Mavzu: Multisim dasturining yaratilish tarixi, xususiyatlari, bosh ishchi oynasi. Ishdan maqsad

Silliqlovchi filtrlar parametrlari va xarakteristikalari 
Yuqorida aytib oʻtganimizdek, toʻg‘irlangan kuchlanishning pulsasiya 
miqdorini kamaytirish uchun silliqlovchi filtrlardan foydalaniladi.
Pulsasiya 
darajasining
kamayganligi 
pulsasiya
koeffisienti 
bilan
xarakterlanadi:

𝑞 =
𝐾

п
𝐾

п

′
,

bunda 

𝐾
п

va 

𝐾

п

′
– filtrlashdan avval va keyingi pulsasiya koeffisientlari. 
Yuklama qarshiligidagi yuqori chastotali tok tashkil etuvchilarini maksimal
ravishda kamaytirish silliqlovchi filtrlarga qoʻyiladigan asosiy talablar hisoblanadi. 
Induktiv elementda
𝐿 ⇒ 𝑋

𝐿𝑘
= 𝜔𝑘𝐿

va sig‘imli elementda
𝐶 ⇒ 𝑋

𝐶𝑘
=

1

𝜔𝑘𝐶
,

bunda k – garmoniya raqami. Shuning uchun ham yuklamaga induktivlik ketma-ket 

va sig‘im esa parallel ulanadi:

5.4 rasm Sig‘imli filtr 

U
2

>

U
𝑐

boʻlganida kondensator 

U
2

kuchlanishga qadar zaryadlanadi (

t
1

− t

2
oraliq). (

t
2

− t

3
)

oraliqda diod yopiladi, kuchlanish qiymati 

𝑈
𝑠

> 𝑈

2
kondensator 

yuklama rezistor orqali elektrsizlanadi.
t
3

vaqtdan boshlab kondensator yana

---

---

zaryadlanadi, ya’ni dioddan tok oʻtayotganida kondensator zaryadlanadi, diodga

teskari kuchlanish berilganida kondensatorda yig‘ilgan tok yuklamaga oʻtadi.

5.5 rasm Induktivli filtr 

Kuchlanishning musbat yarim davrida tok oʻsib boradi va induktiv g‘altak

energiya yig‘adi, manfiy yarim davrda esa yig‘ilgan energiya tok qiymatini ushlab 
turishga xizmat qiladi. Tok impulsining uzunligi
𝜏 =

𝐿
ф

𝑅

н
bilan aniqlanadi. Induktivlik 

qanchalik katta boʻlsa, impulsning oʻtishi shunchalik sekinlashadi va uning
amplitudasi induktiv qarshilik 
𝑋
𝐿

= 𝜔𝐿

ф
hisobiga kamayadi. Natijada, tokning 
oʻrtacha qiymati ham kamayadi.
Odatda induktivlik bitta yarim davrli sxemalarda qoʻllanilmaydi, ikki yarim 
davrli sxemalarda foydalaniladi.
5.6 rasm Silliqlovchi filtr turlari. 

Yuklamadagi qarshilikning oʻzgarishi

I
𝑦𝑢𝑘

tokning oʻzgarishiga olib keladi.

Toʻg‘irlagichlar avtomatika, telemexanika va radioapparatura hamda yuqori 
quvvatli sanoat qurilmalarini oʻzgarmas tok bilan ta’minlashda ishlatiladi.