Iste’molchining bozordagi hatti harakati va uning tanlovi nazariyasi

Iste’mol nazariyasi quyidagi taxmin-mulohazalarga asoslanadi
: 
a.
Iste’molchilar iste’mol tovarlari va xizmatlarni solishtirib ko‘rish va 
turkumlashtirishga qodir. Iste’molchi ikkita A va B ne’matlar to‘plamidan A ni B 
dan yoki B ni A dan afzal ko‘radi. A>B, Bnaflilikka ega bo‘ladi. Bu afzal ko‘rish tovarlar qiymatini inobatga olmagan 
xoldadir.
b.
Iste’molchilarning xohish-istagining mutanosibligi (tranzitivligi). Agar 
iste’molchi A tovar guruhini B ga nisbatan ko‘proq istasa va B tovar guruhini S 
tovar guruhidan ko‘ra ko‘proq xohlasa, unda u A tovar guruhini S tovar guruhiga 
nisbatan ko‘proq xohlagan bo‘ladi, ya’ni: A>B, BS. 

---

c.
To‘yinmaslik. Tovar qiymatini hisobga olmay, hamma tovarlar yaxshi 
(ma’qul) tovarlar deb hisobga olib, iste’molchi xar doim kam miqdordan ko‘p 
miqdordagi tovarlarni afzal ko‘radi.
Iste’molchilik xatti-harakati 
– bu iste’molchilarning turli tovar va 
xizmatlarga talabini shakllantirish jarayoni. 
2. Naflilik funksiyasi. Yalpi va chekli naflilik. 
Naflilik
 
(Utility)
– tovar va xizmatlarning moddiy va ma’naviy ehtiyojlar 
qondirilishini ta’minlash, ya’ni ularning qanoatlantirish manbai bo‘lish xususiyati 
hisoblanadi. 
Naflilik
– jamiyat yoki biror bir shaxsni ehtiyojlarini qondira olish qobiliyatidir. 
Tovar va xizmatlarning nafliligi ularning sifati bilan bog‘liq. Sifat ko‘rsatkichlariga 
quyidagilarni kiritish mumkin: sog‘liqqa foydaliligi, dizaynining estetik chiroyi, 
foydalanish osonligi, uzoq muddatliligi, qulayligi, individualligi, xavfsizligi, yuqori 
statusga ega ekanligi va b.
Bozordagi iste’molchilarning xatti-xarakatiga qarab naflilikni ikki xil tahlil 
qilish mumkin. Bu o‘z navbatida