MüNDƏRİcat ramazan ayi – İlahi TƏqva üZƏRİNDƏ İradəNİn təRBİYƏ olunmasi ayi
Yüklə 5,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Ey insanlar! Sizin içinizdə ən yaxşınız olmamağıma baxmayaraq, sizə rəhbər seçilmişəm. Bu vəziyyətdə şayəd mən yaxşı hərəkət edərəmsə
MİLLİ GÖRÜŞ 12
bütün insanlığın xoşbəxtliyi üçün insanlığa böyük xidmətlər etmiş və insanlıq mədəniyyətinə öz töhfələrini vermişdir. Müsəlmanlığın qayəsi bütün insanların dünya və axirət xoşbəxtliyidir. Yaxşı bir insan ola bilmək və dünya imtahanından keçə bilmək üçün hər bir müsəlman bütün insanların xoşbəxtliyi üçün Cənabı- Haqqın verdiyi yuxarıda bildirilən məziyyətlərlə: a) Doğru və yanlışı ayırdıqdan sonra doğrunun hakim olması üçün, b) Yaxşı ilə pisi, gözəl ilə çirkini ayırd etdikdən sonra yaxşı və gözəlin hakim olması üçün, c) Faydalı və zərərlini ayırd etdikdən sonra faydalının hakim olması üçün, ç) Ədalət və zülmü ayırd etdikdən sonra ədalətin hakim olması üçün bütün gücü ilə fəaliyyət göstərməyi özünə vəzifə bilər və bunu ən böyük ibadət sayar, çünki səadət və xoşbəxtlik doğrunun, yaxşı və gözəl olanın, faydalının və ədalətin hakim olması ilə ortaya çıxır.
Və yaxşı insan olmaq üçün hamının yaxşılığını istəmək və bu yolda ciddiyyətlə işləmək lazımdır. c. 2. İslam Mədəniyyətinin Səadət və Xoşbəxtliklə Əlaqədar Əsas Xüsusiyyətləri: Səadət və xoşbəxtliyin şərtlərini həqiqətə çevirə bilmək üçün müqayisələr aparmaqdan ötrü bu xüsusiyyətlərin qrafik şəkildə göstərilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu qrafikdən göründüyü kimi İslam mədəniyyətinin əsas xüsusiyyətləri bunlardır: 1. Hüzur və sülh üçün: “Şəfqət, sevgi, tolerantlıq/ dözüm”. 2. Hürriyyət və azadlıq üçün: “İnsan haqlarına hörmətlə yanaşmaq və əsas insan haqlarına böyük əhəmiyyət vermək”. 3. Ədalət üçün: “Əsl haqq anlayışı. Haqqı üstün tutmaq”.
4. Rifah üçün: “Özün üçün istədiyini qardaşın üçün də istəmək”, “Hamı üçün Rifah”, “Ədalətli Əməkdaşlıq”. 5. İzzət və Etibar üçün: “Hər şeydən əvvəl əxlaq və mənəviyyat”a böyük əhəmiyyət vermək. “Mənəviyyatçı olmaq”, “Nəfsin tərbiyə olunmasını əsas götürmək”.
Buna zidd olaraq qərb mədəniyyətinin xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: 1. Hüzur və sülh ilə əlaqədar olaraq: “Müsəlmanlara qarşı kin və nifrət hissi”. 2. Hürriyyət və azadlıqla əlaqədar olaraq: “Təzyiq, təhəkküm (hakim olmaq, məhkum etmək), müsəlmanlar üçün insan haqlarının olmaması”. 3. Ədalətlə əlaqədar olaraq: “Yanlış haqq anlayışı, gücə üstünlük vermək, ikili standart”. 4. Rifahla əlaqədar olaraq: “Mənfəət, doymaq bilməyən tamah, istismar, kapitalizmin insana verdiyi “İnsan insanın qurdudur” – tərifi”. 5. İzzət və etibarla əlaqədar olaraq: “Materializm, nəfsə əsir olmağı əsas götürmək”.
