Microsoft Word icf metin doc

 
9 
(12)  şlev  veya  yapı  bozuklukları  tanımlanmış  kriterler  kullanılarak  uygun  kategoriler  halinde  sınıflandırılır 
(örneğin, bir eşik değere göre mevcut olması ya da hiç olmaması). Bu kriterler, vücut işlevleri ve yapıları 
için aynıdır. Bunlar: (a) kayıp ya da eksiklik; (b) azalma; (c) artma ya da aşırılık; ve (d) sapmadır. Bir işlev 
veya  yapı  bozukluğu  varsa,  ICF’deki  genel  niteleyiciler  kullanılarak  işlev  veya  yapı  bozukluğunun  şiddeti 
derecelendirilebilir. 
(13) Çevresel  etmenler  vücut  işlevleriyle  etkileşim  gösterirler,  havanın  kalitesi  ile  solunum,  ışık  ile  görme, 
ses  ile  işitme,  çeldirici  bir  uyaran  ile  dikkat,  zemin  dokusu  ile  denge,  hava  ısısı  ile  vücut  ısısının 
regülasyonu arasındaki etkileşimler gibi.
 
 
 
4.2 Etkinlikler ve Katılım/etkinlik sınırlılıkları ve katılım kısıtlılıkları 
Tanımlar: 
Etkinlik kişi tarafından bir eylem ya da bir görevin yerine getirilmesidir. 
 
 
Katılım yaşamın içinde olmaktır. 
 
 
Etkinlik sınırlılıkları etkinlikleri yerine getirirken  kişinin karşılaşabileceği zorluklardır. 
 
 
Katılım kısıtlılıkları yaşam durumlarının içinde kişinin karşılaşabileceği problemlerdir. 
 
(1)  Etkinlikler  ve  Katılım  bileşenleri  için  yaşamın  tüm  alanlarını  (temel  öğrenme  veya  seyretmeden, 
kişilerarası etkileşimler veya bir işte çalışmak gibi daha karmaşık alanlara kadar) kapsayan tek bir liste 
verilmiştir.  Bileşen,  etkinliği  (a)  veya  katılımı  (p)  ya  da  her  ikisini  de  belirtmek  için  kullanılabilir.  Bu 
bileşenin  alanları,  performans  ve  kapasite  için  iki  niteleyici  ile  tanımlanır.  Listeden  elde  edilecek  bilgi 
bir veri matrisi oluşturduğu için örtüşme veya tekrar yoktur (bkz Tablo 2). 
 
Tablo 2. Etkinlikler ve Katılım: Bilgi Matrisi 
 
Niteleyiciler 
 
 
 
Alanlar 
 
Performans 
 
Kapasite 
 
d1 
 
Öğrenme ve bilgiyi uygulama 
 
d2 
 
Genel görevler ve talepler 
 
d3 
 
letişim 
 
d4 
 
Yer değiştirme 
 
d5 
 
Kendine bakım 
 
d6 
 
Ev yaşamı 
 
d7 
 
Kişilerarası etkileşimler ve ilişkiler 
 
d8 
 
Temel yaşam alanları 
 
d9 
 
Toplum hayatı, sosyal hayat ve yurttaşlık 
 

---

 
10 
(2)  Performans  niteleyicisi,  kişinin  mevcut  çevresinde  neler  yaptığını  tanımlar.  Mevcut  çevre  toplumsal 
bağlamı  içerdiği  için,  performans  yaşanılan  güncel  çevrede  “yaşamın  içinde  yer  alma”  veya  “yaşanmış 
deneyimler”  olarak  da  anlaşılabilir.
14
  Bu  bağlam  çevresel  etmenleri  içerir-Çevresel  Etmenler  bileşeni 
kullanılarak kodlanabilen fiziksel, sosyal ve düşünsel dünyanın tüm alanları. 
(3)  Kapasite niteleyicisi, kişinin bir görevi yerine getirme ya da bir eylemde bulunma yetisini tanımlar. Bu yapı, 
herhangi  bir  zamanda,  herhangi  bir  alanda,  kişinin  ulaşabileceği  en  yüksek  olası  işlevsellik  düzeyini 
belirtmek  amacıyla  tasarlanmıştır.    Kişinin  tam  yetisini  değerlendirebilmek  için,  yeti  üzerinde  değişik 
etkileri  olabilecek  farklı  ortamların  etkilerini  yok  edecek  “standart”  bir  çevreye  ihtiyaç  vardır.  Bu  standart 
çevre  şunlar  olabilir: (a) test ortamlarında kapasiteyi değerlendirmek için sıklıkla kullanılan güncel çevre; 
veya  (b)  bunun  mümkün  olmadığı  durumlarda,  aynı  etkiyi  yarattığı  düşünülen  varsayılan  çevre.  Bu 
“tekbiçimli” veya “standart” çevre olarak adlandırılabilir. Bu nedenle, kapasite kişinin çevresel olarak uyum 
sağlamış  yetisini  yansıtır.  Uluslararası  karşılaştırmalara  olanak  sağlaması  için  bu  uyumun  her  ülkede  ve 
bütün  insanlar  için  aynı  olması  gerekir.  Tekbiçimli  veya  standart  çevrenin  özellikleri  Çevresel  Etmenler 
sınıflandırması  kullanılarak  kodlanabilir.  Kapasite  ve  performans  arasındaki  fark  mevcut  çevre  ile 
tekbiçimli  çevre  arasındaki  farkı  yansıtır,  bu  da  kişinin  performansını  arttırmak  için  çevre  ile  ilgili  neler 
yapılabileceği konusunda kullanışlı bir rehber oluşturur. 
(4)  Bunun  ötesinde  kapasite  ve  performans  niteleyicileri  ayrıca  yardımcı  araç  veya  kişisel  yardımın  olup 
olmadığını  da  belirtecek  şekilde  kullanılabilir.  Yardımcı  araç  veya  kişisel  yardım  işlev  veya  yapı 
bozukluklarını ortadan kaldırmamakla birlikte, belli alanlarda işlevsellikteki kısıtlılıkları ortadan kaldırabilir. 
Bu  tür  kodlama,  özellikle  yardımcı  araç  olmadığında  kişinin  işlevselliğinin  ne  kadar  kısıtlandığını 
belirtmeye elverişlidir (bkz Ek 2 kodlama kılavuzu).
 
