Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 56,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə www..anl.az www.az.wikipedia.org www.adam.az 9 115 illiyi
17 Teatr.Kino Ülvi Rəcəb 1903-1938 YANV AR Ülvi Rəcəb Molla oğlu Şaşıqzadə 1903-cü il yanvar ayının 9-da Gürcüs- tan Respublikasının Batum (Batumi) yaxınlığındakı Canivri kəndində anadan olmuşdur. Gənc yaşlarında ikən atasını itirən Ülvi, İstanbulda yaşayan xalası- nın yanına getmiş, onun himayəsi altın- da təhsil almağa başlamışdır. Lakin I Dünya müharibəsinin başlaması onu təhsilini atmağa, gündəlik çörəkpulu qazanmağa məcbur etmişdir. 1918-ci ildə Batuma qayıdan Ülvi bu- raya qastrola gəlmiş Hüseyn Ərəblinski ilə tanış olmuş, Ərəblinskinin “Otel- lo” tamaşasındakı baş rolu onun hafi- zəsində dərin iz buraxmışdır. Həyatını teatra bağlamaq qərarına gəlmiş və Azərbaycandan gəlmiş aktyorlar- la yaxından tanış olmuşdur. Onların göstərdikləri bir neçə tamaşada epi- zodik rollar da oynamışdır. Gənc teatr həvəskarı hətta “Arşın mal alan” ope- rettasında xəstələnən aktyorun əvəzinə, Soltan bəy rolunda səhnəyə çıxmışdır. Bu qeyri-adi “debüt” elə həmin gündən onun Batum teatr truppasına qəbul edilməsinə səbəb olmuşdur. 1922-ci ildə həmin teatr Tiflisə qastrola gəlmiş və Ülvi burada Azərbaycan teatrının ya- radıcılarından İbrahim İsfahanlı ilə ta- nış olmuşdur. Bu tanışlıq Ülvi Rəcəbin Tiflisdə qalmasına, o dövrün məşhur “Zubalov evi”ndə fəaliyyət göstərən “Azərbaycan dram cəmiyyəti”nə daxil edilməsinə səbəb olmuşdur. 20 yaşında ikən Tiflis Teatrının apa- rıcı aktyorlarından olan Ülvi Rəcəbin yaratdığı obrazlar lirik, romantik üslu- bu ilə seçilərək tamaşaçıların rəğbətini qazanmışdır. O, bu teatrda Otello (“Otello”, V.Şekspir), Frans (“Qaçaq- lar”, F.Şiller), Dərviş, İxtiyar (“Şeyx Sənan”, “İblis” H.Cavid), Soltan bəy (“Arşın mal alan”, Ü.Hacıbəyov) və başqa rollarda çıxış etmişdir. 1924-cü ilin
yayında Tiflis Azərbaycan Teatrının baş rejissoru Aleksandr Tuqanov hökumətin dəvətilə Bakıya, Milli Dram Teatrına çağırıl- mış, Ülvi Rəcəbin istedad və yaradıcı- lıq imkanlarına böyük ümid bəsləyərək onu Bakıya dəvət etmişdir. 1925-ci ildən Azərbaycan Milli Dram Teat- rında işləməyə başlayan Ülvi tezliklə teatrın aparıcı aktyoru Abbasmirzə Şərifzadənin dublyoru olmağa nail ol- muşdur.
O, həm faciə, dramatik, həm mürək- kəb psixoloji personajları, həm də li- rik qəhrəmanları məharətlə yaratmış- dır. V.Şeksprin “Romeo və Cülyetta” əsərinin tamaşasında yaratdığı Romeo obrazı, onu təkcə Milli Dram Teatrı- nın deyil, geniş mənada milli səhnə sənətimizin ən parlaq baş qəhrəmanı kimi tarixiləşdirmişdir. Teatr səhnəsindəki xidmətlərinə görə aktyor 1933-cü ildə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar artist” fəxri adına layiq görülmüşdür. Rejissor Ədil İsgəndərovun “Həyat” tamaşasında yaratdığı Süleyman rolu Ülvi Rəcəbin Akademik Teatrda son işi və son qələbəsi olmuşdur. Ülvi Rəcəb 1937-ci ildə “vətən xai- ni” ittihamı ilə həbs edilmiş, 1938-ci il yanvar ayında Bakıda güllələnmişdir. 1956-cı ildə bəraət almışdır.
