Microsoft Word s g. temmuz doc

 
273 
yurt  dışına  asker  gönderme  ve  yabancı  askerleri  Türkiye’de  bulundurmak  için 
Türkiye  Büyük  Millet  Meclisi  (TBMM)’den  izin  aldığı  farklı  dönemlerde  basının 
ulusal çıkarı nasıl anlamlandırdığı ortaya konulmuştur.  
 
Siyasal yelpazenin hangi tarafında yer alırsa alsın basın kuruluşları da ulus devletin 
çıkarları  söz  konusu  olduğunda  yayınlarında  realist  paradigmaya  göre  hareket 
etmektedir. Bu tez çalışmasında basında özellikle yurt dışına asker gönderme kararı 
alınmadan önce farklı görüşlere rastlanabiliyorken, karar alındıktan sonra genellikle 
basının, iktidarın aldığı kararları desteklediği ortaya çıkmıştır.  Gazetelerin özellikle 
ulusal çıkarlar söz konusu olduğunda milliyetçi duygular içerisinde resmi ideolojiye 
uygun  talep  ve  beklentileri  ön  plana  alarak  haber  yaptıkları,  bunu  yaparken  de 
nesnel  bakış  açısından  uzaklaştıkları  düşünülen  bu  tez  çalışmasında  Türk  yazılı 
basınında farklı ideolojik görüşlere sahip gazetelerin Bir Mart Tezkeresi konusunda 
farklı  perspektiflerden  olaya  baktıkları  ancak  ulusal  çıkarı  önceledikleri,  özellikle 
realist  uluslararası  ilişkiler  kuramında  varsayılan  ‘uluslararası  ilişkilerin  çıkarlar 
üzerine  kurulduğu’  tezini  benimsedikleri  tespit  edilmiştir.  Bu,  tezin  son  kısmında 
yapılan görgül araştırma ile de ortaya konmuştur.  
 
Farklı  ideolojik  görüşlere  sahip  basın  kuruluşları  her  ne  kadar  realist  paradigma 
çerçevesinde  ulusal  çıkarları  değerlendirmişlerse  de  aralarında  özellikle  ulusal 
çıkarların  nerelerde  olduğu  konusunda  bir  ayrışma  da  söz  konusudur.  Tarihsel  bir 
süreç  içinde  liberal  ulusal  basın  Türkiye’nin  ulusal  çıkarlarını  uluslararası 
işbirliğinde  görmüştür.  Burada  Türkiye’nin  ulusal  çıkarları  daha  çok  Batı  dünyası 
ile gerçekleştirilen bir uluslararası işbirliğinde görülmektedir.  

---

 
274 
 
Tarihsel  bir  süreç  içinde  sol  basın  Türkiye’nin  ulusal  çıkarlarını  Batı  karşıtı  bir 
temelde  görmüş,  Türkiye’nin  ulusal  çıkarları  Batı’dan  ve  diğer  oluşumlardan 
bağımsız bir şekilde hareket eden bir ülke olması şeklinde düşünülmüştür. 
 
Tarihsel  bir  süreç  içinde  muhafazakâr  basın  Türkiye’nin  ulusal  çıkarlarını  Din  / 
nanç  temelli  ilişkiler  içinde  değerlendirmiş,  Türkiye’nin  ulusal  çıkarları  Batı 
dünyasından  ayrı,  Türkiye’nin  liderliğinde  slam  ülkelerinden  oluşan  yapıda 
görülmüştür.  
 
Savaş  ve  ulusal  güvenlikle  ilgili  sorunları  gündeme  getirirken  ulusal  basının  dili 
zaman içinde değişmiş diplomatik bir dil kullanımından askeri bir dil kullanımına 
doğru değişmiştir. Kore Savaşı’nda daha barışçıl ve diplomatik bir dil kullanılırken 
özellikle  Kıbrıs  Barış  Harekâtı  ile  başlayan  ve  daha  sonra  devam  eden  savaşlarda 
askeri dil kullanımı daha belirgin hale gelmiştir.  
 
