3. Qender
münaqişələrini nizamlamağı və idarəetmənin əsas strateji və taktiki yolları sadalayın.
4. Azərbaycanda qender siyasətini xarakterizə edin.
İş üsulları – paylanma materialın müzakirəsi və analizi; «Münaqişənin dərinliyini qiymətləndirmək»
oyunu; kursun öyrənilməsinə yekun vurmaq.
PAYLANMA MATERİALLARI
Barışıq
Barışıq nədir?
- Kompleks,
çoxcəhətli, çoxsəviyyəli
- Keçmişdən kollektiv üz çevirmə
- Canlandırır – bərpa edir
- Müsbət duyğuları inkişaf etdirir
- Dəyərləri, şəxsiyyəti, münasibətləri və qarşılıqı əlaqələrin
nümunələrını dəyişdirir
- Münasibətlərin qurulması
Barışığın konseptual strukturu
- Məqsədlərin ayrılması
- Keçmişə çevrimə
- Gələcəyi dərketmə
- Bu günkü yaratmaq üçün keçmişin və gələcəyin görüşdüyü
yer
Barışığın mərhələləri
- İttiham
- Qarıxma
- Ayırma
- Etibar
- Hüsn-rəğbət
- Barışıq
Barışıq prosesi
- Barışıq prosesinin üç əsas ölçüləri
- Barışıq sferaları
- Barışıq komponentləri
- Barışığın sosial səviyyələri
Barışığın üç paradoksu
- İztirablı keçmiş və bir-birindən asılı gələcək
- Həqiqət və mərhəmət
- Ədalət və sülh
Barışıq sferaları
- Şəxsiyyət
- Dəyərlər
- Münasibətlər
- Qarşılıqlı əlaqə nümunələri
Barışıq komponentləri
- Ədalət
- Həqiqət
- Təhlükəsizlik
- Sağalma
Barışığın sosial səviyyələri
- Sosial yerin yaradılması həqiqət və bağışlama əsaslandırılıb və
birləşdirilib, və hazırda ədalətə bağışlama prizmasından
baxılan
Sistematik iş
- Daima
müzakirə
- Sülh
quruculuğunun üç səviyyəsinə dönmə
- Müvafiq
texnologiyanı tətbiq etməyi bacaran kadrların
hazırlanması
- İzşgüzar diplomatiya
«Sülh quruculuğunda işgüzar
münasibətlərin qurulması üçün
- Sülhə xidmət etmək üçün texnoloqlara imkan vermək
- Biznes,
inkişaf və ətraf mühit
- Ticarət və investisiya ehtiyat diplomatiyası kimi
- Biznes sülh quruculuğu üçün maliyyə partnyoru kimi
Münaqişə nədir?
- Mübahisə
- Rəqabət
- Çəkişmə
- Ağ və qara arasında mübarizə
Münaqişəyə yeni baxış
- Mübahisədən razılığa
- Rəqabətdən əməkdaşlığa
- Çəkişmədən anlaşmaya
- Haqlı olanlarla haqlı olmayanlar arasındakı mübarizədən
münasibətləri qaydaya salmaq üçün yanaşmaların
axtarılmasına keçid
- Münaqişənin analizi
Münaqişənin həlli üçün fəaliyyət
- İlkin danışıqlar
- Dialoq
- Danışıqlar
- Vasitəçilik
- Hakimlik / arbitrac
- Münaqişə – yalnız mübahisə deyil
Münaqişənin həlli üzrə ehtimallar
- Münaqişə – dəyişmə üçün potensial mənbədir
- Əməkdaşlıq – ən effektiv və faydalıdır
- Razılaşmanın uzadılması – bütün tərəflərin tələbatlarının
ödənilməsinə əsaslanır
- Daxil olma prosesi – münasibətlərin qurulması
- Struktur
və metodik dəyişikliklər – həll prosesinin
uzunmüddətli nəticələridir
- Qabaq-qabağa görüşüb ünsiyyət yaratmaq
İnamın yaranması üçün fəaliyyət
- Sıx ünsiyyət vasitəsilə sərbəstlik atmosferası yaratmaq
- Fəaliyyət vasitəsilə etibar etməyə hazır olduğunu nümayiş
etdirmək
- Məlumat toplamaq yolu ilə səmimi maraqlandığını nümayiş
etdirmək
- Səmimi söhbətlər, açıqlamalar və risk etmə yolu ilə müdafiə
olunma dərəcəsini göstərmək
- Başqasının dərdinə şərik olma, başa düşmə və hörmətetmə
yolu ilə qayğı nümayiş etdirmək
- Birgə fəaliyyətdə iştirak etmək
- Vasitəçilik – nizamlama
Transzaksiondan tranformasiona
- Danışıqlar problemin aydınlaşdırılması
- Problemin
həlli – əməkdaşlıq
- Situasiyaların dəyişməsi – operativ yanaşmanın dəyişməsi
- Qarşılıqlı münasibətlərin artan dəyişikliyi – qarşılıqlı
münasibətlərin xarakterinin dəyişməsi
- Əsas strukturların saxlanılması – formaların dəyişməsi
Qadınlar və sülh yaradıcılığı
Sülh yaradıcılığında
feminizmin perspektivi
-
-
Qender təfəkkürü
Qender. Sülh psixologiyası
Feminizm
- Kişi və qadınların bərabər dəyərə malik olduğunu və onların
bərabərliyini qəbul edən ideologiya bütün cəmiyyət tərəfindən
qəbul edilməlidir
Sülhün yaranması üçün
gündəlik
- Sülh
yaradıcılığı vətəndaş müharibəsinin və qarşıdurmasının
məhv etdiyi institutların və ölkə infrastrukturunun qurulması və
müharibədə yer alan millətlər arasında qarşılıqlı faydalı sülh
əlaqələrinin yaradılmasıdır
Qadın sülhyaradıcılığının
mənbələri
-
-
-
-
Öz cəmiyyətində həllin axtarışı .
