Microsoft Word cobanli elshad docx



Yüklə 0,86 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/30
tarix22.05.2018
ölçüsü0,86 Mb.
#45397
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30

 

 

66 



 

молекул  чякиси  тяйин  олунан  мящсула  гарышдырылмыш  щялледижинин  донма 

температурунун дцшмясиня (депресийасына) ясасланыр. Щялледижи олараг бензолдан, 

нитробензолдан,  нафталиндян  вя  с.  истифадя  олунур.  Нефт  лабораторийаларында  ясас 

етибариля криоскопойа бензолундан истифадя олунур. 

Криоскопийа цсулу иля молекул чякисини тяйин етмяк цчцн Бекман жищазын-

дан истифадя олунур. Бу цсулла ишя башламаздан яввял Бекман термометри васитя-

силя бензолун донма температуру тяйин едилир. Бунун цчцн ЖаЖл

2

 иля гурудулмуш 



(хцсуси щазырланмыш) бензолдан сынаг шцшясиня 20-25 мл тюкцрляр. Бекман термо-

метрини вя гарышдырыжыны сынаг шцшясинин ичярисиня салыб аьзыны тыхаж иля баьладыгдан 

сонра ону щава муфтасынын ичярисиня йерляшдирир вя беля вязиййятдя су щамамына 

гойурлар. Щамамын температурунун 2-2,5

0

С-дя сахламаг цчцн она ичярисиня буз 



парчалары  салырлар.  Суйун  вя  бензолун  температуруну  бир  гайда  ашаьы  салмаг 

цчцн  щамамы  вя  сынаг  шцшясини  арасыкясилмядян  гарышдырыжы  иля  гарышдырырлар. 

Бензол  донмаьа  башладыьы  заман  температур  сцрятля  йухары  галхыр  вя  мцяййян 

нюгтядя дайаныр. Щямин нюгтя бир нечя дяфя йохланыр. Бу нюгтя бензолун донма 

температуру  щесаб олунур.  Сонра  бош  чякиси  мялум  олан  пикнометря  ики  чякидя 

0,2-0,3 вя 0,4-0,5 г мящсул тюкцб аналитик тярязидя чякирляр. Пикнометрин мящсул 

иля  бирликдя  олан  чякисиндян  бош  пикнометрин  чякисини  чыхыб  мящсулун  чякисини 

тапырлар. Пикнометря 25 см

3

 криоскопийа бензолу тюкцб йенидян аналитик тярязидя 



чякирляр.  Бош  пикнометрин  чякисини  бу  чякидян  чыхмагла  бензолун  чякисини 

тапырлар.  Пикнометрин  ичиндяки  бензолда  щялл  олунмуш  мящсулу  сынаг  шцшясиня 

бошалдыб,  йухарыдакы  гайда  цзря  мящсулун  донма  температуруну  тапырлар. 

Бензолун донма температурундан мящсулун молекул чякисини тяйин едирляр: 



t

b

M



=



100

12

,



5

α

 



бурада, 

α

 - мящсулун чякиси, г-ла; 



b

- бензолун чякиси, г-ла; 

5,12 – бензолун нязяри молекул депресийасы; 

t

- бензолун тяжрцби депресийасыдыр. 




 

 

67 



 

Бухарларын тязйиги 

 

Доймуш  бухарларын  тязйиги  мцяййян  бир  температурда  бухар  иля  майе 



арасында ямяля эялмиш таразлыг шяраитиндя майе бухарларынын тязйиги демякдир. 

Кимйяви  тямиз  майе  цчцн  доймуш  бухарларын  тязйиги  температурдан 

асылыдыр. Майенин температуру артдыгда бухарларын тязйиги дя артыр. 

Доймуш  бухарларын  тязйигини  щесабламаг  цчцн  термодинамика 

ганунларына  ясасланмыш  цсуллардан,  емпирик  формуллардан  вя  графиклярдян 

истифадя едилир. 