Savaş ve ulusal güvenlikle ilgili sorunları gündemde tutan ulusal basın kahramanlık 
mitlerini  ve  öykülerini  yeniden  inşa  etmiştir.  Özellikle  Türkiye’yi  yakından 
ilgilendiren  savaşlarda  kahramanlık  mitleri  ve  şovenist  eğilimler  ön  plana 
çıkarılarak  sunulmuştur.  Bu  araştırmanın  birinci  bölümünde  özellikle  Kıbrıs  Barış 
Harekâtı’nda  kanıtlanmıştır.  Ayrıca  1  Mart  tezkeresinde  de  bu  tür  temalara 
başvurulmuştur.    
 

---

 
275 
Tarihsel  bir  süreç  içinde  Türkiye’de  ulusal  çıkarların  ifade  edilişinde  ekonomik 
nedenler  giderek  ağırlık  kazanmıştır.  Ekonomik  bir  dil  kullanımının  zaman 
içerisinde  benimsendiğini  de  özellikle  son  iki  örnek  olay  ile  ortaya  konulmuştur. 
Afganistan  Savaşı  ve  1  Mart  tezkeresi  sürecinde  en  çok  vurgu  yapılan  konuların 
başında ekonomik gereklilik gelmektedir.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
276 
KAYNAKÇA 
 
ARI, Tayyar, Uluslararası  lişkiler Teorileri, Alfa yayınları, 4. Baskı,  stanbul,   
                    2004, 
ARI, Tayyar, Uluslararası  lişkiler ve Dış Politika, Alfa Basım,  stanbul, 2006, 
BELSEY, A. & R. Chadwich, Medya ve Gazetecilikte Etik Sorunlar,  stanbul,   
                    Ayrıntı Yayınları, 1998, 
BULUT, Selda - Levent YAYLAGÜL, Türkiye’deki Yazılı Basında Yargıtay ve  
                    Mafya  lişkisine Yönelik    Haberler,  letişim, Sayı: 19, 2004. 
BOU LLON, Heurdy; John Locke, Liberte, Ankara. 
BOSTANOĞLU, Burcu, Türkiye – ABD  lişkilerinin Politikası,  mge Kitabevi,   
                    1. Basım, Ankara, 1999. 
BACIK, Gökhan, Modern Uluslararası Sistem, Kaknüs Yayınları, 1. Basım,  
                      stanbul, 2007. 
CHOMSKY, Noam, Demokrasi, Gerçek ve Hayal, Çev: Cevdet Cerit,  stanbul,   
                     Pınar yayınları, 1995.   
CHOMSKY, Noam, Medya Gerçeği, Tüm Zamanlar Yayıncılık, Çev : Abdullah  
                     Yılmaz,  kinci Baskı,  stanbul, 1999. 
CHOMSKY, Noam, Edward S. Herman, David Peterson, Justin Podor; Medyanın   
                      Kamuoyu  malatı, çev: Adnan  Köymen, Ebru Kalak, Hale Alpman,   
                      Özge  nciler, Işıl  Esendir, Chiviyazıları, Birinci Basım,  stanbul,  
                      2004. 
ÇEL KPALA, Mitat, Ulusal Çıkar ve Dış Politika, Yayımlanmamış Yüksek  
                      Lisans Tezi. 

