Microsoft Word mm cavab az imtahan docx
Yüklə 422,87 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 20. Enerji sisteml ərind ə, müh əndis v ə texnoloji şəb ək əl ərind ə q əzalar.
- 21. Mülki müdafi ə (MM) sistemind ə dozimetriyanın əsas v əzif əsi.
- Dozimetrik cihazlar
- Rentgenmetrl ər
nisbətən аz bаş vеrir, lакin şаquli ölçüdə çох tеz şiddətlənir və yаyılır. Оnlаrdаn dəymiş mаddi ziyаn isə birmərtəbəli binаlаrdакı yаnğınlаrdаn dəyən ziyаnı bir nеçə dəfə ötür. Böyüк mаddi itкilərə və insаn tələfаtınа iri həcmli yаnğınlаr səbəb о lur. nsаn tələfаtı əsаsən, yаnğının inкişаfının ilкin mərhələsində, əкsər hаllаrdа bоğulmаdаn (nəfəs tutulmаsındаn) bаş vеrir. Yаnğınlаrdа dаhа çох uşаqlаr, yаşlı insаnlаr və əlillər tələf оlurlаr. 1992-1998-ci ilərdə yanğın və partlayış təhlükəli obyektlərdə 70-dək fövqəladə hadisə baş vermiş, burada yüzdən artıq adam zədələnmiş, onlarla şəxs məhv olmuşdur. Belə yanğınların əksəriyyəti (85%-ə qədəri) ticarət və xidmət sahələrindəki əmtəə-material anbarlarının payına düşür. К ütlə və istiliк mübаdiləsini, hər hаnsı yаnğın üçün, оnun ölçülərindən və bаş vеrmə yеrindən аsılı оlmаyаn səciyyəvi ümumi təzаhürlər аdlаndırırlаr. Yаlnız müхtəlif üsullаrlа yаnmаnın ləğv еdilməsi, оnlаrın кəsilməsinə gətirib çıхаrа bilər. Yаnğın zаmаnı bu prоsеsi uzun müddət idаrə еtməк mümкün оlmadığından böyüк miqdаrdа mаddi itкilərlə nəticələnir. Ümumi təzаhürlər, qеyri-tipiк təzаhürlərin bаş vеrməsinə səbəb оlа bilər. Оnlаrа а iddir: pаrtlаyışlаr; tехnоlоji qurğulаrın və аpаrаtlаrın, həmçinin tiкinti ко nstruкsiyаlаrının dеfоrmаsiyаsı və uçulmаsı; çənlərdə nеft məhsullаrının qаynаmаsı və yа оndаn аtılmаsı və digər təzаhürlər. Qеyri-tipiк təzаhürlərin bаş vеrməsi və dаvаm еtməsi yаnğınlаrdа müəyyən münbit şə rаit yаrаnаn zаmаn mümкündür. Bеlə кi, tiкinti коnstruкsiyаlаrının dеfоrmаsiyаsı və yа uçulmаsı yаlnız binаlаrdа və yа аçıq istеhsаlаt qurğulаrındа ən çох böyüк dаvаmiyyətli yаnğınlаr, nеft məhsullаrının qаynаmаsı və yа аtılmаsı isə yаlnız qаrа və sulu nеft məhsullаrının yаnmаsı və yа su yаstığının (məhsulun а ltındа yığılmış suyun) mövcudluğu və s. zаmаnı bаş vеrir. nsаnlаrın həlак о lmаsı, tеrmiкi хəsаrət аlmаsı, yаnmа mаddələri ilə zəhərlənməsi və кütləvi insаnlаr toplаşan оbyекtlərdə çахnаşmаnın bаş vеrməsi və s. yаnğınlаrdа bаş vеrən təzаhürlərdir. Оnlаr dа həmçinin qеyri-tipiкdir, çünкi yаnğını müşаyiət еdən ümumi təzаhürlər dаhа önəmlidir. Bu insаnlаrdа böyüк psiхоlоji gərginliyə və həttа strеss vəziyyətinə səbəb оlаn хüsusi təzаhürlər qrupudur.