Qərb mədəniyyətinə görə tərbiyə olunmuş insanlar öz mədəniyyətlərinin əsasında yuxarıda açıqladığımız əsas xüsusiyyətlərin dayandığının fərqində deyildirlər. Bu vəziyyət tərbiyə şərtləri və yaşadıqları şəraitin meydana gətirdiyi təbii bir nəticədir. Bu, balığın bütün kainatın sudan ibarət olduğunu zənn etdiyi kimidir. Onlar aldıqları təlqinlərlə əsrlərdən bəri əslində bu xüsusiyyətlər içində yaşamış və inkişaf etmişlər və onlara belə təlqin edilmişdir ki, bu xüsusiyyətlər insanlara xoşbəxtlik gətirəcək ən gözəl və ən doğru xüsusiyyətlərdir. Onlarla əlaqə yaratmaq, şəfqətlə və dostcasına dialoqla onları həqiqətlər barəsində xəbərdar etmək lazımdır. Bunun bütün insanlıq üçün böyük bir rolu vardır. Və bu mövzu insanlığın problemlərinin həll olunmasında ən önəmli nöqtələrindən birini təşkil edir. e) İslam Mədəniyyəti və Qərb Mədəniyyətinin Əsas Xüsusiyyətləri: İslam mədəniyyətinin əsas xüsusiyyətləri ilə Qərb mədəniyyətinin əsas xüsusiyyətlərini asan şəkildə müqayisə edə bilmək üçün bu xüsusiyyətlərə ən təsirli əsas bir xüsusiyyətlə tərif vermək zərurəti vardırsa, onu belə müəyyənləşdirə bilərik: – İslam mədəniyyətinin əsas xüsusiyyəti: “Haqqı üstün tutmaq”. – Qərb mədəniyyətinin əsas xüsusiyyəti isə: “Gücü üstün tutmaq”dır. İnsanlıq tarixi boyunca insanların xoşbəxt olub- olmadıqları baxımından yaşanan dövrlər araşdırıldıqda görünür ki, nə vaxt “haqqı üstün tutan” bir zehniyyət və mədəniyyət dövründə yaşamışdırlarsa, xoşbəxt olmuşlar. Nə vaxt da “Gücü üstün tutan” bir zehniyyət və mədəniyyət dövründə yaşamışdırlarsa, o vaxt da xoşbəxt olmamışlar, daim zülm içərisində və iztirab çəkərək yaşamışlar. MİLLİ GÖRÜŞ 13
Buna görədir ki, Hz. Əbubəkr Siddiq (r. ə) əfəndimiz xəlifə olduqdan sonra ilk xütbəsində belə buyurmuşdur: “Ey insanlar! Sizin içinizdə ən yaxşınız
çox böyük əhəmiyyəti və mənası vardır. B. II. Doğru və Yanlış Haqq Anlayışlarının Fərqi və Bunun Mədəniyyətlər Tarixinə Təsiri. a) Doğru və Yanlış Haqq Anlayışlarının Fərqi; “Əsl haqq anlayışı” ilə, yəni “Haqqı üstün tutmaq” zehniyyyəti ilə “Yanlış haqq anlayışı”, yəni “Gücü üstün tutmaq” zehniyyəti arasındakı fərq budur. Nəzərinizə çatdıraq ki, tarix boyunca fironlar insanlara zülm edərkən “biz sizə zülm edirik və zülm etməyə davam edəcəyik”, – deməmişlər, “bu etdiklərimiz bizim haqqımızdır”, – demişlər. Halbuki zülm və iztirab sözü əslində “yanlış haqq anlayışı”ndan qaynaqlanmışdır. Aralarındakı haqq anlayışı fərqi budur. Doğru haqq anlayışına görə haqq dörd şeydən meydana gəlir: 1. Doğulan gündən insanlara verilən haqlar, təməl insan haqları; – Yaşama haqqı, – Mülkiyyət haqqı, – Etiqad azadlığı (dörd ünsürü ilə; ifadə azadlığı, təhsil azadlığı, təşkilatlanma azadlığı, inandığı kimi yaşaya bilmə və ibadət azadlığı), – Nəslin qorunması haqqı, – Ağlın qorunması haqqı, – Və digər təməl insan haqları azadlıqları, məsələn səyahət, iş əldə edə bilmək, məslək seçə bilmə və s. 2. Əmək qarşılığı haqlar. 