Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
18 önemli hale geldiği ve bu ayırımı anlamsız hale getirdiği görülmektedir. 38 Ulus devletlerin çoğu, dışa bağımlı oluşları nedeniyle başka ülkelerin ekonomik, askeri ve siyasal müdahalelerine açık bir görünüme sahiptir. Hemen her devlet ya tek taraflı ya da karşılıklı bağımlılık dolayısıyla dış etkilere açık durumdadır. Bu etki; ticari, ekonomik yardım, yatırım ilişkisi, kültürel etkileşim gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Devletler zaman zaman içişlere karışma, propaganda, gizli veya açık siyasal ve askeri müdahalelerle karşı karşıya kalabilmektedir. Tüm bu etkiler devletin gücünü, otoritesini, meşruiyetini ve hiç kimse ile paylaşmak istemediği egemenliğini ciddi biçimde tartışmalı hale getirmiştir. Ayrıca, realizmin artık mevcut gelişmeler karşısındaki betimleme ve açıklama gücünün de sorgulandığı gözlenmektedir. Realizmin genellemeleri ile mevcut koşulların örtüşmediği ileri sürülmektedir. 39 “Global gündemde meydana gelen gelişmelere dikkat çekenler, hegemonya mücadelesinin karakterize ettiği Soğuk Savaş’ın gündeminin yerini uluslar aşırı karşılıklı bağımlılık, çevre sorunları, AIDS, ozon tabakasının tahribi, uyuşturucu kaçakçılığı, doğal kaynakların etkin kullanımı, hızlı nüfus artışı, okyanuslar ve atmosferdeki kirlenme, uluslararası borç sorunları, uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi ve insan hakları gibi konuların aldığına işaret ederek, uluslararası ilişkilerin artık realist teorinin gerçekçi (realist) bir şekilde anlayamayacağı yeni bir eksene kaydığını iddia etmektedirler.” 40 Ayrıca, “Realist akım ulusal çıkarın kim tarafından belirleneceği, kimin bundan yararlanacağı gibi sorunları göz ardı etmektedir. Örneğin, ulusal çıkar adına ABD'nin Güney Asya'da askeri açıdan yayılması gerekiyorsa, bunun getireceği bedeller ya da bu politikanın altında 38 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 207. 39 A.g.e. s. 209. 40 A.g.e. s. 209. 19 yatan diğer etkenler dikkate alınmamakta, dış politika kaba bir güç mücadelesi olarak görülmektedir.” 41 Bu nedenlerden dolayı realist teorinin uluslararası ilişkiler alanındaki çalışmalara rehberlik etme yeteneğini kaybettiği ifade edilmektedir. 42 Realizmin, hükümetleri ulusun temsilcisi olarak görmesi, bunun yanında özellikle ulusal ve uluslararası örgütleri dikkate almaması günümüz koşullarında gerçekçi görülmemektedir. Uluslararası işbirliğinin gerçekleşmesini uluslararası anarşi varsayımı çerçevesinde istisnai bir durum olarak gören realizmin var olan kurumsal işbirliği girişimlerinin etkisini de küçümsediği görülmektedir. Bu çerçevede Avrupa Birliği, NATO, BM ve benzeri kurumsal yapılar ve artan bölgesel ticaret olanakları uluslararası işbirliğini geliştirmektedir. 43 Ortak bilimsel araştırmalar, yaklaşık on beş yıl süren deniz hukuku oluşturma çalışmaları nükleer silahların yayılmasını önleme antlaşmaları ve Latin Amerika ile Güney Pasifik’te nükleer silahlardan arındırılmış bölgeler oluşturulması gibi çabalar işbirliğinin önemli hale geldiğinin kanıtları olarak gösterilebilir. 44 Oysa realizmin varsayımları benimsenecek olursa, dış politikada rasyonel davranan devletler, uluslararası işbirliğine bir katkısı olmayacağını bildikleri halde bu kurumların ortaya çıkmasını sağlamaktadırlar ki, bu gerçekten rasyonellik varsayımıyla çelişmektedir. Çünkü bu tür organizasyonlara tahsis edilen onca kaynağın hiçbir yarar beklenmeksizin oluşturulması, şayet devletler rasyonel davranan birimler ise açıklanması mümkün değildir. 41 lhan Uzgel, Ulusal Çıkar ve Dış Politika, mge Kitabevi, 1.Baskı, Ankara, Mayıs 2004. s. 51. 42 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 209. 43 A.g.e. s. 210. 44 A.g.e. s. 208. 20 Ayrıca realistlerin çok üzerinde durdukları iç politika ve uluslararası politika ayırımının da çok anlamlı olmadığı ifade edilmektedir. 45 Zira, bu tür ayırımlar artık günümüz dünyasına uymamaktadır. Realizmin temel özelliği olan iç ve dış siyasi sistem ayrımı uluslararası sistemdeki değişimin incelenmesini zorlaştıran önemli bir unsurdur. Önemli dönüşüm süreçlerinde değişimin unsurları önce içyapıda ş ekillenmekte ve sonra uluslararası sistemde ifadesini bulmaktadır. çyapılardan kaynaklanmayan değişim durumlarında bile iç ve dış faktörlerin etkileşimi söz konusudur. Oysa, realizm bütün devletleri yekpare gören bakışıyla, sadece devletler arasındaki güç dengesine bakmakta ve devletlerin iç yapılarının uluslararası davranışlarını nasıl etkilediğini ise göz ardı etmektedir. Günümüzde birçok uluslararası sorunun temelinde devletlerin iç yapılarından kaynaklanan etnik sorunların ve kimlik sorunlarının olduğunu düşündüğümüzde, realist bakışla bu tür gelişmelerin anlaşılmasının ne kadar zor olduğunu görebiliriz. Günümüzde Soğuk Savaş döneminden farklı olarak güvenlik konuları da son derece karmaşıklaşmıştır. Güvenlik konularının sadece askeri boyutta incelenmesi imkânsızlaşmakta, ekonomik ve hatta çevre ile ilgili konuların güvenlik sorunu ile iç içe girdiği gözlenmektedir. Böyle bir durum ise, Soğuk Savaş döneminin askeri boyuta ağırlık veren realist bakışını zorlamaktadır. 46 Liberal paradigmada ise, ulusal çıkar kavramı realist paradigmadan farklı bir şekilde ele alınmaktadır. Liberalizm, bir ideoloji olarak özellikle ngiltere ve ABD'de XVII. ve XVIII. yüzyıl siyasal ve ekonomik düşünce tarihinde etkili olmuştur. Klasik liberal düşünce, eşitlik, rasyonellik, özgürlük ve mülkiyet kavramları üzerine inşa edilmiştir. 45 Atila Eralp, Devlet, Sistem ve Kimlik, letişim Yayınları, 1. Baskı, stanbul, 1996. s. 87 46 A.g.e. s. 88. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|