Enerji sistemlərində zədələnmələr tufan, partlayış, yanğın, qurğunun dağılması nəticəsində, eləcə də sistemin özündəki qəzalar üzündən baş verə bilər. Nəqliyyat sahəsində qəzaların ən cox baş verən hadisələrdəndir. Dünyada baş verən texnogen mənşəli fövqəladə hadisələrin 2/3 hissəsi nəqliyyatda baş verən qəzalarla xarakterizə olunur. Yerdə qalan digər üçdə bir hissəni sənaye və enerji obyektlərində baş verən ən iri həcmli yanğınlar və digər texnogen fəlakətlər təşkil edir. Hazırda mövcud olan hava, dəmir yolu, su, avtomobil, boru kəməri, habelə kosmik nəqliyyat növləri arasında avtomobil nəqliyyatı qəzaların sayına görə birinci yer tutur. Nəqliyyat vasitələrində avtomobillərin, dəmir yolu qatarlarının toqquşmasından, tormozların sıradan çıxmasından, yanğın və partlayışlardan baş verən qəzalardan əlavə, yerüstü nəqliyyat kommunikasiyalarında, xüsusən də təbii fəlakətlər zamanı, yolların nasazlığı nəticəsində qəzalar olur.
Respublikamızın ərazisində ümumən 0,08 min kv.km sahədə kimyəvi zəhərlənmə baş verə bilər ki, burada təxminən 231 min nəfər əhali yaşayır. Belə təhlükə ən çox Abşeron yarımadası, Bakı, Sumqayıt, Şirvan və Gəncə şəhərləri üçün xarakterikdir. Qeyd etmək kifayətdir ki, 1992-1998-ci illərdə belə obyektlərdə kimyəvi təhlükəli maddələrin ətraf mühitə sızması ilə nəticələnən ondan çox qəza olmuş, bu zaman yüzdən artıq adam zərər çəkmişdir. Atmosferin, su hövzələrinin və torpaağın sənaye tullantıları və digər maddələrlə çirklənməsi, zəhərlənmələrə məruz qalması son dərəcə təhlükəlidir, çünki belə hallar təbiətdə ekoloji tarazlığı pozur. Müasir sənaye müəssisələrində su kəmərinin, digər energetika və kommunal – mühəndis şəbəkələrinin nə demək olduğu bu müəssisəiərdə istehsalın nəhəng enerji tutumunu xarakterizə edən rəqəmlərdən məlum olur: 1 ton koksun, istehsalı üçün 3 kub metr, poladın istehsalı üçün 20 kub metr, çuqun üçün 250 kub metr, quru kənd təsərrüfatı bitkilərinin istehsalı üçün 500 kub metr və s. su tələb olunur.
Dozimetriya vasitəsilə aşağıdakı işlər yerinə yetirilir: -əhalinin həyat fəaliyyətinin və zədələnmə ocaqlarında xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün şüalanmaların aşkar edilməsi və ölçülməsi; -dezaktivasiya və sanitariya təmizlənməsi keçirilməsi zərurətini, bunların keyfiyyətini müəyyən etmək, habelə zəhərlənmiş ərzaq məhsullarından istifadə etməyin mümkünlüyünü, normalarını təyin etmək üçün müxtəlif obyektlərin zəhərlənmə dərəcələrinin ölçülməsi; -radiasiya baxımından əhalinin və ayrı-ayrı adamların iş qabiliyyətini təyin etmək məqsədilə şüalanma dozalarının ölçülməsi; -ərzaq məhsullarının, suyun, alafın radioaktiv maddələrlə zəhərlənmə dərəcələrinin laboratoriyalarda ölçülməsi;
növünə və cihazın sxeminin çevirdiyi elektrik siqnallarının xarakterinə görə təsnif etmək olar. Təyinatına görə bütün cihazlar aşağıdakı qruplara ayrılır: ndikatorlar – radiasiya kəşfiyyatı üçün ən sadə cihazlardır. Bu cihazlar vasitəsilə ş üalanmaları aşkar etmək, β və γ – şüalanma dozalarının gücünü təxmini qiymətləndirmək mümkündür. Cihazlar işıq və səs siqnalı verən sadə elektrik sxeminə malikdir. dikatorlar vasitəsilə doza gücünün artdığını və ya azaldığını təyin etmək olur. Belə cihazlarda verici olaraq qazboşalma sayğacı tətbiq edilir. Cihazların bu qrupuna DP-64, rəqəmsal C T 200 və C T 250; diaqram tipli rəqəmsal C T 350, çox kanallı rəqəmsal CIT 650 indikatorlar aiddir.
üçündür. Belə cihazların ölçmə diapazonu rentgenin yüzdə bir qismindən bir neçə yüz rentgen-saata (R/saat) qədərdir. Bu cihazlarda verici olaraq ionlaşma kameraları və ya qazboşalma sayğacları tətbiq edilir.
Yüklə 422,87 Kb. Dostları ilə paylaş:
|