Kurikulum 2013- №3 Kur qxd

134
Kurikulum. 2013. №3
Tәdbir Azәrbaycan Respublikası Dövlәt
Himninin sәslәnmәsi ilә başlayır. 
Aparıcılar hamını salamlayır.
I aparıcı: 
Qüvvәt elmdәdir, başqa cür heç kәs,
Heç kәsә üstünlük eylәyә bilmәz!
II aparıcı: 
Sәn çalış  yaxşıca öyrәn dünyanı,
İnsanı, bitkini, daşı, heyvanı.
I aparıcı: 
Bilikli adamlar uzağı görәr,
Cahilin zәhmәti hәdәrdәn hәdәr.
II aparıcı: 
Hәr kim öyrәnmәyi bilmәyirsә ar,
Sudan dürr, daşdan da gövhәr çıxardar!
I aparıcı: 
Bir elm öyrәnmәk istәdikdә sәn 
Çalış ki, hәr şeyi kamil bilәsәn.
II aparıcı: 
Hörmәtli tәdbir iştirakçıları, bir çox elm -
lә ri kamil bilәn, dünya elminә böyük töh fә lәr
ver miş  N.Tusini  şagirdlәrimizin  tәq di ma tında
az da olsa, tanıyaq.
I şagird: N.Tusi 17 fevral 1201-ci ildә
ana dan olmuşdur. Uşaq yaşlarından dövrünün
mәş hur alimlәrinin әsәrlәrini öyrәnmәyә baş -
la  mışdır. O, öz zәhmәti sayәsindә dövrünün
mәş  hur dövlәt xadimi, alim, gözәl insan kimi
şöh  rәt  qazanmışdır.
II şagird: Tusi ensiklopedik alim olmuş,
riyaziyyat, o cümlәdәn düzxәtli vә sferik triqo-
nometriya, astronomiya, mineralogiya, coğ 
-
 rafiya, nәzәri mexanikaya aid mükәmmәl әsәr -
lәrin müәllifidir. Tusi hәm dә şairdir. 
III şagird: N.Tusi «Tәhriri-Öqlidis» әsә -
rin dә vahid vә әdәdlәr haqqında öz fikir lә ri ni
irәli sürmüşdür. 
I şagird: N.Tusi «Tam dördtәrәfli haq qın -
da» әsәrindә qeyd edir ki, kәsilmәz kәmiy yәt -
lә ri, ancaq diskret kәmiyyәtlәr vasitәsilә vә
әk sinә olaraq, diskret kәmiyyәtlәri kәsilmәz
kә miyyәtlәr vasitәsilә dәrk etmәk mümkün -
dür. Bu elmi ideyanı demәklә N.Tusi Avropa
alimlәrini 300-400 il qabaqlamış oldu.
II şagird: Elm alәmindә triqonometriya -
ya aid ilk mükәmmәl әsәr N.Tusinin yazdığı
«Şәk lül-qita», yәni «Kәsişmәlәr şәkli» әsәri -
dir.
III şagird: Hal-hazırda Nyuton binomu
kimi tanınan çoxhәdlinin cәminin n-ci dәrә -
cә dәn qüvvәtinin açılışı N.Tusiyә mәxsusdur.
İ.Nyuton isә N.Tusiyә mәxsus olan binomu
ümu mi lәşdirәrәk rasional üstlü qüvvәt şәk lin -
dә vermişdir. 
I şagird: N.Tusi «Pifaqor teoremi»nin 48
cür isbatını vermişdir. Hәndәsәdә әn әhәmiy -
yәt lisi isә N.Tusinin «Paralel düz xәtlәr» nә -
zә  riy yәsidir.  N.Tusi  Evklidin  V  postulatını
әvәz etmәk üçün 7 tәklif verdi.
II şagird: N.Tusinin riyaziyyat elminә
ver  diyi töhfәlәrdәn çox danışmaq olar. N.Tusi
XIII әsrin ilk elmlәr akademiyası olan Ma ra -
ğa Astronomiya Rәsәdxanasını tәsis etmiş,
«Zic Elxani» әsәrindә planetlәrin orbitlәrinin
ele 
mentlәrini vermiş, planetlәrin orbitlәrini
XVII әsr astronomiya alimlәrinә nisbәtәn da -
ha dәqiq tәyin etmiş, 256 şәhәrin koordi nat la -
rı nı  müәyyәnlәşdirmişdir.
III şagird: Tәrbiyә mәsәlәlәrinә dә
N.Tusi özünәmәxsus yanaşmışdır. O, göstәrir
ki, uşaqları hәmişә zәhmәtә alışdırmaq vә
onu sevmәyә sövq etmәk lazımdır. Uşaqlar öz
zәngin valideynlәri ilә, öz paltar vә döv lәt lәri
ilә fәxr etmәmәlidirlәr.
I şagird: N.Tusinin elm sahәsindәki xid -
mәt 
lәrini nәzәrә alaraq onu bәşәriyyәtin
müәl limi, fәlsәfә alimlәrinin şahı adlandırır -
RİYAZİ-ƏDƏBİ-MUSİQİLİ GECƏ
NÜŞABƏ ƏMİROVA 
Lerik rayonu Vizәzәmin kәnd tam orta mәktәbinin
riyaziyyat-informatika müәllimi

