Neoliberalizm ve Küreselleşmenin Eğitim Üzerindeki Etkisi Aynur Uçkaç
Yüklə 309,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Mülkiye Dergisi
, 43 (4), 785-809. da yol açar. Ülke ekonomilerinin birbirinden farklı olduğu koşulda, ileri ülke koşullarında oluşturulmuş bilgi ile donanan geri ülke araştırmacısı kendi ülkesine yabancılaşarak yararlı olamaz (Van den Berg, 2012; Van den Berg, 2014). Özetle, neoliberalizm ekonominin saf ve mükemmel bir düzene sahip olduğunu ifade eder. Ekonomik sistem içinde büyük önem taşıyan ve belirleyici konumda bulunan IMF, OECD ve Dünya Bankası gibi kurumlar emek maliyetleriyle birlikte kamu harcamalarının azaltılmasını ve daha esnek çalışma koşullarına sahip olunmasını zorunlu kılmaktadır. Bu şartlar altında ekonomik etkinlik adına piyasa gücünü arttırmak için sermayenin önündeki her türlü engellerin kaldırılması temel amaç olmuştur. Sermayenin özgürlüğü için eğitim başta olmak üzere kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi, kamu ve sosyal harcamaların azaltılması ön plana çıkmıştır. Bu uygulamalar yoksulluğun artışı, gelir farklılıklarının derinleşmesi, yabancılaşma ve özerk kültürel üretim alanlarının daralması yanında iki temel yaklaşımı da içermektedir: Bunlardan biri, kamusal alan fikriyle ilgili tüm evrensel değerlerin tahrip edilmesi; diğeri ise, her alanda herkesin herkese karşı mücadelesini kural haline getiren Sosyal Darwinizm’in yaygınlaşmasıdır. Eğer piyasa karşıtı evrensel değerler uzun dönemde yeniden üretilemezse, toplumda sosyal ve kültürel sermayenin aşınması ve zaman içinde de yok olması durumu ile karşı karşıya gelinecektir (Bourdieu, 1998: 1-4). Nitekim Karl Polanyi The Great Transformation (2001) adlı eserinde, Karl Marx ve Frederic Engels
da (2008), hatta Francis Fukuyama da
(1996) adlı eserinde kapitalizmin zamanla kaybettiği değerlerin önemli olduğu ve yerlerine ikame edilemeyeceğinden söz ederler. Bu bağlamda “sosyal sermaye” önemli yer tutar. Ekonomiden bir süre uzak kalmış olan sosyal sermaye kavramı (Fine, 2010: 91- 96) ekonomilerin düzgün çalışabilmesi için salt ferdi yarar ençoklaştırmasının yetmeyeceği, hesaplamalarda daha geniş alanın dikkate alınması gerektiği tezine dayanır. Sosyal sermaye görüşü yanlıları nomokrasinin özgür birey kararına dayalı optimizasyon yaklaşımının toplumsal yararı sağlayamayacağını ileri sürer. Zira piyasaların düzgün çalışabilmesi için geniş yelpazenin ele alınması yoluyla sosyal kuralların dışlanmaması gerektiğini savunur. Bu durum karşısında geliştirilen görüş şudur: Piyasanın optimum çalışabilmesi için nomokrasi kuralları çerçevesinde de tüm piyasayı kapsayacak ve bireylerin uyması gereken kural ve koşullar getirilebilir. Nomokrasiye aykırı olabileceği yaklaşımı ile itiraz edilen bu görüşün altında zaten tüm kuralların belirli bir sosyal genel uyum ve anlayışa yatkın olması gerektiği görüşüdür. Bu noktada da söz konusu genel normlara nasıl ulaşılacağı meselesi yatmaktadır. Fakat bu görüşe iki önemli itiraz yönlendirilmektedir. Bunlardan birincisi piyasanın işleyişi için sosyal norma gereksinim olduğu görüşünün reddedilmesi, ikincisi
803 Uçkaç A (2019). Neoliberalizm ve Küreselleşmenin Eğitim Üzerindeki Etkisi. Mülkiye Dergisi , 43 (4), 785-809. ise piyasanın kendi işleyiş kuralı çerçevesinde uygun sosyal sermaye üreteceği ve bireylerin bir şekilde buna uyacakları görüşüdür. Yapılan tartışmalarla sosyal sermaye olgusu ve kavramının neoliberalizme uyumlaştırılmasında katı ve bağımlı kurallar geliştirmek yerine daha esnek olarak kurumlar ve işlemler arasında köprü işlevi görebilecek sosyal sermaye dokusunun geliştirilmesinin uygun olacağı savunulmaktadır (Plant, 2010: 169). Neoliberalizmin tümüyle bireyselleştirmeye çalıştığı eğitim ve araştırma alanı Karl Marx’ın ünlü “…iktisadi ilişkilerin ilk bakışta yabancılaşmış görünüş biçiminde biçimleriyle özleri dolaysız olarak çakışsaydı bilim tümüyle gereksizleşirdi” (Marx, 2015: 804) ifadesi neoliberal dönemden önce de kesinlikle geçerli olmakla beraber, neoliberal dönemin bilgi üretme sürecini piyasaya bağlaması ile durum daha statik, değiştirilemez bir bilimsel görüntülü durum halini almaya başlamış bulunuyor. Şöyle ki, piyasa sürecinde yaşananlar doğal yasalarla değil de, güç yasalarıyla belirlenmiş olduğundan, piyasadan toplanan verilerin bilimsel görüntüde topluma aktarılması piyasada işlem yapan ve tüm gidişata egemen büyük sermayenin kurallarını yaşama geçirmek anlamına gelir. Bu nedenledir ki, diğer bilim alanlarında her ekolde yaşanan ilerleme eskinin reddi ve yenisiyle ikamesi anlamına geldiği halde, iktisat alanında yaşanan ilerleme ise her ekolün dönemin yapılanmasını, dolayısıyla güç ilişkisini ortaya koyup, teorik bir görüntü kazanması anlamına gelmektedir. İktisadi doktrinler tarihi alanında mükemmel bir eser vermiş olan Mark Blaug’un, iktisatçıların konularını bilim olarak gördüklerini ifade ettikten sonra aslında bilimsellik özelliklerini yitirdiğini ve iktisat alanının totolojilerden ibaret olduğunu savlaması ilginçtir (Blaug, 1995: 697). Marx ile Blaug birlikte değerlendirildiğinde neoliberalizmin bilime, özellikle de iktisat alanına bakışının ne denli sermaye yanlı olduğu görülmektedir. Sonuç Bu çalışmada salt eğitim konusu üzerinde durulmamış, eğitim konusu neoliberalizm akımındaki işlevi bağlamında ele alınmıştır. Bu bağlamda eğitim hizmeti, içeriği, örgütlenişi, piyasa içine alınması ve sunum tarzı dâhil tüm etkileriyle bir üst-yapı kurumu olarak ekonomik sistemin ideolojik yapısının oluşturulup topluma aktarılması işlevi ile değerlendirilmiştir. Eğitim hizmetinin içerik, örgütlenme ve sunumu ile ekonomide üretimin üst yapısı işlevi, gerek araçsal ekol (instrumentalist approach), gerekse yapısalcı ekol (structuralist approach) tarafından çok ciddi ideolojik doku oluşturduğu şekliyle ele alınmıştır (Barrow, 1993:29-30 ,69-70). 804 Uçkaç A (2019). Neoliberalizm ve Küreselleşmenin Eğitim Üzerindeki Etkisi. Yüklə 309,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|