Microsoft Word s g. temmuz doc
Yüklə 1,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
21 Aslında liberalizm, Aydınlanma Çağı filozoflarının temel felsefelerini oluşturmuştur. Aydınlanma yoluyla insanın özgürlüğüne kavuşacağı inancı insan karakteri hakkında bir görüşe sahip olmayı gerektirmekteydi ki bu dönem filozoflarının ortak özelliği insan karakterinin doğuştan olumlu olduğuna veya eğitilebileceğine inanmalarıdır. 47 Burada liberalizmin realizmden en önemli farkı da ortaya çıkmaktadır. Realizmin insan doğasına yaklaşımı kötümserken liberalizmin insan doğasına yaklaşımı iyimserdir. Doğa durumunda insanların eşit ve özgür olduklarını vurgulayan John Locke (1632-1704), Hobbes’un düşüncelerinden bu noktada tamamen ayrılmaktadır. Locke’a göre doğa durumu savaş durumu değildir. Ortak yargıda bulunma yetkisiyle donatılmış bir üstleri olmadığı sürece usa göre yaşayan insanlar doğa durumunda bulunurlar. Locke’a göre doğa durumu: “tabiat kanunlarının sınırları içinde insan davranışlarını düzenleyen mükemmel özgürlük keyfiyetidir. nsanların, sahip oldukları varlıkları ve kişilikleri hakkında, kendilerine en uygun gördükleri şekilde, birisinin iznine başvurmaya ihtiyaç duymadan tasarrufta bulunabildikleri ve hiç kimsenin arzusuna bağımlı olmadıkları bir durumdur. Ayrıca bu, bütün iktidar ilişkilerinin ve hükmetmenin karşılıklı olduğu bir eşitlik halidir; zira hiç kimse bu hakka, diğerinden daha fazla sahip bir konumda değildir. 48 Haksız bir zorlama söz konusu olduğunda savaş yaşanabilir; fakat bu durum doğa durumu ile özdeşleştirilmemelidir. Locke, doğa durumunu başı buyrukluktan ziyade özgürlük durumu olarak görmektedir. Doğa durumunu yöneten aklın yasaları olup, bunlar herkesin eşit ve bağımsız oldukları ve hiç kimsenin yaşamına, sağlığına, özgürlük ya da mülkiyetine zarar vermemeyi öngörmektedir. Çünkü “tüm insanlar tanrının yaratıklarıdırlar.” Doğal yasa bu nedenle Locke için oldukça farklı bir anlama 47 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 354. 48 Heurdy Bouillon, John Locke, Liberte, Ankara s. 12–13 22 gelmektedir. Hobbes için doğal yasa, güç, zor ve aldatma yasası iken Locke için Tanrı ve hakları üzerine, insanın Tanrı ile ilişkisi üzerine ve tüm insanların rasyonel yaratıklar olarak temel eşitlikleri üzerine düşünen insan aklı tarafından belirlenen evrensel olarak bağlayıcı bir ahlaksal yasa demekti. Ayrıca herkesin doğal hakları olduğuna inanan Locke'a göre bunlar; kendini koruma, yaşama, özgür olma ve mülkiyet haklarıydı. 49 Liberalizmin devlet anlayışı, bireye ve bireyin rızasına dayanır. nsanlar doğa durumu aşamasında, yaradılıştan hayat, özgürlük ve mülkiyet haklarına sahiptirler. Bu temel ve doğal haklarını güvenceye alabilmek maksadıyla devleti inşa etmişlerdir. Doğal hayatın terk edilip devletin kurulmasının gerekçesi, insanların temel ve doğal haklarının teminatı olan doğal yasaların ihlali durumunda suçluların cezalandırılmasını ve yasaların korunmasını sağlayacak olan müşterek bir otoriteye duyulan ihtiyaçtır. 50 Liberalizmde, John Locke'un siyasal felsefesinde formüle edildiği gibi, tüm insanlar eşit yaratılmışlardır ve yaşama hakkı, özgür olma ve mutluluğunu sürdürme hakkı gibi birtakım dokunulmaz haklarla donatılmışlardır. Liberalizmin birtakım temel ilkeleri bulunmaktadır. Kaynakların ve zenginliğin eşit dağıtıldığı anlamına gelmeyen fırsat eşitliği kavramı, XIX. yüzyıl liberalizminin birinci temel kuralını oluşturmuştur. Liberalizmin ikinci kuralı, bireyin doğal gereksinimlerini rasyonel yollarla karşılama ve isteme kapasitesine sahip olduğu ilkesidir. Liberalizme göre kişi, çevresinde olup biten fiziksel ve toplumsal gerçekleri kavrayacak kapasiteye sahiptir. Dolayısıyla birey kendini geliştirme yetisine sahiptir 49 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 355. 50 Neşet Toku, John Locke ve Siyaset Felsefesi, Liberte, Birinci Baskı, Ankara, Mart, 2003. s. 37 23 ve kendine güvenen ve bu kapasiteye sahip olan insana, kendi mutluluğunu arama hak ve özgürlüğü tanınmalıdır. Üçüncü ilke bireyin temel alınması ve özgürleştirilmesidir. Toplumsal politikanın amacı bireyin özgürlüğünü ve özerkliğini genişletmektir. En iyi toplum, bireye daha fazla özgürlük tanıyan toplumdur. Adam Smith için de iktisadın amacı zengin, mutlu ve barışçıl bir toplum oluşturmaktır. Liberalizmin dördüncü ilkesi özel mülkiyetin önemidir. Özel mülkiyet sayesinde birey özel amaçlarına ulaşabilir; bireyselliğini ve mutluluğunu gerçekleştirebilir. Bu durum bireyi çalışmaya teşvik eder ve çalışması sayesinde birey sadece kendisinin değil, aynı zamanda toplumun zenginleşmesini de sağlar. 51 Liberalizmin uluslararası politika ve dış politikayı açıklamaya yönelik bir uluslararası ilişkiler teorisi olarak görülmesi, Birinci Dünya Savaşı sonrasında, uluslararası barış ve güvenliğin egemen kılınması ve çatışmaların önlenmesine ilişkin çabaların bir sonucu olarak gündeme gelmiştir. Uluslararası liberal teori olarak da ifade edilebilecek olan XX. yüzyıl liberalizminin temel özelliği, klasik liberal teorinin insan unsuru ve bireye yaklaşımını esas alarak, uluslararası ilişkilerde barış ve işbirliğinin analiz edilmesidir. Bu bağlamda klasik liberal teoride birey temel analiz birimi olarak alınırken, liberal uluslararası ilişkiler teorisinde, hem analiz birimi sadece birey değildir hem de analiz düzeyi olarak çoğulcu bir yaklaşım benimsenerek, uluslararası ilişkiler ve devletin dış politikası, birey, ulusal baskı grupları, devlet, uluslararası örgütler ve uluslar aşırı örgütlenmeler düzeyinde analiz edilmektedir. ‘Birey’ merkezli liberal görüş, çoğulcu toplumlarda tek bir ulusal çıkar olduğunu söylemenin 51 Tayyar Arı, Uluslararası lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı, stanbul, 2004, s. 355. Yüklə 1,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|