KitabxanaşÜnasliq

Ирина Журавлева, директор Центральной научной библиотеки
Харьковского национального университета имени В.Н.Каразина
Владимир Клюев, кандидат педагогических наук, профессор
Ельчин Ахмедов, доктор философии (по педагогическим наукам),
доцент
Надир Исмаилов, доктор философии (по педагогическим наукам)
Журнал регистрирован в Министерстве Юстиции Азербайджанской Республики. 
Свидетельство № 3135, 16.03.2010.
Адрес редакции: г. Баку, Aз 1014, ул. Расул Рзы, 125
Бакинский Государственный Университет, учебный корпус №2, 4-ый этаж, комната № 410 
Телефоны связи: 439-03-66; [phone] 
№1 (22), Январь-Апрель, 2017
© 
“Библиотековедение и информация ”, 2017, № 1 (22)

---

№1 (22)
KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA
2017
E L E K T R O N SƏNƏD D Ö V RİY Y Ə Sİ SİSTEM LƏ RİN D Ə
İN FO R M A SİY A N IN T Ə H L Ü K Ə SİZ L İY İ PR O B L E M İ 
QURBANOV A.İ.
BDU, K itabxanaçılıq-inform asiya fakültəsinin dekanı, dosent
M Ü T Ə LL İM O V A S.F.
“B.est Solutions” şirkətinin İnform asiya Texnologiyaları üzrə Baş
m ütəxəssisi
Məqalədə 
elektron 
sənəd 
dövriyyəsi 
sistemlərinin 
ümumi
xarakteristikaları, 
əhəmiyyəti 
haqda 
məlumat 
verilmiş, 
informasiya
təhlükəsizliyinin həlli üsulları şərh olunmuşdur. Həmçinin elektron imza,
mobil imza və kompüter steqanoqrafiyası üsulları haqda danışılmışdır.
Açar sözlər: elektron sənəd, elektron sənəd dövriyyəsi sistemi,
informasiya təhlükəsizliyi, elektron imza, mobil imza, kompüter steqanoqrafik
üsulları.
Ölkə Prezidentinin 
sərəncamı 
ilə təsdiq 
edilmiş 
Azərbaycan 
Respublikasının İqtisadi İnkişafı Naminə İnformasiya və Kommunikasiya 
Texnologiyaları üzrə Milli Strategiyada müəssisələrdə elektron idarəetmə 
sisteminin tətbiqi müasir dövrdə əsas vəzifələrdən biri olaraq irəli 
sürülmüşdür. Elektron idarəetmə sistemi üç komponentdən ibarətdir: 
E lek tro n m aliyyə və m ühasibatlıq sistemi, E lek tro n sənəd dövriyyəsi 
sistemi və İn san re su rsların ın idarəetm ə sistemi. Hər üç komponent vahid 
verilənlər bazasından istifadə etməklə veb interfeys vasitəsilə bir-birilə 
qarşılıqlı informasiya mübadiləsi edərək fəaliyyət göstərir.
Elektron sənəd dövriyyəsi sisteminin tətbiqi müəssisələrdə “kağızsız 
texnologiya” əsasında elektron kargüzarlığın tətbiqini, icraya nəzarətin 
effektivliyinin yüksəldilməsinə, işçi heyətin informasiya texnologiyalarından 
istifadəsinin genişləndirilməsinə gətirib çıxarır.
“Forrester Research”in məlumatına görə, “Fortune 500” siyahısına 
daxil olan şirkətlərdən 38 
%
hesab edir ki, müasir tələblərə cavab verən 
elektron sənəd dövriyyəsi sisteminin tətbiqi onların biznesinin uğurlu inkişafı 
üçün qaçılmazdır. Bu fikirlə müvafiq sahə üzrə araşdırma aparan 
mütəxəssislər də razılaşır. Onların da əksər hissəsi elektron sənəd 
dövriyyəsinin şirkətlərin fəaliyyətində mühüm rol oynadığını bildirirlər. 
Məsələn, “ Siemens Business Services” şirkətinin sözügedən sistemin tətbiqi 
ilə bağlı gəldiyi qənaət belədir:
• işçi heyətin əmək məhsuldarlığı 20-25 % yüksəlir;