Isa h seynov. Se[ilmi] Wswrlwri Bak\ 1988 Q\rx ikinci ildw me]wdw "q\r\c\ batalyon" ad\nda silahl\ dwstw tw]kil edilmi]di

20

i]lwrmi  tuturdu  ki,  ac\`\  gwlmwywydi?  Ilin  yar\s\n\  ]whwrdw,  atas\  evindw,  yar\s\n\  isw  me]wdw

ke[irdiyinw  g=rw,  Qaraxan\n  q\zlar\n\n  “iki  evli  pi]ik”  adland\rd\qlar\  bu  ar\q,  balacaboy  q\z

do`rudan da pi]ik kimi bir ]ey idi; swhwrdwn-ax]ama qwdwr qazmalar\n belindw, a`aclar\n ba]\nda

gwzirdi.  Damdan  qurut  yox  olub,  kimin  i]idir?  Z^mr^d^n!  Badyada  s^d^n  ^z^  yalan\b,  kimin

i]idir?  Wlbwttw,  Z^mr^d^n!  Q\]da  Zwlimxan  swhwr-swhwr  oyan\b  [wkmwlwrini  tapm\rd\.  Ac\`\ndan,

ba]qa  ayaqqab\  geyinmwdwn,  dizw  qwdwr  qara  bata-bata,  q\[lar\  g=ynwyw-g=ynwyw  gedib  Z^mr^d^

tap\rd\.  Ancaq  o  hwlw  dillwnmwmi],  Z^mr^d,  dwcwlliyinw  uyu]mayan  bir  itawtlw,  dwrhal  [wkmwlwri

[\xar\b onun qaba`\nda c^tlwyirdi, yaz\q-yaz\q boynunu bururdu:

- Bws mwn indi ayaqyal\n necw qay\d\m, ay qaqa]?

Zwlimxan dinmwzcw, ya] ayaqlar\n\ zorla [wkmwlwrw sal\b nwfwsini dwrirdi.

- Necw mwn gwlmi]wm, elw dw swn qay\t, — deyw dodaqucu dillwnib yola d^zwlirdi. Lakin onun ^rwyi

[ox yum]aq idi. Bwlkw dw hwddindwn [ox yum]aq. Be]cw add\m aralanmam\] d=n^b geri qay\d\rd\,

dinmwz-s=ylwmwz wyilib Z^mr^d^ belinw g=t^r^rd^.

- Ba`\]la, qaqa], swnw yaman wziyywt verirwm, — deyw Z^mr^d yalvar\rd\. B=y^ktalaya yeti]ib evw

yax\nla]anda isw, birdwn pi]ik cwldliyi ilw yerw at\l\b, nazik, cingiltili swslw qwhqwhw [wkib, qardan,

soyuqdan [wkinmwdwn qa[\b aralan\rd\. Mwlum olurdu ki, b^t^n bu oyun ancaq “qaqa]\ minmwk”

^[^n imi]. Niyw bir ba]qas\n\ yox, mwhz qaqa]\? Zwlimxan bu barwdw he[ fikirlw]mirdi dw. Soru]an

olanda isw laqeydliklw wlini yellwyirdi: “Nw bilim? Ba]\ batmas\n, deyirswn mwnnwn g=z ya`\ yeyib”.

Yazda,  swhwrlwr  [wkmw  wvwzindw  ]alvar  [arpay\n\n  ba]\ndan  yox  olurdu.  Han\  ]alvar?  Wlbwttw,

Z^mr^d  geyib,  Qarasuyun  q\ra`\nda  tut  a`ac\na  [\x\b,  tut  yeyir.  Wstw`furullah!  Indi  neylwywswn?

}alvar  da,  xalat\  kimi,  bircwdir!  Yeniyetmw  o`lan  durub  dizliyi  a`ara-a`ara  d^zw  d^]s^n?  O,

Mwrywmin,  ya  da  Swriyyw  bac\n\n  ]al\n\  belinw  dolay\b  Qarasuyun  q\ra`\na  yollan\r,  tut  a`ac\n\n

alt\nda dayan\b mat-mwwttwl tama]a edirdi.

- Bwli dw, wcwb zwmanwdir, Z^mr^d xan\m, q\zlar ]alvar geyir, o`lanlar da yubka.

- Swn ki, yubka geymwyibswn, ay qaqa].

- Bws bu nwdir?

