Laboratoriy ishlari

6 – tajriba. Gidroliz jarayonida muxitni o’zgarishi
Reaktivlar: NaCI, Na₂CO₃ , AlCl₃, CuCl₂ ( yoki CuSO₄ ) va Na₃PO₄ eritmalari, lakmus eritmasi, qizil (yoki ko’k) lakmus qog’ozlari.
Ish tartibi. Oltita probirka 1-2 ml dan: birinchisiga distillangan suv, ikkinchisiga NaCI eritmasi, uchinchisiga Na₂CO₃ (yoki CH₃COONa ) eritmasi va oltinchisiga Na₃PO₄ eritmasidan soling. Har qaysi probirkaga lakmusning neytral eritmasidan bir necha tomchi qo’shing yoki bir bo’lak qizil (yoki ko’k ) laqmus qog’ozlarini xo’llang. Probirkalardagi ranglarni distirllangan suvga tushuring lakmus rangiga solishtiring. Kuzatilgan natijalarni quyidagi jadvalga yozing.

Tartib №	Tuzing fo’rmulasi	Laqmusning rangi	Reaksia muxiti	Eritma pH Eritma pH
				pH > 7	pH = 7	pH < 7
1
2
3
4
5
6

Topshiriqlar:

1. 
   Qaysi probirkadagi tuzlarning gidrolizga uchrashini aniqlang.
   
2. 
   Gidrolizga uchragan tuzlarning gidroliz tenglamalarini molekulyar va ionli xolda yozing, hamda qaysi tipdagi gidroliz sodir bo’lishini ko’rsating.
   

7- tajriba. Qaytmas gidroliz.
Reaktivlar: Na₂CO₃, (NH₄)₂S va Al₂(SO₄)₃ eritmalari.
Ish tartibi. Ikkita probirkaning biriga 2-3 ml Na₂CO₃ eritmasi solib, ikkinchisiga esa shuncha (NH₄)₂S eritmasidan soling. Har biriga 2-3 ml Al₂(SO₄)₃ eritmasidan tomchilatib qo’shing va chayqatib aralashtiring. Hosil bo’lgan cho’kma va ajralib chiqayotgan gazlarga e’tibor bering.
Topshiriqlar:
1. Hosil bo’lgan cho’kmalar karbonatli yoki sulfidli cho’kmalar emasligini isbotlang.
2. Tuzlarning gidrolizini molekulyar, ionli tenglamalarni yozing va reaksiya muhiti pH to’g’risida xulosa chiqaring.
8 -tajriba. Gidrolizga temperaturaning ta’siri
Reaktivlar: 0,5 n CH₃COONa va 0,5n FeCI₃ eritmalari, fenolftalein (1%) eritmasi.
Ish tartibi. a) Probirkaga 2-3 ml 0,5n natriy asetat eritmasidan quyib, 1-2 tomchi fenolftalein indikatoridan qo’shing va uni qaynaguncha qizdiring. Pushti rang hosil bo’lishiga e’tibor bering. Eritmani soviting. Eritma rangini o’zgarishini kuzating.
b) Probirkaga 2-3 ml 0,5 n FeCI₃ eritmasidan qo’shing va eritma qaynaguncha qizdiring. Nima kuzatiladi ?
Topshiriqlar:
1. Natriy asetat va temir (III) xlorid tuzlari gidrolizining tenglamalarini molekulyar va ionli shaklda yozing.
2. Temperatura ta’sirida eritmalar rangining o’zgarish sababini tushuntiring.
3. Temperatura oshirilganda muvozanat qaysi tomonga siljiydi?
9-tajriba. Gidrolizga konsentratsiyaning ta’siri
Reaktivlar: 0,5n vismut (III) nitrat, kons. HNO₃ eritmasi va distirlangan suv. Ish tartibi. Probirkaga 2-3 ml 0,5n vismut (III) nitrat eritmasidan quying va
unga distirlangan suv qo’shib, eritmani suyultiring. Bunda Bi(OH)₂NO₃ asosli tuz cho’kmasini hosil bo’lishini kuzating. So’ngra hosil bo’lgan cho’kmaga 2-3 tomchi kons HNO₃ eritmasidan tomizing. Natijani kuzating.
Topshiriqlar:
1. Vismut (III) nitratning gidrolizlanish reaksiya tenglamasini (ikki bosqichda) ionli va molekulyar ko’rinishda yozing.
2. Suyultirishnig gidrolizga ta’sirini izohlang.
3. Bi(OH)₂NO₃ cho’kmasini kons HNO₃ da erishini izohlang va reaksiya tenglamasini molekulyar va ionli shaklda yozing.