№4 2022
171
Keywords:
case study, PBL, solution, knowledge, Kaizen method, theoretical
rules, poetic arts.
Ключевые слова:
кейс стади, PBL, решение, знание,
метод кайдзен,
теоретические положения, поэтическое искусство.
Ta’lim olish jarayonida adabiyot fanini san’at darajasida o‘rganish uchun badiiy
mahorat masalalarini kengroq tushunish va badiiy asarlarni chuqurroq tahlil etish
zarur. Badiiy asar tahlili juda katta mahorat va bilim talab etadi. Shu o‘rinda biz
she’riy asarlar tahlili xususida so‘z yuritmoqchimiz. Maktab darsliklarida she’riyat
qoidalari bilan birgalikda she’riy san’at lar ham o‘rganiladi. Buning natijasida
o‘quvchi so‘z sana’tining mohiyatini anglaydi, suratni emas siyratni ko‘ra oladi,
asarning salmog‘ini his qiladi va g‘oyaviy mazmunni tushuna oladi.
Shu tufayli
darslarning qiziqarli va jonli o‘tishini nazarga olib quyidagi ta’lim usulidan
foydalangan holda tavsiyalar berishga harakat qilmoqchiman. Ya’ni darsda
zamonaviy yondoshuv PBL asosida ham muammoli ta’lim usulidan foydalanish
mumkin.
P-problem-muammo, B-based-asoslangan, L-learning-o‘rganish. Demak,
muammoli vaziyatlarni muhokama tarzida o‘rganish.
O‘quvchilarga she’riy san’atlar qoidasi o‘rgatiladi: Tazod, tashxis, talmih, intoq,
husni ta’lil, tardu aks, tajohuli orif, tamsil va xakozo. Masalan,
Tazod-qarshilantirish ma’nosini bildiradi, ya’ni she’rda qarama-qarshi ma’noli
so‘zlarni eltirish orqali ta’sirchan badiiy timsollar yaratiladi. Masalan:
Boshni fido qilg‘il ato boshig‘a,
Jismni qil sadqa ano qoshig‘a,
Tun-kuningni aylagali nur fosh,
Birisin oy angla, birisin quyosh.
Tashxis-jonlantirish: hayvonlar, qushlar, jonsiz narsalarga
inson xususiyatlarini
ko‘chirish san’atidir. Masalan, Lutfiyning
Yuzidin lola rang eltib uyolib shahrga kirmas,
Kishikim bo‘ynidin bog‘lab keturmoguncha sahrodin
Baytda lolaga insoniy xususiyatlarni ko‘chirish holatini ko‘ramiz.
Talmih- nazar solmoq ma’nosini bildiradi, she’r yoki nasrda mashhur tarixiy
voqealar, afsonalar, adabiy asarlar yoki maqollarga ishora qilish san’atidir.
Senga
bersun ilohi Nuh umrin,
Manga ham Furqatingda sabri Ayub.
Atoyining bu baytida Nuh va Ayub payg‘ambarlarga ishora qilingan.
O‘quvchilar uchun ushbu ishora qilingan payg‘amparlarimiz, qahramonlar,
farishtalar, voqealar, mashhur asarlar haqidagi ma’lumotlar ham g‘oyatda qiziqarlidir.