ketin boradigan jarayonlardan iborat bo’lib, bundan barqaror bir qancha oraliq moddalar xosil bo’ladi.
Bu oraliq moddalarni hamma vaqt ajratib olib bo’lmasa ham, ularning borligini turli usullar bilan
aniqlash mumkin.
Birin–ketin boradigan reaksiyalardan har qaysisining aktivlanish energiyasi katalizatorsiz
boradigan reaksiyaning aktivlanish energiyasidan kichik bo’ladi. Shunga bu reaksiyalar katalizator
ishtirokida tezlashadi
k
A + V == S
Reaksiyani ko’raylik k- katalizator.
Bu reaksiya quyidagi bosqichlar bilan boradi;
a) Reagentlardan bittasi katalizator bilan birikma beradi;
A + K =AK
b) Bu AK oraliq birikma ikkinchi komponent bilan aktiv komplekis xosil qiladi;
AK + V=(AV)* K
a) Aktiv komplekis ajralib mahsulot beradi.
(AV)* K = K + S
Gomogen kataliz turlaridan eng tarqalgani kislota–asos katalizidir. Ko’pchilik reaksiyalar uchun
H
3
O
+
va OH
-
ionlar katalitik ta’sir ko’rsatadi.
Generogen kataliz.
Geterogen katalitik jarayonlarda katalizatorlar ko’pincha qattiq modda, reagentlar esa suyuq yoki gazsimon bo’ladi.
Geterogen kataliz mexanizmi ham, umumiy olganda, gomogen kataliz mexanizmidan farq qilmaydi. qattiq katalizator
yuzasidagi atom yoki atomlar guruhi reagentlar bilan aktivlangan kompleks yoki beqaror oraliq birikmalar xosil qiladi.
Buni hisobiga reaksiyalarning aktivlanish energiyasi kamayadi va u yoki bu yo’nalishda reaksiya tezlanadi.
Shuning bilan birga, generogenkataliz mexanizmi bir oz murakkabroqdir. Bu – jarayon fazalar chegarasida borishi va
Dostları ilə paylaş: |
