Microsoft Word iskenderli lala doc
Yüklə 1,01 Mb. Pdf görüntüsü
|
72
müəyyənləşdirdiyi məzənnə üzərindən ən çox (+/-) 5 manat fərqlə alım və ya satım edə bilməkdədir. Azərbaycanın valyuta ehtiyatları kifayət qədərdir. Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) valyuta ehtiyatları 2010-cü ildə təxminən altı milyard dollar olmuşdur. Bu miqdar ölkənin təqribən 5 aylıq mal və xidmət idxalı qədərdir. Valyuta ehtiyatlarının artışı daha çox AMB-nın valyuta bazarında həyata keçirdiyi alışlardan qaynaqlanmışdır. Umumiyyətlə Neft Fondu və diğər rezervlər daxil edilərsə ölkənin valyuta ehtiyatı iyirmi milyard dollara çatmaqdadır. Valyuta ehtiyatları 2004-cü il sonu etibariylə isə, bir əvvəlki ilə görə 15.82% artaraq 876.86 milyon dollar oldu. 2004-cü ildə BVF kreditlərinin əsas və faiz ödəmələri üçün Milli Bank ehtiyatlarından 62.6 milyon dollar xərclənmişdir. Beləcə nisbi artış 182 milyon dollardan çox olmuşdur. Valyuta ehtiyatlarındakı artış əsas etibariylə ölkə daxili valyuta baza-ından alışlara istinad etməkdədir. 2004-cü ildə Milli Bankın valyuta bazarına müdaxiləsi, ölkəyə ölkə xaricindən valyuta axması səbəbiylə milli valyutada baş verə biləcək devalvasiyanın qarşısı alınmışdır. Eyni zamanda 2006-cı ilin yanvar ayının 1-dən etibarən Azərbaycanda denominasiya həyata keçirilmiş, pulun nominal dəyəri 5 000 dəfə azaldılaraq “Yeni Azərbaycan Manatı” tədavülə çıxarılmış və bu proses 2007-ci ilin yanvar ayının 1-ə qədər davam etdirilmişdir. Yeni Azərbaycan Manatının həm fiziki göstəriciləri olaraq, həm də dəyər olaraq Avroya yaxın olması müəyyən mənada ölkədə dollar hegomonluğuna zərbə vuracaqdır. Çünki ölkədəki pul əməliyyatlarının əhəmiyyətli bir hissəsi dollar ilə reallaşması, Azərbaycan manatının tədavül bazarını məhdudlaşdırırdı. Respublikanın valyuta ehtiyatları milli valyutanın alıcılıq qabiliyyətini qorumaq, dövlətin iqtisadi tələbatı sosial inkişafı ilə bağlı ehtiyacları ödəmək, xarici borcun ödənilməsi sahəsində öhdəlikləri yerinə
yetirmək məqsədilə yaradılan mərkəzləşdirilmiş xarici valyuta və digər valyuta sərvətləridir. Bu ehtiyyatlar respublika büdcəsinin valyuta gəlirlərindən və sabitləşdirmə fondundan ibarətdir. Onların formalaşması qaydası Respublika Prezindenti tərəfindən müəyyən edilir.
73
Sabitləşdirmə fondu manatın məzənnəsinin sabitləşdirilməsini təmin etmək məqsədilə ilə yaradılır və ondan istifadə olunması barədə sərəncamı ARMB verir. Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarının kifayət miqdarda olması əhəmiyyətlidir. 2015-ci ilin ilk aylarına ölkənin valyuta ehtiyatları 50 milyard ABŞ dolları həcmindədir. Ancaq, milli sərvətlərlə sadəcə dövlətin deyil, onun vətəndaşlarının da mülkiyyəti daxildir. Müasir dünyamızda dövlətin varlığı xəzinədəki pulun məbləğindən daha çox, onun vətəndaşlarının rifah səviyyəsinin yüksək olması ilə ölçülür. Bu cəhətdən isə, Azərbaycanda bəzi problemlərin mövcudluğu gözə çarpır. Xalqın gəlir səviyyəsi aşağı, sosial təbəqələşmə kəskin, ortatəbəqə yox deyiləcək qədər zəifdir. Bu məsələnin həllində, həm neft fondunda yığılan gəlirlərdən, həm də xarici kreditlərdən daha yaxşı istifadə edilməsi lazım gəlir. Azərbaycan Respublikasının milli iqtisadiyyatının getdikcə dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiyasının dərinləşməsi Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) struktur bölmələrinin xarici texniki yardıma olan ehtiyaclarının daha dərindən öyrənilməsini, vaxtında və keyfiyyətli texniki yardımların əlaqələndirilməsini və gücləndirilməsini zəruri etmişdir. AMB-nin fəaliyyətinin bütün istiqamətlərində işin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasının əsas hədəf olması beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və əməkdaşlığın genişləndirilməsini, beynəlxalq imicin yüksəldilməsini daha da aktuallaşdırmış və bu istiqamətdə müvafiq işlər aparılmaqdadır. Bu işlər AMB-nin qarşısına qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsini təmin etməyə, aparılan islahatlar və modernləşmə tədbirlərində bank işində zəngin təcrübəyə malik olan xarici mərkəzi bankların təcrübəsindən faydalanmağa, habelə AMB-nin beynəlxalq arenada layiqincə təmsil edilməsinə zəmin yaratmışdır. AMB-nin strateji hədəfləri sırasında ölkənin maliyyə-bank sistemini beynəlxalq standartlara uyğun olaraq inkişaf etdirmək və xarici dövlətlərin maliyyə-bank sisteminə inteqrasiya əsas istiqamətlərdən biridir. Eyni zamanda AMB-nin beynəlxalq maliyyə institutları ilə əlaqələrinin intensivləşdirilməsi xüsusilə də BVF ilə və maliyyə sektorunun inkişafı ilə əlaqədar yeni layihələrin cəlb olunması
74
istiqamətində işin genişləndirilməsi qarşıda duran əsas vəzifələrdən birinə çevrilmişdir.
Cədvəl 1.3.1 BVF-nin Azərbaycanda həyata keçirdiyi proqramlar: 1
Mexanizmlərin adı Valyuta
Məbləğ Faiz Tarix Güzəştli müddət (il) STF Kredit
SDR 58,5 mln.
1,9–3,5 1995
4,5 Stand By SDR 58,5 mln. 3 – 4,5 1995
5,1
EFF Kredit SDR
58,5 mln. 1,9–3,5
1996
4,5 SSFF Kredit SDR 56,3 mln. 1,9–3,5 1999
3
PRGF+ESAF KK Kredit SDR 80,5+93,6 mln. 0,5 2001 5
BVF-nin Azərbaycanla əməkdaşlıq əlaqələri də S P kontestində qurulmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, əməkdaşlıq əlaqələrinin ilkin qiymətləndirilməsi dövründə BVF-nin Azərbaycanda həyata keçirdiyi proqramların iqtisadi səmərəsi böyük olmuşdur. Belə ki, 1992–1994-cü illərdə ölkənin üzləşdiyi dərin iqtisadi böhrandan çıxmaq məqsədilə BVF-nin maliyyə dəstəyi ilə aparılmış struktur islahatları proqramı daxili və xarici balansın tarazlaşdırılması və iqtisadi sabitliyin təmin edilməsinə imkan vermişdir. 1995-ci ildən başlayaraq struktur islahatları çərçivəsində aparılmış sərt fiskal və monetar siyasət nəticəsində dövlət büdcəsinin kəsirinin inflyasiya
1 Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının internet saytı-www.cbar.az Yüklə 1,01 Mb. Dostları ilə paylaş:
|