27
başlanğıcından sonrakı 3 saat ərzində uyğun gələn xəstələrin
müalicəsi üçün tövsiyə edilir (A). Xəstənin uyğun olmasını təyin
etmək üçün cədvəl 5-də verilən meyarlar həkim tərəfindən
gözdən keçirilməlidir.
►
Antihipertenziv dərmanlarla qan təzyiqi təhlükəsiz olaraq aşağı
salına bilən xəstələr müalicə üçün uyğun sayıla bilər və həkim
rtPA təyin etməzdən əvvəl qan təzyiqinin sabitliyinə əmin
olmalıdır (C). rtPA qəbul edəcək xəstə üçün davamlı natrium-
nitroprussid infuziyası tələb olunan yüksək qan təzyiqi yetərli
dərəcədə sabit sayılmaya bilər. Vaxt məhdud olduğundan qan
təzyiqi əhəmiyyətli dərəcədə yüksək olan xəstələrin çoxu lazımi
səviyyədə hazırlana bilmir və trombolizislə müalicə edilmir.
►
İnsultun başlaması zamanı qıcolma tutmaları olan xəstə
trombolitik müalicə üçün o halda uyğun sayıla bilər ki, nevroloji
defisitin insulta ikincili olaraq ortaya çıxması və postiktal
fenomen olmadığı təsdiq edilsin (D).
►
Trombolizisin qanaxma ağırlaşmalarından əlavə, həkim tənəffüs
yolunu qismən tıxaya biləcək angioödemin potensial yanaşı
təsirlərindən də xəbərdar olmalıdır (D).
►
İnsultun müalicəsi üçün venadaxilinə streptokinaza yeridilməsi
tövsiyə edilmir (A).
►
Ankrod, tenekteplaza
∗
, reteplaza
∗
, desmoteplaza
∗
, urokinaza
∗
və
klinik araşdırmaların xaricində olan digər trombolitik vasitələrin
venadaxili yeridilməsi tövsiyə edilmir (D).
Arteriyadaxili trombolizis:
►
Arteriyadaxili trombolizis orta beyin arteriyasının 6 saatdan daha
az tıxanması ilə bağlı iri ocaqlı insult keçirmiş və venadaxili rtPA
üçün uyğun olmayan seçilmiş xəstələrdə müalicə üsuludur (B).
►
Yaxın zamanda keçirilmiş cərrahiyə əməliyyatı kimi venadaxili
trombolizis üçün əks-göstərişi olan xəstələrdə arteriyadaxili
trombolizis müvafiq seçimdir (D).
►
Arteriyadaxili trombolizisin mövcudluğu uyğun olan xəstələrdə
venadaxili rtPA istifadəsini əngəlləməməlidir (D).
►
Müalicə üçün xəstənin təcili serebral angioqrafiya olunması və
∗
Klinik protokolun tərtib edildiyi dövrdə Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş
dərman vasitəsi.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
28
təcrübəli mütəxəssisləri olan ixtisaslaşmış insult mərkəzində
yerləşdirilməsi şərtdir.
Cədvəl 5. rtPA ilə müalicəyə uyğun gələn işemik insultlu
pasiyentlərin xüsusiyyətləri
−
Ölçülə bilən nevroloji defisit yaradan işemik insult diaqnozu
−
Nevroloji simptomlar öz-özünə keçib getməməlidir
−
Nevroloji əlamətlər yüngül deyil
−
Ağır nevroloji defisiti olan pasiyentlərin müalicəsində ehtiyatlı
olmaq lazımdır
−
İnsultun əlamətləri subaraxnoidal qansızma haqqında düşünməyə
əsas vermir
−
Müalicə, əlamətlərin meydana çıxmasından <3 saat ərzində
başlanmalıdır
−
Əvvəlki 3 ay ərzində başın travması və ya insult olmayıb
−
Əvvəlki 3 ay ərzində miokard infarktı olmayıb
−
Əvvəlki 21 gün ərzində mədə-bağırsaq traktı və sidik yollarından
qanaxma olmayıb
−
Əvvəlki 14 gün ərzində böyük cərrahiyyə əməliyyatı olunmayıb
−
Əvvəlki 7 gün ərzində qeyri-bükücü səthdə arterial punksiya
aparılmamışdır
−
Anamnezdə kəllədaxili qansızma haqqında məlumat yoxdur
−
Arterial təzyiq yüksək deyil (sistolik
≤ 185 mm c.süt., diastolik ≤
110 mm c.süt.)