---

 
277 
DAMLAPINAR, Zülfikar,   Medya ve Siyaset  lişkileri Üzerine, Turhan Kitabevi,    
                           Ankara, 2005. 
DEVEC , Cem, Beybin Kejanlıoğlu, “Türk Medyasında Irak Savaşı” Savaşın  
                          Yüzleri ve Uzlaşmanın Aşamaları Faces Of War Phases Of  
                           Reconciliation,, Der: Ülkü Doğanay, Ankara Üniversitesi  
                           Basımevi, Ankara, 2004.   
DOĞAN, Gazi, Kamuoyunda Kore Savaşı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,   
                           Ankara, 2004. 
DURAN, Ragıp, “Türk Medyası Neden Savaş Yanlısı”, Savaş ve Medya,  LAD,  
                           Eskişehir, 2003.  
DURSUN, Çiler, TV Haberlerinde  deoloji,  mge Kitabevi, Birinci Baskı,     
                          Ankara, 2001. 
ERALP, Atila, Devlet, Sistem ve Kimlik,  letişim Yayınları, 1. Baskı,  stanbul,  
                          1996. 
GÖNLÜBOL, Mehmet, Uluslararsı Politika, Ankara Üniv. SBF Yayınları, No:     
                        420, Ankara, 1978. 
HOBBES, Thomas, Leviathan, Çev: Semih Lim, YKY, 4. Baskı,  stanbul, Şubat,    
                       2004. 
NAL, M. Ayşe, Haberi Okumak, Temuçin Yayınları,  stanbul, 1996. 
Ş
CAN, Zeynep, Medyada Ulusal Bakış Açıları, Le Monde, New York Times ve  
                      The  Guardian gazetelerinde  2003 Irak Savaşı, Yayımlanmamış   
                      Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004. 
RVAN, Süleyman, Dış Politika ve Basın, Türk Basınındaki Dış Politika  
                     Haberlerinin Gündem  Belirleme Yaklaşımı Açısından Çözümlenmesi.                        

---

 
278 
KAPLAN, Deniz, Türk Basını’nın Irak Savaşı Dönemindeki Tutumu:  
                     Cumhuriyet, Hürriyet ve Zaman Gazeteleri  Örneklemi Yüksek Lisans  
                      Tezi. 
KAHRAMAN, Nazan, Kore Savaşı ve Türk Basını-Mayıs-Ekim 1950  
                        Yayımlanmamış Yüksek  Lisans Tezi. 
KEANE, John, Medya ve Demokrasi, (çev: Haluk Şahin) Ayrıntı Yayınları,   
                          stanbul, 1999 
KANT, Immanuel, Ebedi Barış Üzerine Felsefi Deneme, Çev: Yavuz Abadan,  
                          Seha L. Meray, SBF Yayınları, Ankara, 1960. 
KÖKER, Eser, Ülkü Doğanay , “Türkiye’de Televizyon Haberlerinde Savaş  
                          Karşıtı Eylemler” Savaşın Yüzleri ve Uzlaşmanın Aşamaları Faces  
                          Of War Phases Of Reconciliation, Der: Ülkü Doğanay, Ankara  
                          Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2004. 
MUTLU, Mustafa, Vietnam’dan Körfez Savaşı’na Uluslararası  
                          Uyuşmazlıklarda Kamuoyu Oluşumu,  Yayımlanmamış Doktora  
                           Tezi,  stanbul Üniversitesi,  stanbul,  2001. 
MORGENTHAU, Hans, Uluslararası Politika, Türk Siyasi  limler Derneği  
                          Yayınları Cilt 1, Çev:   Baskın Oran ve Ünsal Oskay, Ankara 1970. 
MACH AVELL , Niccolo, Hükümdar, Çev: Özgür Yılmaz, Matris Yayınları, 1.  
                            Basım,  stanbul, Ekim 2003. 
ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası,  letişim Yayınları, 8. Baskı,  stanbul,2003 
ÖZDEM R,  nan, “TBMM’de Savaş Retoriği: Körfez ve Irak Savaşları” Savaşın  
                           Yüzleri ve Uzlaşmanın Aşamaları Faces Of War Phases Of  
                            Reconciliation, Der: Ülkü Doğanay, Ankara Üniversitesi  

---

 
279 
                           Basımevi, Ankara, 2004.  
SCHLE NGER, Philip, Medya Devlet ve Ulus, Siyasal Şiddet ve Kolektif  
                            Kimlikler, Ayrıntı Yayınları, Çev:Mehmet Küçük,  stanbul, 1998. 
SEÇ M, Filiz, Uluslararası  letişim Düzeni Bağlamında Türk Basınında Yer  
                           Alan Dış Haberlerin  ncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi,  
                            stanbul, 1993.     
TOKU, Neşet, John Locke ve Siyaset Felsefesi, Liberte, Birinci Baskı, Ankara,  
                           Mart, 2003. 
UĞUR, Aydın, Birikim, 25. sayı, Mayıs 1991. 
UZGEL,  lhan, Ulusal Çıkar ve Dış Politika,  mge Kitabevi, 1.Baskı, Ankara,  
                           Mayıs 2004. 
VAN D JK,  Teun, Söylem ve  deoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım, Der: Barış  
                          Çoban, Zeynep Özarslan, Su Yayınları,  stanbul, 2003. 
WALTZ, Kenneth, George H. Quester, Uluslararası  lişkiler Kuramı ve Dünya  
                          Siyasal   Sistemi, Çev: Ergin Onulduran, A.Ü. Siyasal Bilgiler   
                          Fakültesi, Ankara,  1982.  
WOLFSFELD, Gadi, Media and Political Conflict, Londra. Cambridge Press,   
                          2004. 
 