---

135
Kurikulum. 2013. №3
Tәdbir vә sәhnәcik ssenarilәri
lar. Tusinin Bağdadda yerlәşәn mәzarının üs -
tün 
dә yazılmışdır: «Elmin kömәkçisi, elm
ölkәsinin şahı, dövrün anası belә oğul hәlә
doğmamışdır».
I aparıcı:
Laylasında anam mәnә
Belә demiş dönә-dönә:
– Bir anan mәn, biri Vәtәn,
Yadda saxla bunları sәn.
II aparıcı:
İndi isә şagirdlәrimizin ifasında Abbas
Sәh hәtin «Vәtәn» şeirini dinlәyәk:
I şagird: 
Könlümün sevgili mәhbubu mәnim,
Vәtәnimdir, vәtәnimdir, vәtәnim.
II şagird:
Mәni xәlq eylәmiş әvvәlcә Xuda,
Sonra vermiş vәtәnim nәşvü-nüma.
I şagird:
Vәtәnim verdi mәnә nanü-nәmәk,
Vәtәni mәncә unutmaq nә demәk?!
II şagird:
Anadır hәr kişiyә öz vәtәni:
Bәslәyib sinәsi üstündә mәni.
I şagird: 
Südüdür ki, dolanıb qanım olub,
O, mәnim sevgili cananım olub.
II şagird:
Saxlaram gözlәrim üstә onu mәn,
Ölәrәm, әldәn әgәr getsә vәtәn.
I şagird: 
Vәtәnin nemәti nisyan olmaz,
Naxәlәflәr ona qurban olmaz.
II şagird:
Vәtәn – әcdadımızın mәdfәnidir,
Vәtәn – övladımızın mәskәnidir.
I vә II şagird: 
Vәtәnin sevmәyәn insan olmaz,
Olsa da, ol şәxsdә vicdan olmaz.
I aparıcı:
«Can Azәrbaycan» mahnısını dinlәyәk.
II aparıcı:
Hörmәtli tәdbir iştirakçıları, indi kiçik 
-
yaş 
lı mәktәbli dostlarımız rәqәmlәri bizә
tanı dacaqlar.
I aparıcı: 
Buyurun, hörmәtli rәqәmlәr!
(Yaxalarında rәqәmlәr yazılmış kağız
löv hәlәr olan on şagird qarşıya çıxır)
Bir: Bir – tәk, vahid, tәnha
Göydә Allah da birdir.
Yerdә dә bir olan Yer
Yaşadığımız Yerdir. 
Mәnә saymaq öyrәdәn
Əziz Anam da tәkdir.
Vәtәnim – Azәrbaycan
Elim-obam da tәkdir.
İki: İki  gecә-gündüz kimi әkiz
İki qoşa zәr.
Yer şumlayan bir cüt öküz,
Nur çeşmәsi iki göz.
Qovaq yarpağı – iki hәssas qulaq,
İnsanı insan elәyәn iki qabarlı әl.
Bir ömür boyu bizi gәzdirәn iki ayaq.
Mәktәbdә aşağı qiymәt,
O da ki, tәnbәlә qismәt.
Üç: Üçrәngli bayraq –
Mavi, al, yaşıl.
Bükülmәz qolum,
Əyilmәz başım.
Ata, ana, uşaq.
Yaba, sacayaq.
Dәrsini yaxşı öyrәn.
Sinifdәn-sinfә
Sürünmә “3”lә
Atalar üçdәn deyib.
Dörd: Dörd tәkәrli araba, maşın.
Dörd ünsür – Su, Od, Hava, Torpaq.
Dörd fәsil – yaz, yay, payız, qış.
Dörd cәhәt – şәrq, qәrb, şimal, cәnub.
Üç pәncәrә, bir qapı,
Ev – dörd divar.
Stolun dörd ayağı var.
Beş: Mәktәbdә yüksәk qiymәt,
İnsan yaşayan beş qitә.
Hәr әldә beş barmaq,
Hәr ayaqda beş barmaq.
Bu çiçәkdә beş lәçәk,
Bu ağacda beş budaq.
Altı: Bu altıdır!
Xalçada  butadır.
Bәnzәyir çovqan ağacına,
Top vurur qapılara
Doqquzun acığına.

---