Microsoft Word info-9 mv-aqsh doc

 
80
 
 
print funksiyasında  sep parametrini izah edərkən nümunədən istifadə edə 
bilərsiniz: 
 
 
Bütün tip kəmiyyətlər üçün çıxışı daha səliqəli etmək üçün sep parametrindən 
istifadə edirlər.  
 
"Fəaliyyət-2" bölümündə şagirdlərə tapşırıq yerinə yetirmək təklif olunur. Əgər 
proqram kodunu yazmaqda şagirdlər çətinlik çəkərlərsə, bu zaman müəllim əvvəlcə 
alqoritmi izah etməlidir. Alqoritmi başa düşdükdən sonra proqramın yazılması 
daha asan qavranılır. Yalnız bundan sonra kodu yazmaqda onlara kömək etmək 
olar. Sinifdə həlli çatdırılmayan bəzi tapşırıqlar evə verilə bilər.  
 
s = 
input
() 
print
(s[2]) 
k = len  (s) 
print
 (s[k-1]) 
print
 (s[0:5]) 
print
 (s[0:k-2]) 
print
 (
'Sətrin tek indeksli simvolları çıxışa verilir'
) 
for
 i 
in
 range(0,k//2): 
    print(s[i*2+1]) 
print
(
'Sətrin cut indeksli simvolları çıxışa verilir'
) 
for
 i 
in
 range(0,k//2): 
    print(s[i*2]) 
print 
(
'Sətrin uzunluğu='
,k) 
 
 Mövzunun bu hissəsinin 2-ci saatda tədris edilməsi tövsiyə olunur. Bu dərsdə 
obyektin metodlarından danışılır. Metodların  şagirdlərin gözü qabağında olması 
üçün onları  vərəqdə çap etmək, yaxud proyektor vasitəsilə nümayiş etdirmək 
məqsədəuyğun olardı.  
 
 

---

 
81
Metod Təsviri 
s1.count(s0) 
s1 sətrində s0 alt sətrinə neçə dəfə rast gəlindiyini müəyyən 
edir.  Məsələn: 
>>>
 
s1 =
 
'abrakadabra' 
>>>
 
s1.count(
'ab'
)
 
2 
S1.find (s0) 
s1 sətrində s0 alt sətrini axtarır və alt sətrin birinci dəfə rast 
gəlindiyi yerin indeksini qaytarır. Altsətri tapmayanda 
nəticədə -1 çıxarır. Məsələn: 
>>>
 
s1 =
 
'statistika' 
>>>
 
s1.count(
'ti'
)
 
3
 
s1.strip() 
Sətrin başlanğıcında və sonundakı boşluq simvolları 
uzaqlaşdırılır. Məsələn: 
>>>
 s1 = 
'    abc          '
 
>>>
 s1.strip() 
'abc' 
s1.replace(s2,s3)  Verilmiş sətrin s2 fraqmenti s3 fraqmenti ilə əvəz olunur. 
Məsələn: 
>>> 
s1 = 
'Qırğızıstan'
 
>>>
 s1.replace(
'Qırğız'
, 
'Qazax'
) 
'Qazaxıstan' 
s1.capitalize() 
Sətirdə birinci hərf baş (böyük) hərfə çevrilir. Məsələn:  
>>>
 s1 = 
'diqqətli olun'
 
>>>
 s1.capitalize() 
'Diqqətli olun' 
s1.upper() 
Sətirdəki bütün hərflər baş hərflərlə əvəz olunur. Məsələn: 
>>>
 s1 = 
'Qusar Quba Xaçmaz'
 
>>>
 s1.upper() 
'QUSAR QUBA XAÇMAZ' 
s1.lower() 
Sətirdəki bütün hərflər kiçik hərflərlə əvəz olunur. Məsələn: 
>>> 
s1 = 
'Abı-Sırğaçiçəyi-Sarı-Qara'
 
>>>
 s1.lower() 
'abı-sırğaçiçəyi-sarı-qara' 
 
Sətir tipli kəmiyyətlərin metodları çoxdur. Onların köməyi ilə  bəzi məsələləri 
asanlıqla həll etmək olur. 
Əlavə məsələlər 
 
1. Sətirdə neçə  hərfin böyük, neçəsinin isə kiçik hərflərlə yazıldığını 
müəyyənləşdirin. 
s = 
input
() 
nkicik = 0 
nboyuk = 0 
for
 i 
in
 s: 
    
if
 
'a'
 
<
= i 
<
= 
'z'
: 
        nkicik=nkicik+1 
    
else
: 

---

 
82
        
if
 
'A'
 
