Iste’molchining bozordagi hatti harakati va uning tanlovi nazariyasi

8-rasm. Turli iste’mol tovarlari va xizmatlar to‘plamlari va byudjet 
chizig‘i 
 
 
 
 
4. Iste’molchining optimal tanlovi 
Iste’molchi nimani afzal ko‘rishi va byudjet chegaralanishini ko‘rib 
chiqildi, endi ayrim iste’molchilar har bir tovar turidan qanchasini xarid etish 
uchun ularni tanlab olishini ko‘rishimiz mumkin. Iste’molchilar o‘z tanlovini 
oqilona bajaradilar deb taxmin qilamiz. Bu bilan iste’molchilar mavjud va 
chegarali byudjetiga qarab tovarlarni o‘z ehtiyojlarini maksimal ravishda qondira 
oladigan qilib tanlaydilar. Iste’mol tovarlari va xizmatlar to‘plamining optimal 
tanlovi ikki talabga javob berishi lozim. Birinchidan, tanlov byudjet chizig‘ida 
bo‘lishi bo‘lishi mumkin. Ikkinchi muhim sharti, iste’mol tovarlari va xizmat-
larning optimal to‘plami imte’molchilarga ular eng ma’qul ko‘rgan 
kombinatsiyada yetkazib berilishi lozim.
Iste’molchilik xatti-harakati qoidasi
 
– bir tovarga sarflangan pul qiymati 
hisob-kitobining yuqori foydaliligi, boshqa tovarga sarflangan pul qiymatining 
yuqori foydaliligiga teng bo‘lsa optimumga intiladi. 
Iste’molchilik muvozanati
 
iste’molchining byudjet harajatlari tarkibi, unga 
xarid qilingan jami iste’mol ne’matlari to‘plamidan katta umumiy foydalilikni 
ta’minlovchi holatdir. 
Iste’molchining yalpi nafliligini maksimallashtiruvchi tovarlar yig‘imi 
iste’molchining optimal nuqtasi
hisoblanadi.
Ideal rasional iste’molchi
 
– 
Homo economicus (tejamkor kishi) 
– shaxsiy 
afzalliklari tizimini mutlaqo aniq biladigan, barcha muqobillarni hisobga oladigan 
va o‘zi uchun maksimal foyda olish tamoyiliga muvofiq holda qaror qabul 
qiladigan kishi. 

---