- }ald\r dw, Mwrywmin ]al\na b^r^n^bswn. Mwn he[ raz\ olaramm\ swnin twkin g=y[wk o`lan yubka

geysin, qaqa]?

-  G=zwlliyin,  [irkinliyin  mwswlwyw  dwxli  yoxdur,  —  Zwlimxan  pwrt  olub  m\z\ldan\rd\.  —  Soyun

]alvar\, tulla a]a`\. Dwrdim-azar\m var.

- B\y, Allah mwni =ld^rs^n, nw dwrdin var, ay qaqa]?

- Demwk istwyirwm ki, i]im-g^c^m… soyun, soyun…

- Swni ki, Xan wmi bwy balas\ kimi saxlay\r, swhwrdwn ax]amacan elw kitab-dwftwrnwn oynay\rsan, o nw

i]-g^cd^r mwn bilmirwm, qaqa]?

- Kitab-dwftwr bwywm i] deyil? Az s=ylwt mwni, soyun ]alvar\!

Z^mr^d  budaqdan  sallan\b  ]alvar\n  balaqlar\n\  yellwdir,  sonra  a`ac\n  ha[as\nda  qwsdwn  lwng

hwrwkwtlw, swliqw ilw wylw]ib q\[\n\-q\[\n\n ^st^nw a]\r\rd\.

---

21

- Adam bunda elw lwzzwtnwn oturub-durur ki, qaqa]. Yubka da swnw lwzzwt verirmi?

- Z^mr^d, qurtar!

-  Mwn  he[  swnin  hirslwnmwyini  g=rmwmi]wm,  qaqa],  nw  olar,  bir  hirslwn,  bax\m  g=r^m  necw

hirslwnirswn.

- Swn ax\rda mwni dwli eliywcwkswn, Z^mr^d!

-  B\y,  hirslwnmwyin  elw  budur?  —  Z^mr^d  ]aqraq  qwhqwhw  ilw  g^l^b,  tutdan  qaralm\]  nazik

dodaqlar\ aras\ndan d^ma`, zwrif di]lwrini a`ard\rd\. — }alvar\n\ bir ]wrtnwn soyunaram, qaqa].

- Yenw minmwk hwvwsin var? Minirswn gwl min, daha =yrwncwkli olmu]am. Gwl!..

-    Yox,  qaqa].  Q\]dan  bwri  b=y^m^]wm,  qorxuram  belini  a`r\daram.  Mwn  swnw  wziyywt  vermwk

istwmirwm, qaqa].

-  Wcwb  wziyywt  vermirswn!  Soyun  ]alvar\  bu  dwqiqw!  —  Zwlimxan  “yubka”n\n  aras\nda  q\[lar\n\

utancaql\qla, ehtiyatla ata-ata a`aca d\rma]ma`a mwcbur olurdu. Mwswlwnin ciddilw]diyini g=rwndw,

nwhaywt, Z^mr^d, “]wrtini” s=ylwmwdwn, yenw itawt g=stwrir, ]alvar\ [\xar\b sahibinw qaytar\rd\. B^t^n

bunlar Zwlimxan ^[^n adi ]\ltaql\qdan, dwcwllikdwn ba]qa bir ]ey deyildi. Lakin bir dwfw…

Bir  dwfw,  ax]am\n ayd\nl\`\nda Swriyyw bac\ q\zlar\n\ ba]\na toplay\b Qarasuyun q\ra`\nda qaynar

qazan  asm\]d\.  Zwlimxan  ailwnin  buraya  y\`\]d\`\n\  bilirdi.  Idarwnin  iki  kilometrliyindwki  fwhlw

baraklar\  yan\ndan,  mwktwbdwn  qay\danda  ocaq  twrwfw  buruldu.  Belw  swrin,  ayl\-ulduzlu  yaz

ax]amlar\nda nw isw o, he[ vaxt evw ba] salmaq istwmir, me]wdwn wl-ayaq tamam [wkilib, a`aclar\n

aras\nda  ancaq  twk-t^k  sirli  ]\qq\lt\lar  e]idilwn  saatlarda  yava]-yava]  gwzib-dolanma`\,  k=t^k

^st^ndw,  twpw  belindw  oturma`\,  Qarasuyun  otlar  ^zwrindw  nar\n  ]eh  d^zw-d^zw  s^r^nwrwk