Zorakılıqdan imtina.
İnsan hüquqlarına hörmət və onun tanınması, mədəniyyətlərarası
dözümlülük və anlaşılmaya kömək
Səlahiyyətlərdən payvermə.
Sülh yaradıcılığı prosesində
qadınları nə narahat edir
-
-
-
-
-
-
Ailələrin yaranması
Qadın və uşaqların zorakıığın ilk qurbanları olduğunu bilmə
Psixo-sosial tələbatlara həssaslıq
Ailənin qida ilə təminatına tələbat
Uşaqlar üçün gələcəyin təmin olunması
Yoxsulluq iqtisadiyyatı kimi struktur zorakılığına dair
narahatçılıq
Nə üçün qadınlar
təşkilatlanmaq istəyirlər
-
Sülhsevərlik demokratiyasında sosial cəhətdən asılı olduqlarından
-
Daha sülhsevər, qayğıkeş və qeyri-zorakı olduqlarından
Qərarların qəbulunda
qadınların iştirakı
- O,
sülhquruculuğu təşəbbüsünün gücləndirilməsi və ədalətli
dünyanın əldə edilməsində qadınların imkanları üçün həlledici
əhəmiyyətə malikdir
Doktor Eylin R.Borris
DİDAKTİK OYUN
«Münaqişənin dərinliyini qiymətləndirmək»
Məşğələnin məqsədi. Tələbələrdə xüsusi metodlardan istifadə etməklə münaqişə situasiyanın
dərinliyini qiymətləndirmə bacarığını inkişaf etdirmək və onlarda münaqişə qarşılıqlı münasibətlərdə
münaqişə subyektlərinin davranışına dair adekvat qərar qəbul etmək qabiliyyətini formalaşdırmaq.
Oyunun aparılması qaydası
Hazırlıq mərhələsi. Oyuna hazırlaşmaq üçün tələbələrə bir-iki həftəliyə tapşırıq və göstərişlər
verilir. Tapşırığın mahiyyəti aşağıdakından ibarətdir:
1) Tələbələr məzmununu öyrənmək üçün «Münaqişənin dərinliyini qiymətləndirmə» mətnini
alırlar.
2) Mətni təsdiq etmək üçün təhsil alanlar onların iştirakı ilə baş vermiş və ya onların müşahidə
etdikləri münaqişə situasiyasını mətndə göstərilmiş 8 faktordan hər birinin ifadə edilmiş qiymət
predmetində müstəqil analiz etməli və bu məsələ üzrə məşğələdə məruzə etməyə hazır olmalıdırlar.
TEST
«Münaqişənin dərinliyini qiymətləndirmək»
Münaqişə situasiyasını və münaqişəni həll edən subyektin davranış xarakterini qiymətləndirmək
məqsədilə bu mətn sizin diqqətinizə çatdırılır. Mətndə bilavasitə münaqişə situasiyası ilə bağlı olan 8 əsas
mövqe göstərilib. Sizin vəzifəniz hər bir faktoru 5 ballıq şkala üzrə qiymətləndirilməkdən ibarətdir.
Mətnin sol tərəfində güclü faktor 1 balla, sağ tərəfdə – 5 balla qiymətləndirilib. Mətndə hər bir mövqeyi
qiymətləndirəndən sonra balların ümumi cəmini hesablamaq lazımdır ki, bu da münaqişənin dərinliyini
göstərəcək.
