Microsoft Word Avropa v? Amerika olk?l?ri tarixcavablar Benovse doc

barədədanışdı,ancaq kral bundan qətiyətlə imtina etdi

[1]

 Lüdovik ancaq, 

Berri

 və 

Yuxarı 

Qiyend

ə

(1778-1779)əyalət yığıncaqları kimi, əhəmiyyətsiz güzəştlərə getdi. 4iyul 

1776

-

cı ildə Şimali Amerika ingilis müstəmləkələri öz müstəqilliklərini elan etdilər, 

1778

-ci ildə 

Fransa  onların  müstəqilliyini  tanıdı,  və  bu  İngiltərə  ilə 

1783

-cü  ilə  qədər  çəkən 

müharibəyə gətirdi. Bunun Fransada inqilaböncəki vəziyətə təsiri çox güclü idi. Birincisi 

ona  görə  ki  Amerikan  ştatlarında  elan  olunan  "İnsan  haqqları  bəyyannaməsi"  fransız 

inqilabçılarına böyük təsir göstərmişdi, o biri tərəfdən isə Fransa iqtisadiyyatı İngiltərə ilə 

olan  müharibə  səbəbindən  ağır  vəziyətə  düşmüşdü.  1775-1777-ci  illər  arasında,  zəif 

məhsul səbəbindən, bir sıra ac üsyanlar baş vermişdi. Parisdə sex məhkəmələrinin ləğv 

olunmasından sonra üsyanlar bir sıra əyalətlərə yayıldı. 1782-1783-cü illərdə üsyanlar 

yenidən 

qızışır 

və 

bütün 

ölkəni 

bürüyür: 

Puatye

(

1782

), 

Vizil

(

1786

), 

1783

-

dən 

1787

qədər 

Sevenna

, 

Vivar

 və 

Jevadanda

. 

1787

-ci ildə 

Paris parlamenti

, saraya pul 

verməkdən  imtina  etdi  və  bununla  populyarlıq  qazandı.  Bunun  əvəzində  kral  Paris 

parlamentini Truaya sürgün etdi, lakin Parisdə üsyan başladı və kral zümrə parlamentini 

geri  qaytarmağa  məcbur  oldu.  1788-ci  ildə 

Bretanda

 üsyan  qalxdı. 

Dofined

ə

,  xüsusi 

ilə 

Qrenoblda

, vəziyət daha da ciddi idi. Qanlı toqquşmalar oldu, çoxlu ölən vardı. Bununla 

ə

laqədar 

Mariya-Antuanettan

ın  24  avqust 

1788

-ci  ildə  qraf  Mersiyə,  ...  onun  Nekkeri 

qaytarmaq haqqında çalışdığı barədə, yazdığı məktubu maraqlıdı. Bu məktubda bəlli olur ki 

küçə yığıncaqları saraya necə təsir edirmiş 

 

37. ABŞ-da istiqlaliyyət müharibəsi

  

 Müstələkələrdə əhali getdikcə artırdı, 1775-ci ildə 13 ingilis koloniyasında 2,500,000 adam 

yaşayırdı.  Şimal  şərqdə  yerləşən  ingilis  müstəmləkəsi  Yeni  İngiltərənin  torpağı  münbit 

deyildi  və  burada  qış  uzun  sürdüyündən 

kənd  təsərrüfatı

 ilə  məşğul  olmaq  hesabına 

yaşamaq  çətin  idi.  Ona  görə  də  əhali  bir  sıra  istehsal  müəssisələri  yaratmışdı.  Cənub 

koloniyalarda  əhali  başlıca  olaraq  kənd  təsərrüfatı  ilə  məşğul  idi.  Burada  torpaq  sahibləri 

tütün, şəkər qamışı, çəltik, həmçinin pambıq becərirdilər. 

 Şimal  və  cənub  müstəmləkələri  arasında  fərqlər  getdikcə  artırdı.  Belə  ki,  şimal 

müstəmləkələrində  fermer  təsərrüftı,  sənaye  istehsalı  inkişaf  edir,  nüfuzlu  burjuaziya 

təbəqəsi  formalaşırdı.  Cənub  müstəmləkələrində  isə  iri  torpaq  sahibləri  olan  plantatorlar 

ağalıq edirdilər. Koloniyalar kapitalist qaydaları əsasında yaradılsa da, ingilis kralı və torpaq 

aristokratiyası burada feodal qaydaları tətbiq etməyə çalışırdılar. İngiltərənin hakim dairələri 

müstəmləkələrə  xammal  mənbəyi  və  satış  bazarı  kimi  baxırdılar.  Britaniya  kralı  və 

parlament  manufakturaların  açılmasına,  dəmir  məmulatlarının  hazırlanması  və  parça, 

xüsusilə  yun  parçalar  istehsalına  qadağan  qoyulmuşdu.  Metal  alətlər  və  parçalar 

müstəmləkələrə İngiltərədən hazır şəkildə gətirilməli idi. Müstəmləkələrdə parça, şlyapa və 

dəmir  məmulatları  istehsalının  sürətlə  artması  ingilis  hökümətini  daha  çox  narahat  edirdi. 

---

Ona görə də hökümət bu proseslərin genişlənməsinin qarşısını almaq üçün tədbirlər həyata 

keçirirdi. 

1763

-cü  ildə  verilmiş  fərmana  görə  kolonistlərə  Qərbə  tərəf  köçmək  qadağan 

edilirdi.

