Microsoft Word C?f?rov ?D?Biyyat
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
Nizami Cəfərov 348 düfi deməyib ki, «gələn bəzirgandı, gedən xocadı»… O mənada «xocadı» ki, artıq o dünyanın «sorğu-sual»ında «nə bilim, necə oldu» deyə bilməzsən. Adəm Asnının mənsub olduğu xalq Islam dinini Tanrıçılıq əsasında (və heç bir siyasi, ideoloji konyuktura əyilmədən, ilk növbədə, mənəvi dəyər kimi) qəbul etmiş, onun tələblərinə bö- yük ehtiram, sədaqət göstərmişdir. Bu gün də Islamın dünyada xüsusi nüfuz qazanmasında türklərin, o cümlədən Azərbaycan türklərinin rolu əvəzsizdir. Çünki islam bu xalqın ruhuna, qanı- na, ədəbiyyatına, poeziyasına elə hopub ki, ibadət funksiyasının kanonik hüdudlarını çoxdan aşıb. Adəm Asnının «ailə şeirləri» adlandıra biləcəyimiz olduq- ca səmimi, məzmun-mündərəcəli bir poetik silsiləsi var… Iyirmi il öncə rastlaşdıq qəfil, Ömrümə gül açdı lalə, qərənfil. Eşqi üçün oldum avara, səfil; Tale üzüyündə qiymətli daşım – Həyat yoldaşım. Bu illərə birgə sinə gərmişik, Birgə alovlanıb cüt közərmişik, Sevinc meyvələrin qoşa dərmişik; Dar gündə, xoş gündə dostum, sirdaşım – Həyat yoldaşım. …Öndə görüləsi çox işlər durur, Hələ çox yoxuşlar, enişlər durur, Bilirəm ki, qəlbi qəlbimlə vurur; Qoymaz bu işlərdən qorxum, ya çaşım – Həyat yoldaşım. Ailənin sütunu, əlbəttə, həyat yoldaşıdır… Sonra övladlar gəlir… Sonra isə, təbii ki, nəvələr… Ədəbiyyat söhbətləri 349 Nəvənin səsi babanın səsidi, nənənin səsidi… Ona görə deyirlər ki, atalar üçdən deyib… Biz gördüyümüzə inanırıq. Gördüyümüz də nəvəmizdi… Ata oğluna nəsihət verir (Seyid Əzimi xatırlayın), nəvəsini isə sevir, nəsihətsiz-filansız, çünki iş nəsihətdən keçib, indi oğulun nəvəyə nəsihət verən vaxtıdır… Böyük filosof Həmid Imanov demişkən, baba ilə nəvə təxminən eyni ağılda olurlar. Və onun bir sözü də vardı: baba övladlarına, nəvə də valideynlərinə yovuşmur; nəvəyə «can!» deyən baba ilə nənə olur, ata ilə ana yox. baba ilə nənənin övladlara «gecikmiş» məhəbbətinin mükafatını nəvələr aldıqları kimi, övladların ata- analara artıq «ayıb» bildikləri sevgini də bütün açıqlığı, məh- rəmliyilə nəvələr göstərirlər… Həyat belədir, yazan belə yazıb… Nəticəyə, kötücəyə vaxt çatmır, o da olsun yadıca… Gözümün işığı, qızımın qızı, Babanın şəkəri, çörəyi, duzu, Ata-anasının ilk dan ulduzu, Rəbbin bəxş etdiyi ilk bar, ilk sünbül, Ömrüm-günüm, təkcə nəvəmdi Nurgül. …Ağlamağı muğamatdı, segahdı, Çığırtısı şur ilə cahargahdı, Qığıltısı heyratıdı, dügahdı; Dinləyib, ey könül, zövq al, sevin, gül, Nənən gözlərinə qurban, a Nurgül. Həmişə eşitmişdim ki, məşhur atalar sözümüzdə «övladda nəvə, dövlətdə dəvə» deyilir, ancaq həmişə də buradakı «dəvə» sözü mənə şübhəli gəlirdi. Bu günlərdə görkəmli xalça mütəxəs- sisi, professor Vidadi Muradov həmin atalar sözünü «övladda nəvə, dövlətdə gəvə» şəklində işlədəndə «həə» dedim… Adəmin «ailə şeirləri»ni ayrıca kitab halında nəşr etmək, müxtəlif dillərə çevirmək pis olmazdı. Və «ailə böhranı» keçirən müasir dünya, ola bilsin ki, şairin səmimi, zərif (və bəşəri!) hisslərindən bir az təsirlənərdi. Nizami Cəfərov 350 «Körpə qığıltısı»nı, fikrimcə, bu mövzuda qələmə alınmış (və sayı heç də çox olmayan) ən yaxşı poeziya