<
= i 
<
= 
'Z'
: 
            nboyuk=nboyuk+1 
print
(nkicik) 
print
(nboyuk) 
 
2. Verilmiş sətirdə bir alt sətri (yəni onun bir hissəsini) başqa alt sətirlə (hissəsi ilə) 
əvəz edin. 
 
print
(
'Sətir: '
) 
s = 
input
() 
print
(
'Birinci  alt sətir: '
) 
s_old = 
input
() 
print
(
'İkinci alt sətir: '
) 
s_new = 
input
() 
  
i = s.find(s_old) 
l = 
len
(s_old) 
s = s[0:i] + s_new + s[i+l:] 
print
(s) 
 
Həmin proqramı replace metodundan istifadə edərək yazmaq olar: 
print
(
'Sətir: '
) 
s = 
input
() 
print
(
'Birinci  alt sətir: '
) 
s_old = 
input
() 
print
(
'İkinci alt sətir:
 '
) 
s_new = 
input
() 
s1 = s.replace(s_old, s_new)
 
print
(s1) 
 
3. Sətirdə boşluqları və təkrarlanan simvolları silib çıxışa verin. Məsələn, əgər "abc 
cde def" sətri daxil edilmişsə, onda çıxışa "abcdef" sətri verilməlidir. 
Məsələni həll etmək üçün yeni boş sətir yaradılır. Əvvəlki sətirdəki simvollar bir-
bir ardıcıl olaraq götürülür, yeni sətrin simvolları ilə yoxlanılır:  əgər götürülmüş 
simvol boş deyilsə və yeni sətirdə həmin simvoldan yoxdursa, onda bu simvol yeni 
sətrin sonuna əlavə edilir.  
 
s = 
input
() 
s_new = 
''
 
for
 i 
in
 
range
(
len
(s)): 
    
if
 s_new.find(s[i]) == -1 
and
 s[i] 
!
= 
' '
: 
        s_new = s[i]+ s_new 
print
(s_new) 
 
4. Verilmiş sətrin palindrom (düz və əks istiqamətdə eyni oxunur) olub-olmadığını 
müəyyən edin. 
 

---

 
83
s = 
input
() 
l = 
len
(s) 
i = 0 
f = 1 
while
 i 
<
 l//2: 
    
if
 s[i] != s[l-1-i]: 
        
print
(
'Palindrom deyil'
) 
        f = 0 
        
break
 
    i = i + 1 
if
 f == 1: 
    
print
(
'Palindromdur'
) 
 
"Öyrəndiklərinizi yoxlayın" bölümündə  şagirdlər suallara cavab verib 
tapşırıqları yerinə yetirirlər. 
4. Verilmiş sözün hərflərini tərs ardıcıllıqla çıxışa verən proqram tərtib edin.  
 
s = 
input
 (
"Sətri daxil edin:"
) 
result = '' 
i = len(s) - 1 
while
 i >= 0: 
     result = result + s[i] 
     i = i - 1 
print
 (result) 
 
5. Sətrin düz ortasında yerləşən simvolu çıxışa verin. Əgər simvolların sayı 
cütdürsə, ortadakı iki simvolu çıxışa verin. 
 
s = 
input
 ("
Sətri daxil edin
:") 
k = len(s) 
if
 k%2 != 0: 
    
print
 (s[k//2]) 
else
: 
    
print
 (s[k//2-1],s[k//2]) 
 
Qiymətləndirmə meyarı: izahetmə,  proqramın tərtibetməsi və icrası 
 
I 
səviyyə
 II 
səviyyə
 III 
səviyyə
 IV 
səviyyə
 
Python dilində  sətir 
tipli kəmiyyətləri 
izah etməkdə 
çətinlik çəkir 
Python dilində sətir 
tipli kəmiyyətləri 
müəllimin köməyi 
ilə şərh edir.
 
Python dilində sətir 
tipli kəmiyyətləri 
izah edərkən  kiçik 
səhvlər buraxır. 
Python dilində sətir 
tipli kəmiyyətləri 
düzgün izah edir. 
 
Sətirlərə aid məsə-
lənin proqramını 
tərtib etməkdə və 
icra etməkdə 
çətinlik  çəkir.
 
Sətirlərə aid 
məsələnin 
proqramını müəlli-
min köməyi ilə 
tərtib və icra edir.
 
Sətirlərə aid 
məsələnin 
proqramını tərtib və 
icra edərək kiçik 
səhvlərə yol verir. 
Sətirlərə aid 
məsələnin 
proqramını tərtib və 
icra edir.
 
 

---