(5)  Alanlardaki  güçlükler,  kişinin  bu  alanlarla  ilgili  işlevsellik  biçiminde  niteliksel  ya  da  niceliksel  değişiklikler 
olduğunda  ortaya  çıkabilir.  Sınırlılıklar  veya  kısıtlılıklar  genel  olarak  kabul  edilmiş  toplum  standartlarına 
göre  değerlendirilir.    Kişinin  kapasite  ve  performansının  karşılaştırılarak  değerlendirildiği  standart  ya  da 
norm,  benzer  sağlık  koşulu  olmayan  (hastalık,  bozukluk  (disorder),  yaralanma  vb)  bir  insanın kapasitesi 
ya  da  performansıdır.  Sınırlılık  ve  kısıtlılık,  gözlenen  ile  beklenen  performans  arasındaki  uyumsuzluğu 
kaydeder.  Beklenen  performans  toplum  normudur,  belirli  bir  sağlık  koşulu  bulunmayan  insanların 
deneyimlerini ifade eder. Aynı norm kapasite niteleyicisi için de kullanılır, böylece performansı geliştirmek 
için kişinin bulunduğu çevreye ne gibi şeyler yapılabileceği konusunda çıkarımda bulunulabilir. 
(6)  Kişide herhangi bir işlev veya yapı bozukluğu olmadığı durumda bile, performansla ilgili problem doğrudan 
sosyal çevreden kaynaklanır. Örneğin, hiçbir semptomu ya da hastalığı olmayan HIV pozitif bir kişi, veya 
genetik  olarak  herhangi  bir  hastalığa  yatkınlığı  olan  bir  insan  hiçbir  işlev  veya  yapı  bozukluğu 
göstermeyebilir  ya  da  çalışmak  için  yeterli  kapasitesi  vardır.  Ancak,  kabul  edilmeme,  ayırımcılık  veya 
damgalanma nedeniyle bunları yapamayabilir. 
(7)  Etkinlikler  ve  Katılım  bileşenlerindeki  alanlar  temelinde  “Etkinlikler”  ve  “Katılım”ı  birbirlerinden  ayırmak 
güçtür.  Benzer  şekilde,  alanlar  temeli  için  “bireysel”  ve  “toplumsal”  bakış  açıları  arasındaki  uluslararası 
farkları,  profesyoneller  ve teorik yaklaşım farklılıklarını vermek mümkün olmamıştır. Bu nedenle, ICF’de, 
eğer  kullanıcılar  isterlerse  etkinlikleri  ve  katılımı  kendilerine  göre  farklılaştırabilecekleri  tek  bir  liste 
bulunmaktadır. Bu konu Ek 3’de daha detaylı açıklanmıştır. Etkinliklerle katılımı ayırmanın dört olası yolu 
bulunmaktadır: 
(a)  aralarında  örtüşme  olmasına  izin  vermeyecek  şekilde  bazı  alanları  etkinlikler,  diğerlerini  katılım 
olarak adlandırmak; 
(b)  (a) da belirtilen yolun aynısı ancak kısmi örtüşmeye izin vererek; 
(c)  geniş kategori başlıklarını katılım, tüm detaylı alanları ise etkinlikler olarak adlandırmak; 
(d)  tüm alanları hem etkinlikler hem de katılım olarak kullanmak. 
                                                 
14
 
“Katılım”ın tanımı, yaşamın içinde olma kavramını getirir. “Yaşamın içinde olma” tanımına getirilen öneriler, yer alma, bir yaşam alanı ile meşgul 
olma ya da ona dahil olma, kabul görme, veya gereken kaynakları kullanabilmeyi içerir. Tablo 2’de yer alan bilgi matrisi içinde katılımı belirtmenin 
tek  yolu  performansı  kodlamaktır.    Bu,  katılımın,  performansla  eşdeğer  olduğu  anlamına  gelmez.  Ayrıca,  “yaşamın  içinde  olma”  kavramı,  bununla 
ilgili  subjektif  deneyimden  de  ayrı  tutulmalıdır  (ait  olma  hissi).    Yaşamın  içinde  olmayı  ayrı  kodlamak  isteyenlerin  Ek  2’de  yer  alan  kodlama 
kılavuzuna gönderme yapması gerekir. 
 

---