Microsoft Word Bank Feal esas docx

 
264 
2.  bank kreditlərinin sənaye sahələri, regionlar və s. üzrə cəmləşməsi; 
3.  eyni  növlü  kreditlər  üzrə  (məsələn,  konkret  sektorlara,  sənaye  sahələrinə      və  ya 
rayonlara verilən kreditlər) bankın faktiki itkilərinin mövcudluğu; 
4. bankın kredit portfelinin ümumi vəziyyətinin pisləşməsi; 
5. bank  rəhbərliyinin  problemli  aktivlərin  qaytarılması,  yaxud  ödəməmələrə  görə  girova 
tutmanın yönəldilməsi üzrə təcrübəsinin olmaması; 
6. AMB  tərəfindən  keçirilən  yoxlamalarda  borclunun  və  ya  bankın  maliyyə  vəziyyətinin 
pisləşməsi ilə bağlı aşkar olunmuş digər faktlar və s. 
 
 
7.3. AKT VLƏR N R SK DƏRƏCƏSI ÜZRƏ ÖLÇÜLMƏSI  
 
Banklar  bütün  balans  aktivlərini  və  balansdankənar  öhdəliklərini  növündən, 
xüsusiyyətindən, habelə borclunun kredit öhdəliyini təmin edən hər hansı təminatdan asılı olaraq 
müxtəlif risk dərəcələrinə aid edirlər.  Aktivlər 0 %, 20 %, 50 % və 100 %-li risk dərəcələrindən 
(qruplarından) birinə aid edilir.  
Balans  aktivlərinin  risk  dərəcəsi  üzrə  olçülməsi:  Balans  aktivlərinin  risk  dərəcəsi  üzrə 
ölçülməsi üçün aktivlərin balans məbləği aşağıda göstərilən müvafiq risk əmsallarına vurulur və 
nəticələr toplanır.  
Balans aktivləri risk qruplarına aşağıdakı xüsusiyyətlərindən asılı olaraq aid edilir:  
1. 0 faizli (0,0 əmsallı) risk qrupu : 
1.1.  bankın  kassalarında,  xəzinələrində,  onun  nümayəndəlik,  şöbə  və  filiallarında, 
mübadiləşöbələrində,  bankomatlarda  və  yolda  olan  nağd  milli  və qtisadi  Əməkdaşlıq  və nkişaf 
Təşkilatı (bundan sonra- Ə T) ölkələrinin (Əlavə№ 1) sərbəst dönərli valyutası və bank metalları;  
1.2.  bankın  AMB  və  ya  onun  ərazi  idarələrindəki  müxbir  hesablarında  və  məcburi 
ehtiyatlarında olan vəsait;  
1.3. Azərbaycan Respublikasının hökumətinə qarşı olan birbaşa tələblər, hökumət və AMB 
tərəfindən  buraxılan  qiymətli  kağızlar,  Azərbaycan  Respublikasının  Mərkəzi  Bankı  nəzdində 
Azərbaycan  poteka Fondunun buraxdığı təmin edilmiş qiymətli kağızlar;  
1.4.  Ə T ölkələrinin hökumətlərinin və mərkəzi banklarının buraxdıqları qiymətli kağızlar 
və onlara qarşı olan birbaşa tələblər;  
1.5.  kreditin  bankın  hesablarında  faktiki  olaraq  girov  qoyulmuş  milli  və  Ə T  ölkələrinin 
sərbəst dönərli valyutası və bank metalları ilə təmin olunmuş hissəsi.  
2.   20 faizli (0,2 əmsallı) risk qrupu:  
2.1.  Ə T ölkələrində qeydə alınmış depozit və ya digər maliyyə-kredit təşkilatlarına qarşı 
tələblər,    o  cümlədən  banklararası  kreditlər,  depozitlər,  bu  təşkilatlarda  olan  müxbir  hesab 
qalıqları və onlar tərəfindən qeyd-şərtsiz təmin olunmuş digər aktivlər;  
2.2.  Ə T  ölkələrinin  yerli  hakimiyyət,  yaxud  bələdiyyə  orqanları  tərəfindən  buraxılan 
qiymətli kağızlarla təmin olunmuş tələblərin və ya aktivlərin onlara uyğun hissəsi. Bu tələblərin 
ödənilməsi  mənbəyi  kommersiya  layihələrindən  gəlirlər  hesabına  deyil,  ümumi  büdcə 
daxilolmaları hesabına olur;  
2.3. Dünya Bankına, Beynəlxalq Valyuta Fonduna, Avropa Yenidənqurma və  nkişaf Bankına, 
Asiya  nkişaf  Bankına,  slam  nkişaf  Bankına  və  Qara  Dəniz  Ticarət  və nkişaf  Bankına  qarşı  olan 
birbaşa tələblər, yaxud aktivlərin bu təşkilatlar tərəfindən qeyd-şərtsiz təmin olunmuş hissəsi;  
2.4.  Dünya  Bankı,  Beynəlxalq  Valyuta  Fondu,  Avropa  Yenidənqurma  və nkişaf  Bankı  və 
Asiya  nkişaf  Bankı  tərəfindən  buraxılmış  qiymətli  kağızların  nominal  dəyəri  ilə  deyil,  bazar 
dəyəri ilə təmin olunmuş aktivlər və ya aktivlərin onlara uyğun olan hissəsi;  
2.5. Azərbaycan Respublikasının hökuməti, AMB, yaxud  Ə T ölkələrinin hökumətləri və 
mərkəzi bankları tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızların nominal dəyəri ilə deyil, bazar dəyəri 
ilə təmin olunmuş aktivlər və ya aktivlərin onlara uyğun olan hissəsi;  
2.6. aktivlərin tam və ya hər hansı bir hissəsi, əgər onlar üçüncü şəxs tərəfindən buraxılmış 
qiymətli  kağızlarla  təmin  olunmuşsa  və  bu  qiymətli  kağızların  ödənilməsinə  öz  növbəsində 