1
Tərəflər münaqişənin səbəbini anlayır
12345 Tərəflər konfiktin səbəbini anlamır
2 Münaqişənin səbəbi emosional xarakter daşıyır 12345
Münaqişənin səbəbi maddi xarakter
daşıyır
3
Münaqişə edənlərin məqsədi – sosial ədalətə
meyl etməkdir
12345
Münaqişə edənlərin məqsədi üstünlük
qazanmaqdır
4 Hamının çalışdığı məqsəd var
12345 Ümumi
məqsəd yoxdur
5 Yaxınlaşma sferaları göstərilib
12345 Yaxınlaşma sferaları gbstərilməyib
6
Yaxınlaşma sferaları emosional problemlərə
aiddir
12345
Yaxınlaşma sferaları maddi (köməkçi)
problemlərə aiddir
7 Liderin
fikirləri fərqləndirilmir
12345 Fikirlərə liderin təsiri nəzərə çarpır
8
Ünsiyyət prosesində opponentər davranış
normalarına əməl edirlər
12345
Ünsiyyət prosesində opponentlər
davranış normalarına əməl etmirlər
Nəticələrin qiymətləndirilməsi:
35-40-a bərabər olan ümumi bal, münaqişə edənlərin bir-birinə münasibətdə sərt mövqe
tutduqlarını göstərir.
25-34-ə bərabər olan ümumi bal, münaqişə edən tərəflərin münasibətlərində tərəddüdləri göstərir.
Münaqişəni həll edən subyektə məsləhətlər:
a) əgər siz rəhbərsinizsə, onda:
35-40 bal cəmində, siz ittihamçı rolunda çıxış etməli və münaqişə situasiyasını həll etmək üçün
əsasən inzibati tədbirlərə əl atmalısınız;
25-34 bal cəmində, siz məsləhətçi rolunda çıxış etməli və münaqişə situasiyasını həll etmək üçün
psixoloji tədbirlərə əl atmalısınız;
24-dən az bal cəmində, siz tərbiyəçi rolunda çıxış etməli və münaqişə sitüasiyasını həll etmək üçün
pedaqoji tədbirlərdən istifadə etməlisiniz.
b) əgər siz vasitəçisinizsə, onda:
35-40 bal cəmində, münaqişə tərəflərinin ayrılması üçün tədbirlər görmək və onlar arasındakı
mübarizə gözərtisini aradan qaldırana kimi onlarla dizyunktiv yolla danışıqlara girmək lazımdır;
25-34 bal cəmində, danışıq prosesinin növbəti görüşündə münaqişəni konstruktiv fazaya
keçirməyə cəhd etmək olar;
24-dən az bal cəmində: 1) Oyun razminkası keçirilir. 10-15 dəqiqə müddətində onlar tərəfindən
hazırlıq mərhələsində yerinə yetirilmiş tapşırıq dinlənilir və analiz edilir. 2) Oyun situasiyası qurulur və
analiz edilir.
Oyun situasiyası: Tələbələr 4 nəfərdən oyun qruplarına ayrılır. Hər bir oyun qrupunda 2 nəfər
konlikt edən, 1 nəfər menecer və 1 nəfər vasitəçi rolunu oynayır (oyunun gedişində tələbələr rolunu
dəyişir). Sonra müəllim oyun göstərişini verir:
▪
Münaqişə edən tərəflərə – onların oynamalı olduğu münaqişənin predmeti və münaqişənin qarşılıqlı
əlaqəsinin istiqaməti müyyən edilir (qarşılıqlı əlaqənin istiqaməti oyunun digər iştirakçılarına məlum
olmamalıdır).
▪
Menecer və vasitəçiyə – münaqişənin predmeti haqqında məlumat verilir və şərti konflikt tərəfləri
arasında onlarla söhbət, onların davranışını müşahidə etmək metodu vasitəsilə mətn mövqeyinə və
münaqişənin dərinliyini qiymətləndirmək üçün rol göstərişləri verilir.
▪
İştirakçılar rolla bağlı qarşılıqlı əlaqəyə hazırlaşmaq üçün 10 dəqiqə verilir. Rolla bağlı qarşılıqlı
əlaqəyə 10-15 dəqiqə ayrılır. Hər bir oyun süjeti müzakirə edilir.
ƏDƏBİYYAT
1. Azərbaycan Respublikasında Dövlət qadın siyasətini həyata keçirilməsi haqqında. Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 2000, 6 mart
2. Əliyev H. Azərbaycan Respublikası qadınlarının II qurultaya təbriki // Azərbaycan, 2003, 28
sentyabr
3. Кроник А., Кроник Е. В главных ролях: Вы, Мы, Он, Ты, Я / Психология значимых отношений. – М.,
1989
4. Ворожейкин И. Е. и др. Конфликтология. – М., 2000
5. Митcщелл С. Тще Струстуре оф Интернатионал Cонфликт. - Лондон, 1989
6. Лебедева М.М. Политическое урегулирование конфликтов. Подходы, решения, технологии. – М.,
1997
7. Токвиль де А. Демократия в Америке. – М., 1992
8. Бахнасави С. Статус женщины в Исламе и мировых законодательствах / Пер. с араб. – Б., 2002
9. Кулиев Р. Бытовое насилие против женщин: состояние и пути преодоления / Приложение. – Б., 2001
10. Гендер и общество / Под обш. ред. А.А.Широбоковой, С.В. Ураловой – Иркутск, 2001
Dostları ilə paylaş: |