Isa h seynov. Se[ilmi] Wswrlwri Bak\ 1988 Q\rx ikinci ildw me]wdw "q\r\c\ batalyon" ad\nda silahl\ dwstw tw]kil edilmi]di

22

ancaq bu oldu ki, bayaqk\ par\lt\l\, twbwss^ml^ g=zlwr indi geni] a[\l\b, heyrwtlw onun ^z^nw dikilib,

g^ll^-[i[wkli  [it  donun  alt\nda  sinwni  h^nd^rlwtmi]  bir  c^t  yun  [wngwsi  tez-tez  qalx\b  enir…

Zwlimxan onun dwyi]mi] bax\]lar\na d=zw bilmwyib, dumanl\ bir pe]man[\l\q hissi ilw ^z^n^ yana

tutdu. Z^mr^d isw birdwn yenw dwyi]di. Yun [wngwlwrini [\xar\b kilimin b=yr^nw tullad\, k^rwyindw

bir c^t h=r^y^ at\la-at\la qa[\b B=y^ktaladan [\xd\, a`aclar\n aras\nda yox oldu. Bundan xeyli sonra

Qaraxan  qaqa]\n\n  ^st^n^  qara  qu]  kimi  ald\:  “Q\z\  niyw  vurubsan?”  “Pamb\qdan  =z^nw  mwmw

qay\rm\]d\”.  —  deyw  Zwlimxan  m\z\ldananda,  q\zlardan  hans\  isw  onun  swhvini  d^zwltdi:

“Pamb\qdan yox, yundan”, — dedi. Qaraxan baxd\, baxd\, vw birdwn ^z^n^ tavana tutub qwhqwhw

ilw  g^ld^.  “Ay  qeyrwt  da`arc\`\,  nw  olar  mwmw  qay\randa?  Swn  =z^n  qar`\dal\  sa[a`\ndan  b\`

qay\rm\rsan?...  Bax,  yad\nda  saxla!  Wziz  wminin  wziz  balas\  bu  evdw  ham\m\zdan  wzizdir.  Bir  dw

mwnim Z^mr^d balam\n xwtrinw dwyswn, qulaqlar\n\ [wkib bir qar\] uzadaram. Ayd\nd\r?”

Z^mr^d^n  heyrwtlw  dolu  g=zlwri  iki  g^n  Zwlimxan\n  xwyal\ndan  getmwdi.  Tez-tez  enib  qalxan

h^nd^r sinw, kilimin b=yr^nw at\lan yun [wngwlwri onun hwtta yuxusuna girdi. Bilwyindwki s\z\lt\ d^z

iki  g^n  ona  =z  qwbahwtini  xat\rlatd\.  Qarasuyun  q\ra`\na,  sakit-sakit  bu`lanan  qaynar  qazan\n

yan\na gwlwndw, o, art\q ^zr istwmwyw haz\r idi. Xwcalwtindwn ilk add\m\ atma`a [wtinlik [wksw dw,

qwti  qwrara  alm\]d\  ki,  Swriyyw  bac\n\  vasitw[i  etsin.  Amma  Zwlimxan  nw  Swriyyw  bac\ya  bir  s=z

demwyw bir vaxt tapd\, nw dw ki, kol-kos i[indw oyna]an q\zlar\n aras\nda Z^mr^d^ se[w bildi: onun

g=zlwri  idarw  twrwfdw  yerw  yatm\]  a`  dumana  dikildi.  Azca  bundan  wvvwl  bu  duman\n  i[indwn

ke[wndw  o,  istwr-istwmwz  =z  u]aql\`\n\,  a`la]an,  g^l^]wn  pwrilwr  haqq\nda  wfsanwni  xat\rlam\]d\.

Zwlimxan belw hesab edirdi ki, bu me]wdw hwr nw c^r deswn m=c^zw ba] verw bilwr: Kwrwm ki]inin

qayn\n\n  —  yalan[\  Bwbi]in  uydurdu`u  kimi,  burda  lap  a`  ay\  da  g=r^nw  bilwr.  Lakin  wfsanwnin

hwqiqwtw [evrilmwsi?! O, duman i[indw g=rd^y^ qwribw mwxluqdan g=z^n^ ay\rmadan, wlini uzad\b