−
Müayinə zamanı aktiv qanaxma və ya travma (sınıq) ilə bağlı
dəlillər yoxdur
−
Oral antikoaqulyant qəbul olunmayıb, əgər qəbul edilibsə, INR
≤ 1,7
−
Əvvəlki 48 saat ərzində heparin alıbsa, tromboplastinin hissəvi
aktivləşmə zamanı normal səviyyədə olmalıdır
−
Trombositlərin sayı
≥100 000 mm
3
−
Qanda qlükoza miqdarı
≥ 50 mq/dL (2,7 mmol/L)
−
Postiktal qalıq nevroloji əlamətlər verən tutma yoxdur
−
KT müayinəsi multilobar infarkt (aşağı sıxlıq >1/3 beyin
yarımkürəsi) göstərmir
−
Pasiyent və ya ailə üzvləri müalicənin potensial risk və faydasının
başa düşürlər
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
29
Cərrahi və endovaskulyar müalicə:
►
İşemik insultun kəskin dövründə endarterektomiya və digər
cərrahi manipulyasiyaların effektivliyi və təhlükəsizliyi ilə bağlı
hal-hazırda kifayət miqdarda etibarlı məlumat mövcud
olmadığından, onların tətbiqi tövsiyə edilmir.
►
İşemik insultun kəskin dövründə endovaskulyar
manipulyasiyaların effektivliyini təsdiq edən birmənalı tövsiyələr
mövcud deyil. Arteriyadaxili trombun MERCI cihazı ilə
çıxarılması ilə bağlı müdaxilənin tətbiqinin nəticələri nisbətən
daha perspektivlidir, lakin manipulyasiyanın effektivliyi sübut
olunmayıb (C).
►
Serebral arteriyalarda stentli və ya stentsiz angioplastika
tətbiqinin müsbət nəticələr verdiyinə dair məlumatlar mövcud
deyil, tədqiqatlar davam etməkdədir, nəticələr birmənalı deyil.
►
Hal-hazırda rekanalizasiyaedici tədbirlərin birlikdə istifadəsi
(məsələn, endovaskulyar müdaxiləyə əlavə olaraq arteriyadaxili
trombolizis) klinik tədqiqat mərhələsindədir (B).
Antikoaqulyantlar və antiaqreqantlar
A
A
n
n
t
t
i
i
k
k
o
o
a
a
q
q
u
u
l
l
y
y
a
a
n
n
t
t
l
l
a
a
r
r
►
Kəskin arterial işemik insultdan sonra erkən təkrari insultun
qarşısını almaq, nevroloji pisləşməni əngəlləmək və ya nəticələri
yaxşılaşdırmaq məqsədilə təcili antikoaqulyasiya (məsələn,
heparin, aşağı molekullu heparin və ya heparinoidlərin istifadəsi)
kəskin işemik insultlu xəstələrin müalicəsi üçün tövsiyə edilmir
(A). İri arteriyanın trombozu və ya kardioemboliya nəticəsində
ikincili olaraq əmələ gəlmiş infarktları olan xəstələrin
müalicəsində erkən (3 saat) venadaxili antikoaqulyant tətbiqinin
faydalı olduğunu göstərən məlumatlar mövcud deyil. Uyğun olan
xəstələrin müalicəsi üçün venadaxili trombolizisin əvəzinə təcili
antikoaqulyasiya tövsiyə edilmir (A).
►
Ciddi intrakranial hemorragik ağırlaşmaların riski artdığı üçün iri
ocaqlı insult zamanı təcili antikoaqulyasiya tövsiyə edilmir (A).
►
Venadaxili rtPA müalicəsi zamanı ilk 24 saat ərzində
antikoaqulyant verilməsi tövsiyə edilmir (B).
Baxmayaraq ki, kifayət qədər inandırıcı məlumatlar yoxdur,
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin
İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
3>
Dostları ilə paylaş: |