lish belgisi), 

x

 (iks) ni; 

– bir xonali sonlarni qo‘shish jadvali va ayirishning shunga mos hollari (avtomatizm 

darajasiga yetkazilgan ko‘nikmalar)ni; 

– ko‘paytirish jadvali va bo‘lishning shunga mos hollarini; 

– 2–3 amalli ifodalarda, chunonchi, qavsli ifodalarda amallarni bajarish tartibi.