nümunələrindən biri hesab etmək olar: Bilmirəm tilsimdir, ovsundur, nədir, Sədasından könül bir divanədir. Şirin bir nəgmədir, xoş təranədir – Körpə qığıltısı. …Yaşamaq, yaratmaq, eşq həvəsidir, Sevən ürəklərin zənguləsidir. Uca Tanrımızın şah bəstəsidir – Körpə qığıltısı. Adəm Asnının «Köhnə, keçmiş kişilər»i, elə bilirəm ki, dəyərli, ibrətamiz bir el nağılıdır… Həm məzmunu, həm də forması ilə… Əvvəllər hər kənddə, eldə, mahalda, Hər vəziyyət, hər şərait, hər halda, O ki öndə gedər, başda durardı, «Köhnə», «keçmiş», müdrik kişilər vardı – Bütöv el-obaya mədəd kişilər, O köhnə kişilər, o mərd kişilər. …Sözünün dalında nəsil durardı, Kənd adından demək hüququ vardı, Hər müşkül işləri sahmanlayardı, Cəza verə bilər, bağışlayardı – Çiynində bir mahal, bir yurd kişilər, O köhnə kişilər, o mərd kişilər. Adəm Asnnın «dördmisralıq»ları – istedadla, ilhamla və idrakla qələmə alınıb: Ədəbiyyat söhbətləri 351 Araz axar köç eylər, Ümidləri puç eylər. Neçə savab əməli Bircə minnət heç eylər. Və bəzən hisslərin təlatümü «dördmisralığ»a sığmayıb onu «beşləş»dirir: Niyə gəldin, körpə qəm, Çağamı gəzdirəcəm? Qayıt, böyü, sonra gəl, Dağ boyda qəmlərimə Gəlib də olma əngəl. Adəmin şeirlərinin əksəriyyəti mənə böyük zövq verdi, zənginləşdim… Və bir daha əmin oldum ki, Azərbaycan poezi- yasında özünü «həvəskar» sayan elə peşəkarlar var ki, ədəbi prosesi onlarsız təsəvvür etmək, sadəcə, mümkün deyil… 2017 Nizami Cəfərov 352 Aşıq sənəti tarixi missiya daşıyan bir sənətdir Müsahibimiz AMEA-nın müxbir üzvü, Millət vəkili Nizami Cəfərovdur. Nizami Cəfərov: “Geyimindən, görkəmindən başlamış danışığına, ədasına, sənət imkanlarına qədər aşıq həm tarixini saxlamalı, həm də müasirləşməlidir”. – Nizami müəllim, aşıq sənətinin dünəni və bu günü, ümumiyyətlə, mədəniyyətimizdə, incəsənətimizdə rolu barədə Sizin fikirlərinizi bilmək istərdik. – Aşıq sənəti başqa sahələrlə müqayisədə sənətkarlıq baxı- mından xüsusi tarixi missiya daşıyan bir sənətdir. Əvvəla ona görə ki, aşıq sənəti, istər yazılı ədəbiyyat olsun, istər digər bədii- estetik yaradıcılıq sahələri olsun, onlardan daha çox öz tarixiylə bizi Türk dünyasına bağlayır. Yəni qaynaqları, mənbələri çox qədimdir və çox da aydındır. Heç bir mərhələdə biz aşıq sənətinin dayandığını, dövri səciyyə daşıdığını görməmişik. Həmişə mü- kəmməl bir tarixlə mərhələlərini verə-verə ozanlıqdan başlamış bu günə qədər gəlib çatmışdır. Bu gün xüsusi mistik səciyyə daşı- masa da, aşıq yaradıcıdı, şeirini deyir, havalarını ifa edir. Öz görkəmi ilə müəyyən qədər etnoqrafik məzmuna malikdir, (məsə- lən, bu gün şairlər üçün xüsusi uniforma təsəvvür etmirik, amma aşıqlarda var) yəni müəyyən qədər bu etnoqrafik görüntünü sax- layıb, amma bununla yanaşı, o mistikasını saxlamayıb. Bununla yanaşı, deyim ki, bu sənət çox qədim əcdad varisliyinə malikdir və mən hesab edirəm ki, bu, çox mühüm, əhəmiyyətli hadisədir. Bu gün biz aşıq sənətinin tarixindən danışanda, ümumiy- yətlə, aşığı təsəvvür edəndə istər-istəməz yadımıza tarix gəlir. Bugünkü şair, yazıçı haqqında danışanda isə o qədər də tarix yadımıza düşmür. Bugünkü şairlərin, yazıçıların yaradıcılığını Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|