2. Ishlab chiqarish turini aniqlash yuqorida ma’ruza rejasining 5 punktida va 3- ma’ruzada batafsil keltirilgan (qarang). 3.Tanavor olish usulini tanlash va unga texnik talablar о’rnatish . Tanavor olish usulini tanlashda quyidagilar: a) detal materialining texnologik
tavsifi, va uning quyiluvchanlik xususiyati va bosim bilan ishlov berishda plastik
deformasiyaga chidamliligi, va shuningdek u yoki bu tanavor olish usullarini
qо’llaganda, tanavor materialining strukturaviy о’zgarishlari (masalan, bolg’alangan
tanavorda tolalarining joylashishi; quymalardagi zarradorligining kattaligi va boshq.); b)
tanavorning konstruktiv shakli va о’lchamlari bilan; v) tanavor tayyorlash aniqligi
talablari, yuzalarning tozalik darajasi va yuza qatlamlarining sifati bilan; g) chiqariluvchi
dasturning miqdori va shu dasturni bajarish uchun mо’ljallangan vaqti bilan aniqlanadi.
Tanavor olish usulini tanlashga texnologik moslama tayyorgarlik vaqti (shtamplar,
modellar, press qoliplari va boshq. tayyorlash); tegishli texnologik jihozlarning soni
(mavjudligi) va jarayonning biz xohlagan avtomatlashtirish darajasi katta ta’sir
kо’rsatadi.
Tanlab olingan usul, detalning еng kam tannarxini ta’minlashi kerak. Tanavor
aniqligini oshirish bilan mexanik ishlov berish hajmi sezilarli kamayadi. Biroq, ishlab
chiqarish dasturi kam bо’lsa hamma usullar ham rentabelli bо’lmasligi mumkin, chunki
moslamalarni tayyorlash jarayonlari uchun ketgan sarflar, iqtisodiy jihatdan о’zini
qoplamasligi mumkin. Bu еsa iqtisodni hisoblash formulalari asosida aniqlanadi.
Tanavor tayyorlash usullarining texnologik tavsifnomalarini bilgan holda iqtisod
jihatidan qо’yilgan talablarni qondiruvchi kо’p bо’lmagan sondagi tayyorlash usulini
tanlab olish mumkin. Yakuniy tanlov iqtisodiy hisoblashlar asosida olib borilishi kerak.
Tanavorlarni quyma yoki bosim bilan plastik deformasiyalab olishda dastlab
quyidagilar о’rnatiladi: 1) ishlov berish uchun kerak bо’lgan qо’yim; 2)ishlanuvchi va
qora yuzalar о’lchamlarining dopusklari; 3)birinchi amal uchun baza yuza va shu
yuzalarga qо’yiluvchi texnik talablari; 4)tanavorlarga termik ishlov berish (agar kerak
bо’lsa), uning strukturasiga va material qattiqligiga ishlov berish nuqtai nazaridan
qо’yilgan talablar; 5)tanavor yuzalarini tozalash usuli; 6) tekshiruv namunalaridan
kesilish joyi materialning sifatiga baho berish uchun (javobgarligi juda ham yuqori
bо’lgan detallar uchun); 7) tanavorlarga birlamchi iщlov berish usullari (shilib, tozalash,
markazlash, tо’g’rilash va h.k.).158----------
Tanavorlarni sortli chiviqlardan tayyorlashda еsa chiviqning shakli va
о’lchamlarini yoki list qalinligi aniqlanadi. Ко’rsatilgan berilganlar tanavor chizmasida
keltirilgan yoki uni tayyorlash texnik talablarida keltirilgan bо’lishi kerak.
Tanavor sifatini nazorat qilish quyidagilarni kо’zda tutadi: qora va birlamchi
ishlangan yuzalarni tashqi kuzatish asosida material kamchiliklarini aniqlash, universal
о’lchov asboblari shablonlar yoki belgilovchilar yordamida tanavorlar о’lchamlarini
tekshirish, materialning fizik va mexanik xususiyati va uning kimyoviy tarkibini
tekshirishlar kо’zda tutiladi.