3. Qarşılıqlı razılaşma ilə bağlanan müqavilələr və sazişlər. 4. Ədalətin tələbi olaraq ortaya çıxan haqlar. Bax, həqiqi haqq anlayışına görə haqq yalnız bu dörd səbəbdən meydana gələr, başqa səbəblərdən haqq meydana gəlməz. Buna qarşılıq “Yanlış Haqq Anlayışı”na görə isə haqq sadəcə bu dörd səbəbdən meydana gələr, başqa səbəblərdən haqq yarana bilməz. 1. Güc, 2. Çoxluq, 3. İmtiyaz, 4. Mənfəət. Elə bu səbəblərə görə yanlış haqq anlayışı insanlara xoşbəxtlik gətirə bilməz. İnsanların xoşbəxtliyi üçün gerçək haqq anlayışını mənimsəmək və tətbiq etmək əsas şərtdir. b) Mədəniyyətlər Tarixinə Baxış: “Haqqı Üstün Tutma”ğın xoşbəxtlik və səadət, “Gücü Üstün Tutma”ğın isə zülm gətirdiyi həqiqətini bütün insanlıq tarixi açıq bir şəkildə göstərir. Belə ki, insanlıq tarixinə çox qısa bir baxış keçirdikdə də bu həqiqəti görmək mümkündür: İnsanların səadət və xoşbəxtliyə qovuşmalarının yolunu peyğəmbərlər göstərmişdir. Onların açdıqları cığırla haqqı üstün tutan mədəniyyətlər dövrü yaşanmış və insanlar xoşbəxt olmuşlar. Lakin insanların yanlış yollara sapmaları ilə haqqı üstün tutan mədəniyyətlərin ardınca gücü üstün tutan mədəniyyətlər hakim olmuş və ilahi təqdirə əsasən müəyyən bir müddətdən sonra zəifləmiş, maddi gücünü və yer üzündəki hakimiyyətini yavaş-yavaş itirmiş və yıxılmışdır. Hətta bu dövrlərin ən güclü, ən parlaq olduğu zamanlarda qarşı zehniyyətə dayanan inkişaflar olmuş, bir müddətdən sonra bu qarşı zehniyyət yer üzündə təkrarən hakim olmuşdur. Bu günə çatana qədər insanlıq gecəni izləyərək gündüz, gündüzü izləyərək gecə kimi bir “xoşbəxtlik dövrü”, bir də “zülm dövrü” yaşamışdır. Aşağıdakı tablo insanlıq tarixindəki haqqı və gücü üstün tutan mədəniyyətlərin bir-birinin ardınca necə gəldiklərini, gecə və gündüz dövrlərini xülasə şəkildə göstərir. Necə ki: 1. Tarixin yazı ilə başladığı, ilk yazıdan da Mesopotamiyada istifadə edildiyi hamı tərəfindən qəbul edilir. İnsanlıq tarixinin 5000 illik tarixi dövrünə göz atdığımız zaman 5000 il əvvəl Mesopotamiyada Nəmrudların təsiri altında “Gücü Üstün Tutan” bir mədəniyyət mövcud olduğu halda, bir müddətdən sonra İbrahim (ə) gəlmiş və onun rəhbərliyi altında bir
Yüklə 5,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|