 
GAZETELER 
 
 
Cumhuriyet, 25 Şubat–25 Mart 2003
. 
 
Hürriyet, 25 Haziran–26 Temmuz 1950. 

---

 
280 
Hürriyet, 20 Haziran – 20 Temmuz 1974.  
Hürriyet, 8 Kasım – 8 Aralık 1992. 
Hürriyet, 9 Eylül – 9 Ekim 1998. 
Hürriyet, 12 Eylül – 12 Ekim 2001. 
Hürriyet, 25 Şubat–25 Mart 2003. 
Milli Gazete, 25 Şubat–25 Mart 2003. 
Milliyet, 25 Haziran–26 Temmuz 1950. 
Milliyet, 20 Haziran – 20 Temmuz 1974. 
Milliyet, 12 Eylül – 12 Ekim 2001. 
 
Sabah, 17 Aralık 1990 – 17 Ocak 1991. 
Sabah, 8 Kasım – 8 Aralık 1992. 
Sabah, 9 Eylül – 9 Ekim 1998.  
Sabah, 25 Şubat–25 Mart 2003. 
Türkiye, 17 Aralık 1990 – 17 Ocak 1991. 
Yeni Şafak, 25 Şubat–25 Mart 2003. 
 
 
 
 
NTERNET 
 
 
http://www.koolpa.com/medya/31216-liberal-basin-anlayisi/ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
281 
 
ÖZET 
 
 
Bu  tezin  amacı,  Türkiye’deki  ulusal  basının  ulusal  çıkar  önceliğinin  söylemsel 
kuruluşunu,  ulusal  çıkara  ilişkin  nitelendirmelerin  yoğunlaştığı  örnek  olaylar 
aracılığıyla  kanıtlamaktır.  Bu  amaçla  Kore  Savaşı,  Kıbrıs  Barış  Harekâtı,  Körfez 
Savaşı, Bosna Savaşı, Kosova Savaşı, Afganistan Savaşı  ve 1 Mart 2003 tezkeresi 
örnek olayları incelenmiştir.  
 
Çalışmanın giriş bölümünde ulusal çıkar kavramının farklı paradigmalar tarafından 
nasıl  ele  alındığı  incelenmiştir.  Buna  göre  realist  paradigmada  ulusal  çıkar  güç  ile 
özdeşleştirilmekte  ve  ulusal  çıkarın  yani  gücün  arttırılması  uluslararası  politikanın 
amacı  olarak  kabul  edilmektedir.  Realist  paradigmada  ulusal  çıkar  savaşlar 
aracılığıyla  gerçekleştirilir.  Çünkü  güçlü  olmanın  yolu  bir  diğer  devleti  güçsüz 
düşürmek,  onun  gücüne  de  sahip  olmaktır.  Liberal  paradigmada  ise  ulusal  çıkar 
kapitalizmin çıkarıyla özdeşleştirilmekte ve bu kesim için iyi olanın toplumun diğer 
kesimleri  için  de  iyi  olacağı  öngörülmektedir.  Devletlerin  çıkarı  savaşta  değil 
barıştadır.  Ulusal  çıkar,  uluslararası  işbirliği  aracılığıyla  gerçekleşir.  Marksist 
paradigmada ise ulusal çıkar kavramı egemen sınıfın çıkarlarını ifade etmektedir ve 
bu kavram yalnızca bir gizleme görevi görmektedir.  
 
