Isa h seynov. Se[ilmi] wswrlwri

8

Bir il sonra, Rwhmanla Pwrinin toyunda Hac\ keflwnib Isfwndiyar ki]inin boynunu

qucaqlad\: “B=y^k bac\n\ =z o`luna ald\n, ki[ik bac\n\ da mwnw al, iman\na qurban olum,

Isfwndiyar wmi!” Amma mwlum oldu ki, bwdbwxt feld]erin bu dwfw dw oxu da]a

dwyib—ki[ik bac\ Tubu da [oxdan al\]\b-veri]ib! +z^ dw bir ba]qas\ ilw yox, Isfwndiyar

ki]inin ki[ik o`lu Bwhmwnlw!

Bu whvalatdan sonra Isfwndiyar ki]i ilw rastla]anda Hac\ ba]\n\ a]a`\ sal\b xwcalwtindwn twr

t=k^rd^, m^mk^n qwdwr onunla g=r^]mwmwyw [al\]\rd\. Amma Isfwndiyar ki]i ilw

g=r^]mwmwk m^mk^n deyildi. Wvvwla, kwnddw Hac\dan ba]qa ikinci feld]er yoxdu; b^t^n

evlwr kimi, o, hwrdwn Isfwndiyar ki]inin evinw dw ayaq basma`a mwcbur idi. Bundan ba]qa,

qoca dwmir[i =z^ Hac\ ilw tez-tez g=r^]mwyw, kef-whval soru]ma`a ba]lam\]d\. Feld]erlw

s=hbwti qurtarandan sonra qoca ayaqlar\n\ g=t^r^b-qoyub “=h=-=h=” elwyib, twsbehini

[\qq\ldada-[\qq\ldada, elw bil Hac\n\n ona nw isw m^h^m bir ]ey demwsini g=zlwyirdi. Hac\

isw susurdu.

Illwr ke[di. Whvalat k=hnwldi. Pwrinin bir-birinin ard\nca iki q\z\ oldu, Tubunun bir c^t

ekiz o`lu. Art\q q\rx ya]\na toxtam\] feld]er el[ilik ^[^n daha nw Isfwndiyar ki]iyw a`\z

a[d\, nw dw ba]qas\na. Hac\ indi hwmi]wkindwn dw sakit, hwmi]wkindwn dw fa`\rhal

g=r^n^rd^. Hwr dwfw feld]erw baxanda Isfwndiyar ki]i elw bil [arwsiz dwrdw d^]m^] bir

adama bax\rd\, x^suswn o`lanlar\ gedwndwn sonra, =z^n^n etiraf etdiyi kimi ^rwyi

k=vrwlmi] qoca, feld]erin mwzlumlu`una d=zw bilmirdi.

Ax]amlar Hac\ qam\]l\qlarda qur]a`a qwdwr suya girib bataql\`a whwng swpwlwywndw,

Isfwndiyar ki]i hwrdwn gedib ona k=mwk edirdi: ot, hw]wn apar\b, yand\r\b qam\]l\`a t^st^

burax\rd\ ki, adam\n sa[-saqqal\n\n aras\na, a`\z-burnuna dolan a`caqanad feld]eri [ox

twntimwsin. Yaxud Hac\n\n qoltu`undak\ kisw bo]alanda, qoca onun qay\tmas\n\

g=zlwmwyib, quru taladak\ whwng kiswlwrindwn birini g=t^r^b suya girirdi.

Gecwlwr Hac\ ambulatoriyan\n qaba`\nda primus yand\r\b kartof q\zardanda, qay`anaq

bi]irwndw Isfwndiyar ki]i gedib, dinmwz-s=ylwmwz primusu s=nd^r^rd^. Bu o demwkdi ki,

feld]er bu gecw ]am\ Isfwndiyar ki]inin evindw yemwlidir. Hwmi]w oldu`u kimi, Hac\ q\zar\b

qan-twrw batsa da, boynunu burub, d=nw-d=nw ^zr istwyib, q\[lar\n\n s\z\ldad\`\n\, bu

dwqiqw uzan\b yatmasa, dincwlmwsw sabah sahwlwrin, tarla d^]wrgwlwrinin aras\nda gwzw

bilmwywcwyini bwhanw gwtirsw dw, qoca wl [wkmirdi, feld]eri zorla s^r^y^b apar\rd\.

Hwywtdw, qova`\n alt\nda palaz sal\b otururdular, gwlinlwr elw buradaca s^frw a[\rd\lar.

Yeyib-i[wndwn sonra, qoca =z^ qalx\b saz\ gwtirirdi. K=ynwkdwn [\xar\b asta-asta

“d\nq\ldatma`a” ba]lay\rd\.

…Aram-aram isti mehli, sakit iyun ax]am\ idi. Gwlinlwr i[wridw, taxt\n ^st^ndw yer

d=]wyirdilwr. Isfwndiyar ki]i kom-kom [ay\rlar\ qaralan geni], hamar hwywtin ^zwrini b^t^n

qapam\] s\x yarpaql\ budaqlar\n alt\nda, bir ne[w yerdw twzwk yand\r\b, k^rwyini qova`\n

g=vdwsinw s=ykwyib oturmu]du. Twzwklwrin ac\ t^st^s^ budaqlar\n alt\na yay\ld\qca

qocan\n ba]\n\n d=vrwsindw a`caqanadlar\n v\z\lt\s\ azal\rd\. Pwncwrw arxas\nda piltwsi a]a`\