[=kwklwrdw yatan, zolaq-zolaq duran a`\r, twnbwl duman\na, [inarlar\n, pal\dlar\n ulduzlara y^kswlwn

sakit  wzwmwtli  budaqlara  tama]a  elwmwyi  [ox  sevirdi.  Qaraxan  hwlw  o  vaxtlar  qaqa]\n\n  ba]\n\

s\`allayaraq,  bir  n=v  pey`wmbwrlik  elwyib:  “Ax\rda  swndwn  yaz\-pozu  adam\  [\xmasa  mwn  he[  nw

bilmirwm. Nw qwdwr ki qarda]\n\n aya`\ ^zwngidwdir, swn gwz, qurban\n olum”, — demi]di. Wslindw

elw bu s=zlwr dw Zwlimxanda yorulmaq bilmwdwn gwzib-dola]maq, seyrw dalmaq e]qini art\rm\]d\.

Amma  o  ax]am,  ywni  Swriyyw  bac\n\n  qaynar  asd\`\  ax]am  Zwlimxan\  qara  suyun  duman\n\n

zolaqlar\  aras\nda  ]=lwlwnib  [ata[at  yanan  oca`\n  yan\na  [wkib  aparan  he[  dw  hwmi]wki  seyr[ilik

hwvwsi  deyildi.  Iki  g^n  wvvwl  me]w[ilwrin  arvadlar\  fin  evinin  hwywtindw,  k=lgwlikdw  kilim  swrib

[ubuqla yun [\rp\rd\lar. Z^mr^d, adwtinin wksinw, bir yanda sakitcw oturub, madd\m-madd\m gah

Zwlimxana, gah da arvadlar\n wllwrindw v\y\lt\ ilw havan\ yar\b k^t tapp\lt\ ilw yunun i[indw cumin

[ubuqlara  bax\r,  elw  bil  =z  sakitliyindwn  vw  ya]ma`\  burunlar\n\n  ^st^nw  [wkib  yunun  tozundan

qorunan  qad\nlar\n  ciddiyywtindwn  dar\x\rd\.  Zwlimxan  onun  belw  dinc,  hwtta  bir  qwdwr  qwmli

oturmas\ndan twwcc^blwnirdi: “Bu q\zdan nw wcwb?”. Z^mr^d elw bil onun fikrini duydu vw birdwn

dik  at\l\b,  indiyw  qwdwrki  hwrwkwtlwrinin  ham\s\na  ]^kr  oxutduran  bir  hwrwkwtlw  Zwlimxan\  mat-

mwwttwl  qoydu:  wvvwlvw  Kwrwm  ki]inin  =z^ndwn  iki  dwfw  cavan,  q\rm\z\yanaq  arvad\n\n  [ubu`u

endirdikcw twrpwnwn a`\r d=]lwrinw, sonra Zwlimxana ani, oynaq bir nwzwr f\rlatd\ vw… g=zlwnilmwz,

hwm dw anla]\lmaz bir hwrwkwt! — iki [wngw yun g=t^rd^, [it donunun yaxas\ndan i[wriyw twpi]dirdi,

sinwsinin  ^st^ndw,  sa`-solda  yumrulad\,  ]eytan  g=zlwridwk  par\ldayan  qara  g=zlwrini  Zwlimxana

dikib,  “bax,  bax,”  —  deyw  qarayan\q  wllwrinin  uclar\n\  yumurlanm\]  d=]lwrinw  vura-vura

g^l^ms^nd^:  “Bax,  bax,  qaqa]…”  Arvadlar  wl  saxlay\b  yerbwyerdwn  hoqqulda]d\lar:  “Biy,  swnin

g^n^n qara gwlsin!” “Az, bu batm\] neylwdiyiydi?” “B\y, swnin tala`\n [evrilsin, ay bala!..” Qazmalar\n

al[aq [ardaqlar\ alt\nda k=lgwlwnwn ki]ilwr, o`lanlar a`\z-a`\za verib qaqq\lda]d\lar. Zwlimxan isw,

=mr^ndw bir kwsw bir kwlmw a`\r, ac\ s=z belw demwmi] bu sakitcw o`lan isw, bu dwfw yerindwn necw

qwzwblw at\ld\`\n\, ]apala`\ necw [wkdiyini bilmwdi. Twk onu hiss etdi ki, wli bwrk a`r\d\. G=rd^y^ dw

---