Нефт фраксийалары бухарларынын тязйиги, бухарларынын тязйиги йахшы юйрянилмиш 

башга маддяйя эюря щесабланыр. 

Бу  принсипя  ясасланмыш  ыормуллардан  Дцринг,  Рамзай-Йунг,  Терегубов 

вя с. формуллары эюстярмяк олар: 

Дцринг формулу: 

K

T

T

T

T

B

B

A

A

=

′′



′′



 



бурада, 

T

T

A

′′



 - ики тязйигдя А маддясинин мцтляг гайнама температуру; 

   

B

B

T

T

′′



 - ейни тязйиглярдя Б маддясинин мцтляг гайнама температуру; 

   К – хяттин маиллийини эюстярян вя майенин тябиятиндян асылы олан  

         сабит кямиййятдир. 

Бу  формулун  тятбиги  нисбятян  йахшы  вя  дцзэцн  нятижя  верир,  лакин  бунун 

нюгсаны К коефисинентини габагжадан мцяййян етмяк лазым эялмясиндядир. Ону 

мцяййян етмяк цчцн майенин ики мцхтялиф тязйигдя гайнама температуру айдын 

олмалыдыр. Бу температуру тапмаг ися чох чятиндир. 

Рамзай-Йунг формулу: 

(

)



B

A

B

B

A

A

T

T

C

T

T

T

T

′′



′′

+

′′



′′



 



бурада, Ж – мцгайися едилян ики майе цчцн сабит кямиййятдир. 

Кимйяви тяркибляри йахын олан майеляр цчцн Ж-нин гиймяти чох аз олдуьу 

цчцн 0-а бярабяр щесаб едилир. Она эюря дя Рамзай-Йунг формулу беля шякил алыр: 



 

 

68 



 

B

B

A

A

T

T

T

T

′′



′′



 

Бунун да нятижясиндя 



const

T

T

T

T

T

T

B

A

B

A

A

=

=





 

алыныр  ки,  бу  да  Дцринг  формулунун  ейнидир.  Лакин  бурада  Ж  коефисиентини 



тапмаг лазым эялмир. Одур ки, бу формулдан истифадя етмяк даща асандыр. 

Елми тядгигат ишляриндя вя еляжя дя айры-айры апаратларын щесабланмасында, 

карбощидроэенлярин  вя  нефт  фраксийалары  бухарларынын  тязйигини,  адятян  графики 

цсулларла  мцяййян  едирляр.  Бу  мягсяд  цчцн  бир  сыра  номограм  вя  графиклярдян 

истифадя едилир.  

 

Neft məhsullarının бухарларынын тязйиги 



 

Кимйяви  тямиз  фярди  карбощидроэенлярдян  фяргли  олараг  гарышыгларын  вя 

мящлулларын тязйиги температурдан башга майе вя бухар фазаларынын тяркибиндян 

дя асылы олур. 

Раул  вя  Далтон  ганунуна  табе  олан  мящлул  вя  гарышыгларын  бухарларынын 

цмуми тязйиги ашаьыдакы формул иля щесаблана биляр: 



n

n

X

P

X

P

X

P

.....


2

2

1



1

+

+



=

Π

 



бурада, 

Π

 - гарышыг бухарларынын эюстярдийи цмуми тязйиг; 



 

n

P

P

P

.....


,

2

1



 -  гарышыг  ямяля  эятирян  компонентлярин  бухарларынын  тязйиги  вя 

молекул.  

 

Бухар тязйигинин лабораторийа цсулу иля тяйини 



 

Нефт  фраксийалары  бухарларынын,  хцсусян  мотор  йанажаглары  бухарларынын 

тязйигини  тяжрцбя  йолу  иля  мцяййян  етмяк  цчцн  бир  нечя  статик,  динамик  вя 

изотермик цсул вардыр. Тяжрцбядя статик цсулдан истифадя едилир. 

Статик цсул верилмиш температурда доймуш бухарларын тязйигини, бухарларын 

майе иля таразлыг шяраитиндя юлчмяйя ясасланмышдыр. 




Yüklə 0,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə