Microsoft Word Adilli Ayt?kin 869M. docx

47 

 

5)

  «kommunikativliyi» 

(yəniyeniliyindigəristehlakçılartərəfindənqiymətləndirilməsiüçünötürülməsinəkömək

edənvəyabunamaneolanfaktor). 

Sosial- 

iqtisadivəmədənihəyatınmüxtəlifsahələrindəbəzəneləmodalıinnovasiyalararastgəlmək

olurki,  onlarhərhansımüntəzəmlikdənvədaimilikdəntəmamiləmərhumolub,  birdən– 

birəöztəsiriiləinsanlarıngenişkütləsiniəhatəedir, 

eynizamandaqəbuledilməsivənəüçünyayılmasıbəlliolmur.  

Hələlikhərhansıfərdvəyabirqrupadamözqəribəlikhisslərinəqapılsa, 

bunuheçcürəmodalıhesabetməkolmaz. 

Lakinbutəzahürtezbirzamandaçoxsaydafərdlərvəqruplararasındayayılarsavəkütləviləş

ə

rsə, ondabu «modalıbum» (sünicanlanma) sosialfaktoraçevriləbilər. Onunmahiyyəti, 

modalıstandartınqısabirvaxtərzindəmaksimalsosialməkanıəhatəedərəkkütləviruhyüks

ə

lişinə, 

bəzənisəeynizamandaçaşqınlığasəbəbolmasındadır. 

Lakinmodalıbumunnəticəsiəksərhallardayalnızdağıdıcıolmayıb, 

həmdəyaradıcıəhəmiyyətəmalikolur. 

Bummallarınyaradılmasınıvəyaartımınıdərinləşdirəvəyaonuqıtetməkləbəzilərindənara

zılıq, 

digərlərindəisəqənaətbəxşlikyaradabilər. 

Buhaldaqıtlığınartmasıonubölüşdürənlərüçünsərfəlidir, istehlakçılarüçünisəəksinə. 

ndiisəmodalıinnovasiyalarayenidənqayıdaq. 

Onlarıngörünüşümodanınənçoxehtimalediləntəzahürüdür. 

Lakinbunlarnəüçünəmələgəlir? 

nsanlarıvaxtaşırı, 

heçbirzərurətiolmayangündəlikhəyatahansısayeniliyindaxiledilməsiüçüntəslimedənnə

dir?Modalıinnovasiyaonunköhnəlməsikimidəyərləriləonlarınişarəvasitələriarasındaol

anetirazıntəsiridir. 

Fəaliyyətdəolanlaayrı- 

ayrılıqdavəyabiryerdəyarananziddiyyətaşağıdakısəbəblərəgörəbaşverir: 

1)

  mədəniyyətinvəyadigərsahələrininnovasiyalarlamünasibətlərində 

(elmi, 

texniki, 

stillivəi.a.) 

nəzərəalmaqlazımdırki, 

yeniliyinyaözümodalıstandartvəobyektəçevrilirvəyadabunlarınyaradılmasınıstimullaş

dırır; 

---

48 

 

2)

  modalıstandartvəobyektlərinişarəsininköhnəlməsi, 

modanınatributvədenotativdəyərlərininişarəsininözünəməxsus 

«silinməsidir»; 

cəmiyyətdədəyərlərinfunksiyalanmasınındavametməsinəbaxmayaraq, 

«köhnəlmiş» 

standartvəobyektləronlarınişarəsindəolanifadəninxidmətinidayandırır. 

Qeydedilənetiraz, 

modanınstrukturununişarəvasitələrinindəyişməsitələbiniehtiyacbilərəkfunksionallıqə

mələgətirir.  Buradanda,  oəvvəlkistandartvəobyektlərənisbətən,  buvəyadigər  «yeni» 

modalıişarətələbininaxtarışınavəseçilməsinəehtiyacolduğunuirəlisürür. 

ş

arəvasitələri 

(standartvəobyektlər) 

iləmodadəyərininişarələnməsiarasındabaşverənikicəhətdənkəskinləşir. 

1) 

Təklifedilənmodalıstandartlarındefisiti, 

yənimodalıişarəninmövcudolduğubuvəziyyətdəuyğuntəklifediləninümumihaldaolmas

ıvəyakifayətqədərolmamasıiləbağlıdır.  Beləvəziyyətmodada  «aclıqişarəsini»  yaradır. 

Qeydedilənvəziyyətindigərvariantı, 

2) 

modalıişarətəklifininhəddənçoxvəfövqaladəteztempdəolmasıdır. 

Bumodalıstandartlarınkütlənintəfəkküründətəsviredilməmişşəkildə, 

modalıdəyərlərintəsbitedilməsiüçünvaxtınkifayətetməməsisəbəbindənbaşverir. 

Buvəziyyətdəmodadaişarələnmə 

«həddənartıq» 

adlandırılır. 

Modalıinnovasiyanınbütünprosesləriaşağıdakısxemdə (sxem 2) təqdimedilir. 

 

«köhn

ə

 modalı» 

 

standa

rtlar, 

obyekt

lər 

Moda

nın 

dəyərləri 

«yeni 

modalı» 

 

standar

tlar, 

obyekt

lər 

 

Mədəninümunələr-

potensialmodalıstandartlar 

 

 

Sxem 2. Modalıinnovasiyalarınprosesi. 

---

49 

 

 

Ə

gəryenimodalıdəyərlərinnümunəsiningörünüşü 

«köhnəlmiş» 

nümunəyənəzərənbaştutursavəbunümunəonunhansısanyuansınaazvəyaçoxdərəcədə 

(modalıdəyərlərlə) yayılırsa, ondabuyenimodanınhakimiyyətbaşınakeçməsideməkdir. 

---

50 

 

2.2. Geyim bəzəklərinin və interyer predmetlərinin istehsalının artırılması 

 

Bütün  dünyada  paralel  olaraq  əl  üsulu  ilə    geyimin,  bəzəklərin  və  interyer 

predmetlərin  və  i.a.    istehsalına  maraq  yaranmaqdadır.  Qeyd  etmək    lazımdır  ki, 

moda  iştirakçılarının  kütləsinin  gözləri    qarşısında  göstərilən  üç  görünüşdə  olan 

innovasiyalar    arasındakı  fərq  mühüm  dərəcədə  deyildir,  eyni    zamanda    onları 

həqiqətən  standart və obyektlərin  nə qədər  “yeni” olmasından asılı olmayaraq eyni  

radikallar kimi qəbul edirlər. Bu nə ilə bağlıdır? Əgər qeyd etdiyimiz kimi, a) dəyişən 

standart və  obyektlərin arxasında modanın eyni daxili dəyərləri  dayanırsa, b)standart 

və obyektlərin dəyişməsi bir  qayda olaraq əsas mədəni nümunələrin yalnız  versiyanı 

təmsil  edirsə,  bunun  çərçivəsindən  çıxmırsa,  c)  əksər  hallarda  modalı  innovasiyalar 

ə

nənə və  qarşılıqlı vasitə ilə həyata keçirilirsə, onda biz həmişə  modalı standartları 

və obyektləri arasıkəsilməyən və radikal dəyişən kimi qəbul edirik.Bunlar  həqiqətən 

hansı  münasibətlərdə  arası  kəsilməz  və  radikal  olaraq  dəyişirlər?  Modanın 

funksiyalama  prosesi,  modalı  standartlar  özü  ondan  “modadan  çıxmış”    əvvəlki  ilə 

bilavasitə daimi fəaliyyətdə olur. Bunlar  bir yerdə rael sürətdə fəaliyyət göstərirlər, 

çünki  bunlardan birinin digərinə sıxışdırması və müxtəlif  moda iştirakçılarının yeni 

moda standartına birləşdiirlməsi birdən-birə deyil, təsdricən əmələ gəlir.  

Bundan əlavə “köhnə modalı” bir sistemi təşkil  edir, funksional cəhətdən bir-

birini tamamlayır. Onlara standart sahəsində bir nizamlama  mexanizminin iki hissəsi 

kimi baxmaq lazımdır.  

Nəzərə alsaq ki, artıq modalı innovasiyanın  əsas mənasını ifadə edə bilərik:  

1)Sosial diqqət istənilən halda cəlbedici olduğu  kimi,  yəni  yeni modalı”nın “köhnə 

modalı”dan az  da olsa  fərqləndirən dəyişiklikləri belə təsbit edir;  

 2)Bir tərəfdən  stildə,  funksiyalarda,  materialda və  i.a, digər  tərəfdən  isə  standartlar 

və obyektlərin  real dövrə aid olmasına baxmayaraq  yeni modalı  zamanla əlaqədar 

köhnə  modalıya    qarşı  kəskin  mövqe    tutur.  I  “indidə”,  II  “keçmişdə”  yerləşdirilir, 

lakin buna  baxmayaraq real  yeni modalı təmamilə köhnə  modalıdan da köhnə ola 

bilər. Bu radikal zaman- dəyər qarşıdurması modalı standart və obyektlərin  müxtəlif 

tərəflərinin dərk edilməsinin düzgün  qiymətləndirilməsi olur. Göstərilən qarşıdurma 

---