‑ Cənab səfir, Azərbaycana gəlməmişdən öncə
ölkəmizin mədəniyyəti və ümumiyyətlə, Azər‑
baycan haqqında nə bilirdiniz?
‑ Bildiyiniz kimi, bundan qabaq Azərbaycana
təxminən 20 səfərim olub. Əvvəllər gəldiyim zaman
energetika məsələlərinə cəlb edilmişdim və bu
səfərlər uzunmüddətli zaman çərçivəsində idi. Mən
heç vaxt bir neçə gündən artıq səfərdə olmamışam.
Buna baxmayaraq, təbii ki, mənim Azərbaycan
haqqında təəssüratlarım var idi və mən ilk dəfə
gəldiyim vaxtdan, yəni 1995‑ci ildən bəri burada
edilmiş əsrarəngiz dəyişikliyi görə bildim. Mənim,
həqiqətən də, ölkə haqqında geniş məlumatım yox
idi. Lakin, indi səfir kimi gəldiyimə və yalnız ener‑
getika məsələləri ilə deyil, həmçinin digər
mürəkkəb məsələlər haqqında da müzakirələr
apardığıma, Şəki, Lənkəran, Oğuza getmək şansı
əldə etdiyimə görə hal‑hazırda Azərbaycan haq ‑
qında, həqiqətən də nə düşündüyümü deyə
bilərəm. Bu, çox gözəl təcrübə idi və mən ölkə
boyunca gəzməyi səbrsizliklə gözləyirəm, çünki
mən təkcə Bakıya deyil, bütün ölkə üçün
göndərilmiş səfirəm. Beləliklə, mən ölkə daxilində
daha çox səyahət etməyi planlaşdırıram.
‑ Zəhmət olmazsa, bizə ailəniz haqqında qısa
məlumat verə bilərsinizmi? Çünki daha çox hə ‑
yatı nızın peşəkar sahəsi ilə tanışıq, bu səbəbdən,
ailəniz haqqında olan məlumatları bizimlə bölüş ‑
məyinizi istərdik...
‑ Belə, qısa məlumat çox çətindir, çünki bizim
ailə çox böyükdür (gülür). Siz, həyat yoldaşımla bir‑
likdə iqamətgahımda keçirdiyimiz qəbulda da işti‑
rak etmisiniz. Təbii ki, o, buradadır. Bizim 4
uşağımız ‑ 2 oğlumuz, 2 qızımız, həmçinin 6
nəvəvmiz ‑ 3 oğlan, 3 qız var. Beləliklə, biz böyük
ailəyə sahibik. Ümid edirəm ki, onlar bizi burada
olduğumuz müddət ərzində ziyarət edəcəklər.
Həqiqətən də, Azərbaycanda olmağın yeganə mənfi
cəhəti uşaqlarımdan və nəvələrimdən uzaqda qal‑
mağımdır, zaman fərqinə görə onlarla zəngləşmək
və əlaqə qurmaq çətindir. Beləliklə, biz ümid edirik
ki, onlar bura gələcəklər. Bizim 4 uşaqlarımız çox
fərqlidirlər. Onlar ölkənin müxtəlif hissələrində
yaşayırlar. Onların hər birinin müxtəlif məş ğu ‑
liyyətləri var. Biri həkimdir, biri hökumət işçisi və
eyni zamanda yazıçıdır. Bizim 3‑cü övladımız kon‑
saltinq şirkətində məsləhətçidir. 4‑cü övladımız isə
kulinardır. Onlar Şimali Maine, Boston, Vaşinqton
və San‑Fransisko şəhələrində yaşayırlar və demək
olar ki, ölkənin hər yerinə səpələniblər.
‑ Siz həmişə məşğul şəxs olmusunuz. Ailə
qayğısı həyat yoldaşınızın üzərində olub, yoxsa
bunu birlikdə həll etmisiniz?
‑ Biz bunu birlikdə edirik, bu, bir az fərqlidir,
çünki bizim uşaqlarımız artıq böyükdürlər. Onların
özlərinin şəxsi həyatı və qayğılarına qalmalı
olduqları ailələri var. Lakin inanıram ki, siz də ailə
qurub yaşlananda övladlarınızın neçə yaşı ol‑
masına baxmayaraq, hər zaman onlar üçün narahat
olacaqsınız. Və mən əminəm ki, hal‑hazırda sizin
valideynləriniz sizin üçün narahat olurlar və nə
qədər yaşa dolsanız belə, yenə də narahat olacaqlar.
Ümid edirik ki, onlar hələ ki, yanımızda qalacaqlar.
www.aaa.org.az
SƏFİR R.MORNİNQSTARLA MÜSAHİBƏ
4
SƏFİR
R.MORNİNQSTARLA
MÜSAHİBƏ
5
CONTEXT
|
4/
2012
Belə ki, Feys hər şeyin yolunda olub‑olmadığından
əmin olmaq üçün, elektron məktub yazıb zənglər
etməyə çoxlu vaxt sərf edir: həm uşaqlarımız, həm
də nəvələrimiz üçün. O, həmişə bu hissəni öz
üzərinə götürür. Təbii olaraq, mən də maraq
‑
lanıram, ancaq onun buna daha çox vaxtı var.
Ancaq yenə də bizim övladlarımız böyükdürlər və
onların öz həyatı var.
‑ Tərcümeyi‑halınızı oxuduqda gördük ki, siz
təcrübəli və çalışqan insansınız. Bütün vəzifələri ‑
niz həmişə böyük məsuliyyəti tələb edib. Həya ‑
tınızda elə bir an olubmu ki, siz bütün bu
çətinliklərdən bezib, hər şeydən uzaqlaşıb, özü ‑
nüzü başqa sahədə sınamaq istəyəsiniz?