Çalışmanın birinci bölümünde ulusal çıkar ve medyanın ulusal çıkarları ele alması 
incelenmiştir.  Bu  amaçla  Kore,  Kıbrıs,  körfez,  Bosna,  Kosova  ve  Afganistan 
savaşlarında  dönemin  en  yüksek  tirajlı  iki  gazetesi  incelenmiştir.  Ele  alınan 
dönemlerde  basın  tarafından  Türkiye’nin  ulusal  çıkarlarını  realist  paradigma 

---

 
282 
üzerinden  değerlendirdiği  ve  resmi  politikaya  uygun  bir  politika  takip  ettiği 
saptanmıştır.  
 
Çalışmanın  ikinci  bölümünde  1  Mart  2003  tezkeresinin  farklı  ideolojik  görüşlere 
sahip basında ulusal çıkarlar açısından nasıl ele alındığı incelenmiştir. Bu bölümde 
liberal, muhafazakâr ve sol basını temsilen gazeteler seçilmiştir. Buna göre Hürriyet 
ve Sabah liberal; Milli Gazete ve Yeni Şafak muhafazakâr ve Cumhuriyet gazetesi 
sol basını temsil etmiştir. Her üç ideolojiye sahip gazeteler 1 mart tezkeresini realist 
paradigma çerçevesinde değerlendirmiş, ancak tezkereye destekleri farklı olmuştur. 
Liberal  basın  tamamen  tezkereyi  desteklerken,  muhafazakâr  basın  tamamen  karşı 
durmuştur. Sol basın ise tezkereyi kısmi olarak desteklemiştir. Sol basın tezkerenin 
birinci  kısmı  olan  “Türkiye’nin  yurt  dışına  asker  gönderme  kısmını  desteklemiş, 
ancak  yabancı  askerlerin  Türkiye’ye  kabulü”nü  içeren  ikinci  kısmını  reddetmiştir. 
Bu  çalışmada  basının  Türkiye’nin  ulusal  çıkarlarını  genellikle  güvenlik  ve 
ekonomik çıkarlar üzerine kurduğu tespit edilmiştir.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  

---

 
283 
SUMMARY 
 
 
This study’s aim is to prove the national interest that have been preceded by national 
press. We examined some examples like Korea War, Cyprus Peace Operation, Gulf 
War, Bosnia War, Kosova War, Afghanistan War and 1 March 2003 Memorandum 
in which national interests were intensed. 
 
In the begining we examined the national interest from the different view points. In 
the realistic view point power and national interest have been juxtaposed.
 
For that 
reason to use power and capture power of other states is acceptable. national interest 
just  can  be  carried  out  by  using  power  in  order  to  increase  power  and  to  weaken 
competitor  states.  As  far  liberal  ideology  the  national  interest  and  the  goal  of 
capitalism are the same things. Capitalism is beneficial for all socity. States interests 
only can be carried out by peace not war.  t is very important to operate international
 
to  reach  this  goal.  in  marxist  view  point  the  concept  of  national  interests  express 
high class interests. 
 
In  the  first  chapter  we  examined  national  interest  and  the  approach  of  media  to 
national  interest.  On  this  purpose  the  approach  of  two  newspapers  that  have  the 
highest circulation to Korea War, Cyprus Peace Operation, Gulf War, Bosnia War, 
Kosova  War  and  Afghanistan  War  have  been  examined.  we  have  seen  on  thus 
examples  national  press  pursuite  on  the  same  politics  with  government  and  those 
politics are like realistic interest. 

---

 
284 
 
In the second chapter the approach national press that have different ideology to 1 
March Memorandum. In this chapter we have chosen as liberal Hürriyet and Sabah, 
as  conservative  Milli  Gazete  and  Yeni  Şafak  and  left  press  Cumhuriyet.  Those 
newspapers approached the  March Memorandum from the realistic view point but 
their  supportations  were  different.  Liberal  press  supported  the  memorandum  but 
conservative  press  opposed  completely.  As  for  left  press,  it  supported  the 
memorandum partially. Left press accepted to send the army to foreign country but 
opposed  second  chapter  of  memorandum  that  involve  the  settlement  of  foreigner 
army in Turkey.  
 
We  finally  confirmed  national  press  imaged  the  national  interest  on  the  circle  of 
national security and economic interests.