[10]

 İngiltərə  parlamentinin  qəbul  etdiyi 

Dönər  Pul  Qanunu

'na  görə  bütün 

koloniyalarda  buraxılan  kağız  pullar  ödənc  vasitəsi  olmaq  hüququndan  məhrum 

edilirdi. 

Möhür Qanunu

 şərt qoyurdu ki, bütün qəzetlərə, plakatlara, lisenziyalara, müqavilə 

və  digər  sənədlərə  vergi  möhrü  vurulsun  və  rüsum  alınsın.

[11]

 Bununla  barışmayan 

müstəmləkələr 1765-ci  ildə  öz nümayəndələrini Nyu-Yorka  qurultaya  göndərdilər. Konqres 

Britaniyadan gətirilən bütün malları boykot elan etdi. Konqresin qəbul etdiyi qətnaməyə görə 

İ

ngiltərə  parlamenti  müstəmləkələrin  razılığı  olmadan  onlara  vergi  qoya  bilməzdi.  Bundan 

qorxuya  düşən  Britaniya  parlamenti  Gerb  rüsümunu  ləğv  etdi. 

1773

-cü  ildə  Ost-Hind 

ş

irkətinin  çayla  yüklənmiş  bir  neçə  gəmisi 

Boston

 limanına  gəldi.

[12]

 Çay  gömrük  haqqı 

ödənməlkə  nisbətən  ucuz  qiymətə  əhaliyə  satılmalı  idi.  Lakin  əhali  buna  etirazını  bildirdi. 

Çay  qutularını  suya  qərq  etdilər.  Bu  hadisə  tarixə  Boston  çay  qonaqlığı  adı  ilə  daxil 

oldu.

[13]

 Çay  Silahlı  mübarizə

1775

-ci  il  aprelin  19  da  başladı.  Həmin  gün  bir  dəstə  ingilis 

ə

sgəri  partizanların 

Boston

 yaxınlığındakı  silah  anbarını  dağıtmaq  üçün 

Konkord

 şəhərinə 

getdi.  Dəstə  gələnə  qədər  partizanlar  silahların  çoxunu  çıxarıb  aparmışdılar.  Anbarı 

dağıtdıqdan sonra geri qayıdan əsgərləri müxtəlif yerlərdə pusquda duran partizanlar güclü 

atəşə  tutdular.  İngilislər  çoxlu  itki  verərək  qaçdılar.  Vətənpərvərlərin  kralın  buradakı 

tərəfdarları  Loyalistlər  arasında  vətandaş  müharibəsi  alovlanmaqda  idi. 

1775

-ci  ilin 

mayında 

Filadelfiya

'da  bütün  müstəmləkələrin  nümayəndələrinin  ikinci  kontinental 

Konqresinin  açılışı  oldu.  Konqres  İngiltərə  ilə  bütün  əlaqələri  kəsməyi  qərara  aldı  və 

partizan 

dəstələrindən 

ibarət 

ordunu 

öz 

ordusu 

hesab 

etdi. 

Konqres 

Virciniya

 plantatoru 

Corc  Vaşinqton

'u  bu  ordunun  baş  komandanı  təyin  etdi.  Bu 

zaman 

Ş

imali  Karolina

'da  loyalistlər  öz  malikanələrindən  qovuldular.  Nyu-Yorkda  və  digər 

şə

hərlərdə isə toqquşmalar davam edirdi.  

  1776-cı  il  iyulun  4-də  Konqres  Filadelfiyada 

İ

stiqlaliyyət  Bəyannaməsi

'ni  qəbul  etdi.  Bu 

sənəd  yeni  bir  dövlətin  tarandığını  elan  etməklə  yanaşı,  həm  də  bütün  dünyada  ilk  dfə 

olaraq insan adadlıqlarının şərhini verdi. Üsyan qaldırmış müstəmləkələr İngiltərədən ayrılır 

və  yeni  müstəqil  dövlət  olan  Amerika  Birləşmiş  Ştatları  halında  birləşirdilər.  İstiqlaliyyət 

Bəyannəməsini  Amerika  inqilabının  görkəmli  xadimi 

Tomas  Cefferson

 hazırlamışdı. 

Bəyannamədə  göstərilirdi  ki,  bütün  insanlar  xalqın  zülmkarları  devirmək  və  öz  hökümətini 

təsis etmək hüququ var. Bununla da ilk dəfə olaraq Xalq hakimiyyətin mənbəyi elan edildi. 

Bəyannamənin  məhdud  cəhətlərindən  biri  köləliyi  ləğv  etməməsi  idi.  O,  hinduları  əhv 

edilməsi  və  öz  torpaqlarından  qovulmalarının  da  dayandırmadı.  Seçki  məsələsində  də 

ə

mlak  senzi  saxlanılmışdı.  İstiqlaliyyət  Bəyannaməsinin  elan  edildiyi  4  iyul  günü  hər  il 

Amerika Birləşmiş Ştatlarının İstiqlaliyyət günü kimi qeyd edilir. 

Ş

imali  Amerikada  İngiltərənin  koloniyalarının  birləşərək  özlərini  müstəqil  dövlət  elan 

etmələri,  İngiltərənin  xarici  siyasətdə  olan  maraqlarına  ciddi  zərbə  vurdu.  Yeni  yaranmış 

---