MiRZƏ ŞƏFİ ŞƏrq qərb araşdirmalarinda
Yüklə 2,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəzakət Əliyeva
- Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
Nəzakət Əliyeva 188 Bir damla su kimi okeana axmışam, Yazıq Füzuli, mən sənin yanına gəlirəm şirin həyat kimi!» - Qəzəlin mənası mənim xoşuma gəldi, - dedim, - mən, ancaq son sətir də Füzulinin adının yerinə səninki olsaydı, daha yaxşı olardı. - Sən mənim nəğmələrimə qulaq asmaq istəyirsən? Mən sənin üçün oxuyuram. «Sənin nəğmələrini mən həmişə həvəslə dinləyirəm, ancaq mənim sözlərimin başqa mənası var. Mən deyirəm ki, bu sözlərin mənası sənə çox uyğun gəlir». Mirzə Şəfi heyrətlə mənə baxdı. «Ey ulamə, sən mənə hirslənmə!- dedim mən, - çünki mən maraqdan sənin şerlərinə baxdım. Məni buna vadar edən sənə qarşı səmimiliyim və dostluğumdur. Mən bilirəm ki, sən vurulmusan, sən özün bunu mənə demisən. Atalar dediyi kimi, «Müşk ilə məhəbbət gizlədilə bilməz». Sən özün mənə dedin ki, bu məhəbbət adi məhəbbətlərdən deyil. Sevənlərin təbiətinə görə onlar çox şən və fərəhli olurlar. Ancaq sən isə qəmginsən, Mirzə Şəfi, bu məni çox narahat edir. Mən sənin dərdinin səbəbini bilmək istərdim və bəlkə, sənə kömək edə bilərəm». Mirzə Şəfi bir anlıq fikrə getdi, sonra çubuğundan dərin bir qullab çəkib tüstülərə qərq oldu, yenə bir neçə badə şərabı içəri ötürüb dedi: «Al bu kağızı da oxu və əgər dinləmək istəyirsənsə, mən ürəyimdəkiləri sənə söyləyərəm». Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında 189 Mən kağızı alıb tələsik oxudum. Orada Hafizəyə həsr edilmiş nəğmələri gördüm. «Bilirsən – deyə Mirzə şəfi öz hekayəsinə başladı- Hafizənin atası əvvəldən mənə ciddi bir izahat verdi, o mənim məhəbbətim haqqında heç eşitmək də istəmədi və mənim nə vaxt ailə saxlamaq imkanım olduğu halda bu barədə danışa biləcəyimi dedi». «Mən sənə neçə dəfə demişəm, – deyə mən alimin sözünü kəsdim, – əgər sən mənim məsləhətimə qulaq asıb gimnaziyada tatar dili müəllimi işinə keçsəydin, sən məqsədinə tez çatardın». «Əgər belə olsaydı, hər şey yaxşı olardı. Ancaq hələ heç nə alınmır!». «Bu sənin öz günahındır. Mən bir neçə gün bundan qabaq direktor Kulşinski ilə danışdım və onun ağzından eşitdim ki, əgər sən istəsən, bütün çətinliklər aradan qalxar». «Məgər mən nə bacarıramsa etmədim? Xahişli yazıları səninlə göndərmədim? İndi isə xalçanın üstündə oturub bütün günü cavab gözləyirəm». «Bəs sənə müəyyən cavab gəlmədi?». «Cavablar kifayət qədərdi. Ancaq heç biri ürək açan deyil. Nəhayət mənə böyük bir məktub gəldi və mən bunu təyin olunmağımın təsdiqi zənn etdim və tez vasitəçinin yanına gedib evlənmə işinə başlamasını dedim. Bu yazı Hafizənin atasına göstərmək üçün ən yaxşı zəmanət idi. Ancaq iki gündən sonra o mənim yanıma gəlib acı sözlərlə məni təhqir etdi»: «Bu nə demək idi?». Nəzakət Əliyeva 190 «Rus dilini az bilən Hafizənin atası sonrakı