‑ İlk öncə, onu deyim ki, mən xoşbəxtəm və öz
işimdən zövq alıram. Ancaq elə günlər də olur ki,
sən öz‑özünə deyirsən ki, “mən bunu nəyə görə
edirəm?”..Lakin bu, nadir hallarda olur (gülür).
Çox şanslıyam ki, mənim 4 müxtəlif karyeram var.
Mənim iş karyeram 42 ildir ki, davam edir. İlk 10,5
il hüquqşünas kimi çalışdım, sonra 12 il biznesdə
özümü sınadım. Daha sonra Klinton prezident
seçiləndə hökumət üçün işləməyə getdim və uzun
illər Klinton Administrasiyasında xidmət etmişəm.
Sonra Klinton və Obama Administrasiyası arasında
tədris üzrə karyeram olub. Və artıq hökumətdə
işləməyə qayıtmışam. Beləliklə, dönüb son 42 ilə
baxdıqda, 10 il hüquqşünas, 12 il biznes, 12 il
hökumətdə, 8 və ya sonrakı illər müəllim kimi
işləmişəm. Bu fürsəti əldə etmişəm. Dörd müxtəlif
karyeraya sahib olduğum üçün özümü şanslı hesab
edirəm. Hər insan bunu edə bilməz.
‑ Siz, həmçinin Beynəlxalq Təhsil üzrə
Amerika Şurasının direktoru kimi də işləmisiniz.
Amerikada təhsil almağa şərait yaradan mübadilə
proqramları haqqında nə düşünürsünüz? Prioritet
və perspektivləri nələrdir?
‑ İlk öncə, mən Beynəlxalq Təhsil üçün Amerika
Şurasının direktorlar heyətində idim. Bu tam ştat iş
deyildi, bu, direktorlar heyətinin üzvü olmaq kimi
bir şey idi və mənim oraya cəlb olunmağımın
səbəblərindən biri də, məhz mənim bu mübadilə
proqramının əhəmiyyətli dərəcədə vacib olduğunu
hesab etməyim idi. 1990‑cı ildə hökumət işinə geri
qayıtdığım zaman bizim sistem proqramlarımızı
icra edərkən həmişə mübadilə proqramlarını
vurğulamışam. Düşünürəm ki, mübadilə proqram‑
ları amerikanlılarla digər ölkələr, Azərbaycan və ya
başqaları arasında əlaqə qurmaq üçün ən yaxşı
yoldur. Mən düşünürəm ki, bunun çox böyük
dəyəri var. Mübadilə proqramları mənim hər
zaman vurğuladığım sürətli təsirə malikdir. Mən
bununla nəyi demək istəyirəm: təcrübə əldə etmək,
ABŞ‑a getmək, təhsil almaq, ailə ilə yaşamaq, ABŞ
haqqında hər şeyi obyektiv şəkildə öyrənmək və
Azərbaycana geri qayıtmaq...
‑ ...Öyrəndikərini bölüşmək.
‑ ...Bəli, siz öyrəndiklərinizi bölüşdünüz. Sizin
danışmağa ailəniz, dostlarınız, iş və tələbə yol ‑
daşlarınız var. Həyatınız boyunca ABŞ‑dakı
təcrübələriniz və bu təcrübələrin sizin həyatınıza
necə təsir etməsi haqqında müxtəlif insanlara
danışacaqsınız. Beləliklə, siz ABŞ‑a getməklə yüz ‑
lərlə insana ABŞ haqqında təəssüratlarınızı danışa‑
caqsınız və bu, çox dəyərlidir. Bu, başqa yöndə də
özünü göstərir. Amerikalılar Azərbaycana gələndə
və ABŞ‑a geri qayıdanda da eyni şeyləri Azərbay‑
can haqqında danışırlar.
‑ Bildiyimiz kimi, siz və xanımınız Feys
mübadilə proqramının məzunlarısınız. Öz şəxsi
təcrübənizdən bizimlə və ya mübadilə proq
‑
ramının gələcək iştirakçıları ilə paylaşmaq
istədiyiniz hər hansı məqamlar vardırmı?
‑ (Gülümsəyir) Mən uzun müddət əvvəl
mübadilə proqramı üzrə tələbə olmuşam, sözün əsl
mənasında, 50 il bundan öncə İsveçdə orta məktəb
tələbəsi idim. Faktiki olaraq, yayda, cəmi 3 ay müd‑
dətində orada olmuşam. Feys bir il sonra Almani ‑
yada mübadilə üzrə tələbə oldu. Mən şəxsən öz
adımdan deyə bilərəm və əminəm ki, Feys mənim ‑
lə razılaşacaq, çünki bu, həqiqətən də, mənə həy‑
atımı formalaşdırmaqda kömək etdi və mənə geniş
dünyagörüşü verdi. Siz bilirsiniz, mən bütün
ömrüm boyu ABŞ‑da yaşamış və kənara çıx‑
mamışdım. Düşünürəm ki, bu, mənim beynəlxalq
münasibətlərə marağımı oyatdı. Hesab edirəm ki,
əgər mübadilə proqramı üzrə tələbə olmasaydım,
nə vaxtsa beynəlxalq münasibətlərlə maraqlan‑
masaydım, bəlkə də indi burada sizinlə söhbət et‑
məyəcəkdim. Bir sözlə, bu, mənim həyatıma təsir
edib. Mən hələ də 50 il əvvəl birgə yaşadığım
ailənin üzvləri ilə yaxın əlaqə saxlayıram. Ümid
edirəm, siz də birgə yaşadığınız ailənin üzvləri ilə
hələ də əlaqələrinizi qoruyursunuz.