MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yusif ŞÜKÜRLÜ, AMEA Şəki Regional Elmi Mərkəzinin elmi işçisi, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu Şəki filialının müəllimi
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
102 2) Multikulturalizm – cəmiyyətin mədəni müxtəliflik əleyhinə etirazını səngitmək üçün alternativ siyasət kimi meydana gəlmişdir;
3) Demokratiya multikultural cəmiyyətin formalaşmasında ən mühüm amillərdən biridir;
4) Bölgələrin tarixi inkişafının xüsusiyyətləri multikulturalizmin fərqli modelininin yaranmasını müəyyən etmişdir;
5) Multikulturalizmin müxtəlif modelləri arasında bəzi fərqlərin olmasına baxmayaraq, heç şübhəsiz ki, multikultural cəmiyyətinin formalaşmasında və multikultural ətraf mühitin dəstəklənməsində aparıcı rol dövlətə məxsusdur.
Yusif ŞÜKÜRLÜ, AMEA Şəki Regional Elmi Mərkəzinin elmi işçisi, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu Şəki filialının müəllimi, fizika-riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 103
Mədəni siyasət strategiyasında multikulturalizm ideyalarının dinamikası
Yalnız Rusiya və MDB ölkələri üçün deyil, bütün dünya üçün aktual olan problemləri müzakirəyə çıxaran Humanitar Forum iştirakçılarını salamlamağa çox şadam. Belə ki, bunlar mürəkkəb sosial-mədəni dəyişikliklər şəraitində yanaşı yaşama problemləri ilə bağlıdır. Zaman və məkan anlamına, həyatın mənası anlayışına təsir edən bu dəyişikliklər bizi öz doğma mədəniyyətimizlə yaxınlığa yenidən baxmağa və digər mədəniyyətlərlə təmas axtarışına sövq edir.
qeyri-sabit və kifayət qədər dəyişkən olan müasir dünya üçün mərkəzi rola çevrilir.
Hörmətli həmkarlar, məni bu gün işlədiyimiz baza terminləri və kateqoriyalarının məna anlayışlarına qayıtmaq məcburiyyətindən azad etdilər. Bu, olduqca mürəkkəb və dinamik anlayış, lakin bu gün dünyada fərqli modellər şəklində ziddiyyət doğuran multikulturalizm kateqoriyasıdır. Bu modellərin bir ölkəyə uyğunlaşsması mümkündür, ancaq onlar digər şəraitdə heç cür tətbiq edilə bilməz, çünki istənilən model əsrlərlə formalaşmış müəyyən dəyər-məna bazasına oturuşur və ona aid olur. Bu və ya digər modelin tətbiqi üçün belə əsasların axtarılması çox çətin vəzifədir, belə ki, yanaşı yaşamanın dünya konsepsiyasının ümumi strategiyasının konkret etnomədəni və milli-mədəni inkişaf konsepsiyası ilə uzlaşması prinsipindən ibarətdir.
Yanaşı yaşama – məhz elə dünyada mədəni siyasət strategiyasının axtarılması problemidir. Lakin mənim fikrimcə, mədəni siyasət www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
104 anlayışı bu gün daha genişdir, çünki öz mədəni özəlliklərinin, mədəni sərvətlərinin bu və ya digər şəkildə təzahürü ilə əlaqədar baxdığımız bütün problemlər çox vaxt sosial konfliktlər sırasından olan problemlərlə bağlıdır. Buna görə, multikulturalizm mövzusu – dissiplinar problemdir, müasir dünyada sosial bərabərsizlikdən qurtulma cəhdlərinin mədəni bərabərsizliklə toqquşduğu və bunun da münaqişəli situasiyalar doğurduğu sosiomədəni strategiya problemidir. Ola bilər ki, bir ölkəyə uyğunlaşmış modellərin digər ölkələrdə tətbiq edilməzliyinə gətirib çıxaran da elə məhz budur. Və tənqid, siyasi tənqid bizi multikulturalizmə yeni nəzərlərlə baxmağa məcbur edir. Yeni nəzərlərlə baxmaq nə deməkdir? Hər şeydən əvvəl bir məsələni anlamaq lazımdır ki, biz multikulturalizmə mövcud mühitin demokratikləşdirilməsi, sərbəst qarşılıqlı təsirin və mədəni plüralizmin yaranması tendensiyası ilə səciyyələnən yeganə mümkün strategiya və ya çoxsaylı strategiyalardan biri kimi baxırıq.
Şübhəsiz, ilk növbədə insanların mədəniliyi anlayışının özünün davamlılığı ilə bağlı problem əmələ gəlir. Əgər mədəni mühit lap qədimlərdən, uzun əsrlər boyu müxtəlif mədəniyyətlərə, müxtəlif dinlərə açıq olan bir muhit kimi formalaşıbsa, onda bu mühitə digər mədəniyyətlərin inteqrasiyasının bütün digər prosesləri də tamamilə keçərli olur. Bu, mədəni rəngarənliyin təbii genişlənməsi, vəhdətin mürəkkəbləşməsi prosesidir. Mənə belə gəlir ki, hazırkı günümüz üçün multikulturalizm modellərinin mürəkkəbləşməsinin məhz bu səciyyəsi nümunəvidir. Bizdən digər mədəni dəyərlər sferasında sadəcə mədəniləşdirmə prosesi deyil, həm də müəyyən transkulturasiyalar prosesi olan adaptasiya konsepsiyalarına yenidən baxmaq tələb olunur. Bu prosesdə nəinki eyni tipli mədəniyyətlər, həm də ümumiyyətlə, yaxın keçmişdə mədəniyyətəqabil və dialoq üçün açıq kimi baxıla bilməyəcək digər mədəniyyətlər də qəbul edilir. Ona görə də adaptasiya problemi – insanlara ən çətin situasiyalarda belə uyğunlaşmağa kömək edə biləcək müasir institutların vasitələr axtarışı problemidir. Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|