18 Teatr.Kino Tofiq Kazımov 1923-1980 YANV AR Tofiq Səməd Mənsur oğlu
Kazımov
1923-cü il yanvar ayının 14-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1938-ci ildə orta məktəbi bitirmiş, Azərbaycan Teatr Məktəbinin aktyorluq fakültəsinə daxil olmuşdur. Təhsilini başa çatdır- dıqdan sonra II Dünya müharibəsi baş- lamış, cəbhəyə çağırılan T.Kazımov 1943-cü ildə ağır yaralandığına görə ordu sıralarından tərxis olunmuşdur. 1945-1951-ci illərdə Moskvada A.V.Lunaçarski adına Dövlət Teatr Sənəti İnstitutunda rejissorluq təhsili almışdır. Tələbə ikən Ağdam DDT-da H.Qasımovun “Kür sahilində” pye- sini tamaşaya hazırlamış, 1951-ci ildə AMDT-da diplom tamaşası kimi H.Muxtarovun “Ailə namusu” (“Alla- nın ailəsi”) pyesinə səhnə quruluşu ver- mişdir. İnstitutu bitirdikdən sonra Bakı- ya qayıtmış, Dövlət Teatr İnstitutunda pedaqoq, sonra isə direktorun elmi- tədris işləri üzrə müavini təyin olunmuş- dur. 1952-1953-cü illərdə GTT-da baş rejissor, 1953-1957-ci illərdə AMDT-da rejissor işləmişdir. 1957-1960-cı illərdə “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında re- jissor kimi fəaliyyətini davam etdirmiş- dir. 1960-cı ildən yenidən AMDT-ya qayıdaraq quruluşcu rejissor, 1964-cü il mart ayının 16-da isə bu teatra baş re- jissor təyin olunmuşdur. 1951-1980-ci illərdə AMDT-da 50- yə yaxın tamaşanın rejissoru olmuşdur. K.Haldoninin “Mehmanxana sahibəsi” (1952), N.Vəzirovun “Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük” (1955), M.Hüseynin “Alov” (1961) , L.Tolstoyun “Canlı meyit” (1968), H.Cavidin “Xəyyam” (1970) və “İblis” (1983), S.Vurğunun “İnsan” (1974), M.Qorkinin “Meşşan- lar” (1975), C.Məmmədquluzadənin “Dəli yığıncağı” (1978) və s.əsərlərə əbədi səhnə həyatı vermişdir. Musiqili Komediya Teatrında T.Quliyevin “Qızıl axtaranlar” (H.Seyidbəyli) operettasına (1960), Quba teatrında R.Şahvələdin “Qız qalası” (1961), Ş.Qurbanovun “Əcəb işə düşdük” (1963), Naxçı- van teatrında M.Tarverdiyevin “Köl- gəli dağ” (1964), Gəncə teatrında A.Məmmədovun “Yadındamı” tamaşa- larına (1969) quruluş vermişdir. T.Kazımov klassik pyeslər əsasında hazırladığı tamaşalarda klassik əsərə müasir yanaşma tərzi göstərərək, tari- xi bir dövrdə cərəyan edən hadisələrin mayasındakı müasirliyi üzə çıxara, tamaşanı müasir dünyanın mənzərəsi müstəvisində yoza,
ümumbəşəri problemlərin bədii həllinə nail ola bilir- di. “Ölülər”, “Pəri Cadu”, “Müsyo Jor- dan və dərviş Məstəli şah” tamaşaları T.Kazımovun klassik milli dramatur- giyaya müasir münasibətinin təzahürü kimi əlamətdardır. T.Kazımov rejissorluqla yanaşı bir sıra sənətkarlar barədə – Xalq artistləri A.Gəraybəyli, M.Vəlixanlı, K.Ziya, Ə.Ağayev (Z.Nemətovla birgə), İ.Osmanlı barədə monoqrafiyalar yaz- mış, mətbuatda teatr sənətinə, müxtəlif tamaşalara aid resenziya və məqalələrlə çıxış etmişdir. O, “Çağırış”, “İşıqlı yol- larda”, “Şəfəq”, “Qoçaq Polad” və digər pyeslərin müəllifi kimi də tanınmışdır. Görkəmli rejissor 1965-ci ildə “Anto- ni və Kleopatra”, 1979-cu ildə “Şəhərin yay günləri” tamaşalarına görə Dövlət mükafatları ilə təltif olunmuşdur. 1961- ci ildə “Əməkdar incəsənət xadimi”, 1974-cü ildə “Xalq artisti” fəxri adları- na layiq görülmüşdür. Tofiq Kazımov 1980-ci ildə avtomo- bil qəzasında həlak olmuş və II Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.
,
Yüklə 56,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|