danışıqlardan qabaq bu yazını müftinin yanına aparır və bu kağızın ancaq mülk vəziyyəti haqqında olan fetva, yəni rəydən ibarət olduğunu öyrənir və cavab isə rədd cavabı olur». «Hafizənin atası – deyə Mirzə Şəfi davam etdi – rus dilindən edilmiş tərcüməni təəccüblə mənə verdi. Direktor Kulşinski gələn cümə axşamı, nahardan sonra saat 5-də mənim gimnaziyaya gəlməyimi və tatar dilindən imtahan verməyimi tələb edirdi». Bu anda Gəncə alimi bir az dayandı və atəşini söndürmək üçün stəkanı başına çəkdi. Söylədiyi əhvalat onun xatirələrini sanki bir daha canlandırdı. Xüsusilə onun gedib gimnaziyada imtahan verməsi tələbi qəlbini çox ağrıtdı. Şərqin birinci alimi, öz soy-kökünün fəxri, gözəllik xəzinəsinin hökmdarı, şeir aləminin mirvarisi Mirzə Şəfi öz doğma dilindən imtahan verməli idi! Mən onun hirsdən sifətinin necə qızardığını gördüm. Mən onun yaralarına məlhəm çəkmək üçün dedim: «Heç günəşdən soruşurlarmı ki, o işıq saçır və ya gizli gül ətir saçır? Yaxud Mirzə Şəfi kimi müdrik insanın elmini yoxlamaq düzdürmü?». «Sən mənə Hafizə haqqında nəğmə oxu, onda əhvali-ruhiyyən yaxşılaşar. Hekayənin ardını bir badə şərabdan sonra söyləyərsən». Mənim bu sözlərim ona xoş təsir etdi. O, mənimlə «Allahverdi» şərabından içdi və sonra oxumağa başladı. Mən onun şerini təriflədim. Mənim məsləhətimin ona yaxşı təsirindən sevinərək dedim: - Görürsən Mirzə Şəfi, sən nə xoşbəxt adamsan! Sənin Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında 191 məhəbbətinə olan fikrin səni fərəhləndirir. Məgər Nəşhəbi öz nəğməsində haqlı oxumurmu ki, məhəbbət yer üzündə ən gözəl şeydir, burada bəy də, dərviş də eynidir?- «Ancaq Nəşhəbi həm də demişdir – dedi Mirzə Şəfi – pulsuz insan hörmətsiz, nüfuzsuzdur, pulsuz ev səhradır? Mən məhəbbətimi səhra evə gətirməliyəm. Əvvəllər bu haqda heç fikirləşmirdim, indi isə bu fikir məni qəmgin edir». «Şikayətini kənara at- dedim mən – ay Mirzə Şəfi! Hər şey yaxşılığa doğru gedəcək. Bu kiçik səfeh rus kağızlarına fikir vermə. Sən öz azadlığını Hafizəyə olan məhəbbətinə qurban verirsənsə, onda sözünə sadiq qalmalısan! Mən elə bir əsaslı səbəb görmürəm ki, sən nə üçün gimnaziyada yer ala bilməyəsən…». «Ancaq imtahan!». «Bu çox pisdir ki, onlar sənin elminə şübhə edirlər. Moskvada belə qanun var ki, dövlət qulluğuna girən hər müəllim imtahan verməlidir, çünki burada səfehlər daha çoxdur, nəinki müdriklər! Bu qanun qüvvədədir, ancaq sənin kimilərinə müstəsnalıq etməlidirlər». «Onlar müstəsnalığı ancaq elələrinə edirlər ki, yalan və riyakarlıqla dolu əsərlər yazsınlar, məsələn Mirzə Abul Qasım, Qarabağlı Hadi. Ancaq ilanlar hər yerdə sürünürlər!». Mən müxtəlif cür suallarla bu alimin hekayəsinin sonunu öyrənmək istədim. «Mən bilmək istərdim- başladım sözə – sən necə oldu ki, Hafizəni gördün, onu sevdin və seçdin». Yüklə 2,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|