---

 
265 
Azərbaycan  Respublikasının  hökuməti,  AMB,  yaxud  Ə T  ölkələrinin  hökumətləri  və  mərkəzi 
bankları tərəfindən qeydşərtsiz təminat verilmişsə;  
2.7.  Azərbaycan  Respublikasının  hökuməti,  AMB  və  yaxud  Ə T  ölkələrinin  hökumətləri 
və  mərkəzi  bankları  tərəfindən  üçüncü  şəxslərin  banka  olan  borclarının  tam və  ya  hər  hansı  bir 
hissəsinin ödənilməsi üçün verilmiş qeydşərtsiz təminat məbləğində olan hissəsi.  
3. 50 faizli (0,5 əmsallı) risk qrupu:  
3.1.  Ə T  ölkələrinin  yerli  hakimiyyət,  yaxud  bələdiyyə  orqanları  tərəfindən  buraxılan 
qiymətli kağızlarla təmin olunmuş tələblərin və ya aktivlərin onlara uyğun hissəsi. Bu tələblərin 
ödənilməsi mənbəyi kommersiya layihələri üzrə alınan gəlirlər hesabına olur.  
4. 100 faizli (1,0 əmsallı) risk qrupu:  
4.1.  yuxarıdakı  qruplarda  göstərilən  kredit  və  tələblərdən  başqa  bütün  digər  kreditlər  və 
tələblər;  
4.2.  Azərbaycan  Respublikasının  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası,  yerli  hakimiyyət  və 
bələdiyyə orqanları tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızlarla təmin edilmiş kreditlər;  
4.3. bütün əsas vəsaitlər, o cümlədən bank işində istifadə olunmayan əsas vəsaitlər;  
4.4. yığılma prosesində olan ödəniş alətləri;  
4.5.  Ə T  ölkələrinə  daxil  olmayan  depozit  və  ya  digər  maliyyə-kredit  təşkilatlarına  qarşı 
tələblər, o cümlədən banklararası kreditlər, depozitlər, bu təşkilatlarda olan müxbir hesab qalıqları 
və onların bankda olan nağd valyutası;  
4.6. yuxarıda göstərilən risk qruplarına aid edilməmiş digər aktivlər. 
 
 
7.4. L KV D AKT V VƏ ÖHDƏL KLƏR N TƏSN FATI 
 
Aktivin likvidlik göstəricisi, onun yüksək likvidli aktivə çevrilməsinə sərf edilən müddətə 
və bu zaman yarana bilən zərərə əsasən müəyyən edilir.  
Aktivlər aşağıdakı likvidlik kateqoriyaları üzrə təsnifləşdirilir:  
1. Yüksək likvidli aktivlər – bu kateqoriyaya milli və sərbəst dönərli xarici valyutada olan 
nağd vəsaitlər, Azərbaycan hökuməti və Mərkəzi Bankı tərəfindən buraxılmış qiymətli kağızlar, 
Mərkəzi  Bankın  nəzdində  Azərbaycan  poteka  Fondunun  buraxdığı  təmin  edilmiş  qiymətli 
kagızlar, Mərkəzi Bankda saxlanılan normadan artıq məcburi ehtiyatlar, Mərkəzi Bankda, habelə 
bütün  yerli  banklarda  və  yüksək  reytinqə  malik  olan  xarici  banklarda  olan  müxbir  hesablar, 
“overnayt” depozitləri aid edilir.  
  2. Orta likvlidli aktivlər – bu aktivlərə banklararası bazarın qısamüddətli maliyyə alətləri, 
yerli  və  xarici  banklarda,  digər  maliyyə  institutlarında  yerləşdirilmiş  depozitlər,  bank  metalları, 
yerli  bankların,  qtisadi  Əməkdaşlıq  və  nkişaf  Təşkilatı  (bundan  sonra- Ə T)  ölkələrinin 
hökumətlərinin  və  mərkəzi  banklarının  buraxdıqları  qiymətli  kağızlar,  habelə  investisiya 
reytinqinə
 
malik olan və repo əməliyyatları üzrə alınmış qiymətli kağızlar, müddəti 30 günədək 
olan kreditlər aid edilir.  
 
3.  Aşağı  likvidli  aktivlər  -  qısa  müddət  ərzində  minimal  zərərlə  yüksək  likvidli  aktivə 
çevrilə  bilməyən  aktivlər  aid  edilir  (orta  likvidli  aktivlərə  aid  edilən  kreditlər  istisna  olmaqla 
verilmiş  digər  kreditlər,  yüksək  və  orta  likvidli  aktivlərə  aid  edilən  qiymətli  kağızlar  istisna 
olmaqla digər qiymətli kağızlar, əsas vəsaitlər, digər hüquqi şəxslərdə iştirak payı və s.).  
Bank  tərəfindən  onun  fəaliyyətinin  müxtəlif  sahələrinin  idarə  edilməsi  və  nəzarəti  üzrə 
Öhdəliklərin idarə olunması ən azı aşağıdakıları əhatə etməlidir:  
1. müxbir hesablardakı qalıqların monitorinqi;  
2. kreditləşmə həcminin monitorinqi;  
3. kredit portfelinin keyfiyyətinin monitorinqi;  
4. kreditlər üzrə faiz dərəcəsinin monitorinqi; 
5. bankın qiymətli kağızlar portfelinin monitorinqi;  
6. repo əməliyyatları üzrə alınmış qiymətli kağızların monitorinqi;  
7. təminat qismində istifadə oluna bilən aktivlərin monitorinqi;  

---