52
•
Mənim özümü cəzalandırmam hər kəsi çox rahatsız
etdi, ancaq mühitin təmizlənməsinə səbəb oldu. Hər
kəs suçlu olmanın nə qədər kötü bir duyqu
olduğunu anladı. O gündən başlayaraq da istər qız
olsun, istər oğlan bütün öyrəncilərimlə mənvi
bağlarım daha da möhkəm və sarsılmaz oldu.
•
Öz işimdə heç bir zaman haqsızlığa yol vermirdim.
Mənim qanuni və hüquqi fəaliyətlərimin çoxu
ümumi işlərə həsr olurdu. Bu yolda başqalarından
para almaq bir yana dursun, həm də öz cebimdən
para ödəyirdim. Öyrənci olduğum illərdə eşitmişdik
ki, vəkillik işi yalançılıqdır. Ancaq bu eşitdiklərim
məni təsirləndirməmişdi. Çünkü yalan hesabına bir
vəzifəyə gəlmək və para qazanmaq niyyəti məndə
əsla olmamışdı. Mən dürüstlük ilkələrimi Güney
Afrikada bir neçə kərə test etdim. Bilirdim ki, qarşı
vəkil müvəkkilinə bir sürü yalan söyləmiş. Mən də
öz müvəkkilimə bir sürü yalan söyləyəcək olsaydım
məhkəmədə qalib gələ bilərdik. Ancaq
heç bir
zaman bu i
şi görmürdüm. Xatırlayıram ki, bir
davada biz qalib gəlib qazandıq. Daha sonra
anladım ki, müvəkkilim məni aldatmışdır. Hər
zaman qəlbimin dərinliyində arzu etmişəm ki,
müvəkkilimin haqlı olduğu davalarda qazanmış
olum.
Zəhmət haqqımı heç bir zaman məhkəməni
qazanma üzərindən müəyyən etmirdim. Mənim
müvəkkilim istər qalib gəlsin, istər yenilsin mən
bəlirlədiyim miqdardan artıq para almırdım. Mənə
uğrayan müştərilərimə ilk başda deyirdim ki, mənə
yalan söyləməsin, doğruları söyləsin, çünkü doğru
olmadığını bilsəm savunmamdan vaz keçəcəyəm.
Sonuc
böylə oldu ki, mən o qədər məşhurlaşdım ki,
kimsə haqsız bir işindən dolayı mənə uğramırdı. Öz
53
işlərində tam haqlı olmayan, bir az şübhəli olan
müştərilər başqa vəkilə uğrayırdılar.
•
Vəkilliklə uğraşdığım illərdə ən önəmli bir
xasiyətim də bu idi ki, heç bir zaman öz cəhalətimi
müştərilərimdən
və
dostlarımdan
gizlin
saxlamazdım. Bir mövzu haqqında bilgisizliyimi
hiss etdiyimdə müştərimə açıqca deyirdim ki, başqa
vəkilə müraciət etsin, mən bu işi başarmayacağam.
Mənim bu doğruluğum müştəriləri çox məmnun
etdiyindən gündən günə müştərilərimin sayı artırdı.
Müştərilərim deyirdilər ki, bizi başqasının üstünə
göndərmə, başqası ilə sən özün məsləhətləş, onun
da parasını biz ödərik. Təki bizim işlərimizi sən
yürüt.
Müştərilərimin mənə olan bu sayqısı daha
sonra mənim toplumsal ilişkilərimi olumlu yöndə
etkiləyəcəkdi.
•
“
Satyaqraha
” savaşı 1914-də bitdiyində Hindistan
Milli Azadlıq Hərəkətinin liderlərindən olan
Qogle´
dən mənə bir əmr gəldi. O, London
yoluyla
Hindistana dönməmi istəmişdi. Avqust ayının 4-də
Birinci Dün
ya Savaşı başladı. Biz avqust ayının 6-
da londona çatdıq.
•
Düşünürdüm ki, İngiltərədə yaşayan hindlilər öz
öhdəliklərini bu savaşda yerinə yetirməlidirlər.
İngilis öyrəncilər könüllü olaraq orduya gedirdilər.
Hindlil
ərin də bu şəkildə davranmaları gərəkdiyini
düşünürdüm. Ancaq mənim bu görüşümə qarşı bir
çox müxalif səslər yüksəlirdi. Onlara görə hindilər
və ingilislər arasında fərq var idi. Biz kölə
sayılırdıq, ingilislər ağa. Bir kölə zalim ağasının
ehtiyacı olduğunda ona necə yardım edə bilər? Əsir
kölə ağasının möhtaclıq durumdan yararlanıb öz
azadlığını əldə etməsi daha yaxşı olmazmı? Bu