---

9

[wkilmi] yeddilik lampan\n sol`un i]\`\nda cwrgw ilw dirwklwri bozaran balkonda

qaranqu]lar hwrdwn yuxulu-yuxulu civildw]irdilwr. Qova`\n ba]\nda, nwdwnsw yuvas\na hwr

il twk gwlib twk dw gedwn hac\leylwk dimdiyini ]aqq\ldad\rd\. Isfwndiyar ki]i uzun illwrdwn

bwri al\]d\`\ bu swslwri demwk olar ki, he[ e]itmwdwn, yor`un-ar`\n, qwmli-q^sswli oturub,

yenw dw o`ullar\n\ d^]^n^rd^. Cavanlar\n ikisini dw birdwn sinwsinw s\x\b k=vrwk swslw nw

isw deywn pwhlwvan\ xat\rlay\r, Rwhman\n wvvwlcw ki[ik qarda]\n\n ekizlwrini, sonra da =z

q\zlar\n\, Bwhmwnin isw wvvwlcw b=y^k qarda]\n\n q\zlar\n\, sonra da =z ekizlwrini

=pd^y^n^ elw bil bu dwqiqw qar]\s\nda g=r^rd^.

Qoca o`lullar\n\ min-milyon yerdw, m^xtwlif ya]lar\nda, min-milyon vwziyywtlwrdw—evdw,

s^frw ba]\nda, swhwr-swhwr su quyusunun ^st^ndw qur]aqdan yuxar\ soyunub bir-birinin

boynuna, k^rwyinw vedrwdwn su t=k^b ]app\r-]uppur yuyunan yerdw, “k=hnw dudman”da

g=r^k basan, [wkic vuran yerdw vw sair vwziyywtlwrdw xat\rlaya bilwrdi. Ax\r vaxtlar isw

onlar\ yaln\z hwmin mw]hur pwhlwvanla wlaqwdar vwziyywtlwrdw g=r^rd^. Isfwndiyar ki]iyw

elw gwlirdi ki, wgwr pwhlwvan Rwhmanla Bwhmwni ke[wn il yaz\n bu vaxt\, ywni hwlw

m^haribw ba]lanmam\] Bak\ya aparmasayd\, wgwr o`lanlar\ m^haribw ba]lanan g^n^

swfwrbwrliyw al\nmay\b, qar\]\ql\`a d^]mwswydilwr, kwnddwn ba]qa gedwnlwrin [oxu kimi,

indi bwlkw onlardan da mwktub gwlwrdi.

Cwmi bir ay “ras-dva” ke[ib onca g^n “zapasda” qal\b, “q\rx deywn g^n^ hamamlan\b dava

paltar\ geymi]dilwr.” Belw twlwsikliyw d^]mwswydilwr, ba]qalar\ kimi, mwswlwn, Tat Seyidin,

alver[i Xeyrwnin o`lanlar\ kimi, indi onlardan da mwktub gwlwrdi. Kwndw pwhlwvan gwlmwsi

dw, Rwhmanla Bwhmwnin ortal\`a [\x\b bellwrinw dwmir dolamalar\ da, ham\s\ elw bil taleyin

i]i idi. Amma Isfwndiyar ki]i taleyi ilw bar\]a bilmirdi. K^rwyini qova`\n g=vdwsinw s=ykwyib

oturdu`u halda, tez-tez dar\xqanl\qla q\m\ldan\b, k=ks^n^ =t^r^b, hwywtdw halqa-halqa,

buruq-buruq olub yatan t^st^ lay\ alt\ndan twk-t^k i]\qlar\ par\ldayan kwndw, uzaq,

qaranl\q [=llwrw bax\rd\. Fikirlw]irdi ki, son vaxtlar nwdwnsw ^rwyi birtwhwrdir. G=rwswn

nwdwndir? Bwlkw nw isw bir ]ey olacaq, nw isw bir xwbwr [\xacaq?

Kwnddw arvadlar\n aras\nda x\s\n-x\s\n s=hbwt gwzirdi. “Yaz\q dwmir[i, bir-birindwn cavan

gwlinlwr i[indw qal\b.” “G^n i]\`\nda gwlinlwrin ^z^nw baxm\r, deyir yanaqlar\n\n

sol`unlu`unu g=rmwk istwmirwm.” “Qaranl\q qar\]anacan idarwdw oturur, evw gedwndw dw,

ta gwlinlwr yatanacan hwywtdw oturur, i[wri ba] salamm\r.” “Belw getsw ^z^lwcwk ki]i.”

Idarwnin qaba`\nda, dwhlizindw arvadlar arxas\nca bax\b x\s\n-x\s\n dan\]anda, Isfwndiyar

ki]i, onlar\n mwhz belw s=zlwr dediklwrinw ]^bhw etmirdi. Deyilwnlwrin ham\s\ do`ru idi.

Amma neylwmwk olard\? Bwlkw bu hwyat twrzini dwyi]mwk laz\md\? Necw, nw yolla?

O`lanlar\ gedwndwn sonra dwmir[ixanaya qay\tmaq istwdiyini deywndw, idarw heywtindw he[

kws raz\ olmad\. Kolxoz swdri, {eteze lwqwbli {eteze Isgwndwr dedi: “Yetmi] ya]\nda, wlinw

[wkicmi g=t^rwcwkswn, a ki]i!” Sovet swdri Q\l\nc Qurban twpindi: “Bizi biab\r elwmw g=rwk,

swn allah, Isfwndiyar ki]i!” Kwndw ba]qa yerdwn dwmir[i gwtirmwk istwdilwr. Amma

Isfwndiyar ki]inin fikri qwti idi. “Hwm camaata azdan-[oxdan xeyrim dwywr, hwm dw

=z^m^n ba]\m qar\]ar,”—dedi vw elw ordan birba] “k=hnw dudman”\n qap\s\n\ a[ma`a

---