Swriyyw bac\n\n dirswyindwn yap\]d\. Bwdwninin [imildwdiyini, sa[lar\n\n necw twrpwnib qabard\`\n\

hiss etdi. “Pwri! Dwli pwri!” — deyw q\]q\rmaq istwdi. Swsi [\xmad\… Wfsanwyw g=rw a`la]an-g^l^]wn

pwrilwrdwn biri nw zamansa sa[lar\n\n dola]\`\n\ a[a bilmwyib bac\lar\n\ k=mwyw [a`\rm\], ancaq swsw

b=y^rdwn  bir  [oban  [\x\b  onun  h=r^y^nw  toxunmu]du.  O  zamandan,  ywni  sa[\na  bwni  insan  wli

dwyib  “g^naha  batd\`\  g^ndwn”  Pwri  dwli  olub,  dwstwdwn  ayr\l\b  me]wlwrw  d^]m^]d^,  hwr  gecw,

g^nah\n\n ba`\]lanmas\ ^[^n gwlib g=l^n q\ra`\nda ayaqlar\ndan as\l\r, bac\lar\na yalvar\rd\. Indi

hwmin Dwli pwri, eynilw Zwlimxan\n twswvv^r etdiyi libasda — d^ma`, uzun k=ynwkdw, qara sa[lar\

da`\n\q, duman\n i[i ilw yava]-yava] g=lw do`ru yax\nla]\rd\. Zwlimxan onun wtwklwrinin asta-asta

yellwndiyini,  k=ynwyin  ^st^ndwn  gur  sa[lar\n\n  sa`a-sola  axd\`\n\  belw  g=r^rd^.  Pwri  elw  bil  he[

yerimir, duman\n i[indw ^z^rd^. Zwlimxan g=zlwrini yumub-a[d\. Dwli pwri isw yoxa [\xmaq wvwzinw,

ay  i]\`\nda,  yum]aq  duman  i[indw  ^zw-^zw  g=l^n  o  twrwfinw  ke[di,  ordak\  yem]wn  kollar\n\n

k=lgwsindw  daldaland\.  Zwlimxan  indinin  =z^ndw  dw  inan\r  ki,  wgwr  o  dwmdw  Swriyyw  bac\

swslwnmwswydi vw q\zlar g^l^]mwswydilwr, o, wmwlli-ba]l\ dwli ola bilwrdi. Z^mr^d yem]wn kollar\n\n

arxas\ndan  [\x\b,  qa[a-qa[a  gwldi,  [it  donun  ^st^ndwn  wyninw  taxd\`\  gen,  uzun  k=ynwyi  Swriyyw

bac\n\n  quca`\na  tullad\,  da`\n\q  sa[lar\n\  ba]\n\n  cwld  hwrwkwtilw  k^rwyinw  atd\  vw  Zwlimxan\n

qaba`\nda  dim-dik  dayan\b,  =z  qwlwbwsinw  ]^bhw  etmwywn  adamlar  kimi,  par\lt\l\,  twbwss^ml^

g=zlwrlw  ona  baxd\.  Ywni:  “Hw  necwswn  indi!”  Bu  c^r  bar\]ma`\  he[  g=zlwmwywn  Zwlimxan  “wvwzi

[\xd\”,  —  deyib  swmimiyywtlw  boynuna  ald\  vw  hwmin  bu  dwqiqwdw  ilk  dwfw  ]^bhwyw  d^]d^:  ax\,

deywswn b^t^n bu oyunlar he[ dw bo]-bo]una deyil?..

Zwlimxan  onun  [=r-[=pdwn  c\z\lm\]  balaca,  qonur  ayaqlar\na,  [it  donun  alt\ndan  s^m^klwri  hiss

olunan,  zwrif  [iyinlwrinw,  nazik,  uzun  bo`az\na,  dwcwllik,  ]\ltaql\qla  birgw  hwm  dw  qwribw  u]aq

---

23

sadwl=vl^y^  ilw  baxan  par\lt\l\  g=zlwrinw  ilk  dwfw  fikir  verdi.  D^nwnw-sra`ag^nw  qwdwr  Qaraxan\n

q\zlar\ ilw yor`an alt\nda twpiklw]wn, q\zlardan k^swndw =z^n^ Zwlimxan\n yor`an\n\n alt\na sal\b,

b=yr^nw  q\s\l\b  “qaqa],  qaqa]”,  —  deyw  yaltaqlanan,  g^nd^zlwr  isw  at\l\b-d^]mwkdwn  cana-qana

gwlmwywn bu quru-taqqanaq Z^mr^d^n qwlbindw nw ola bilwr? Bax, burda ilk dwfw Zwlimxan o qara

par\lt\l\ g=zlwrdw adi ]\ltaql\qdan ba]qa hwm dw bir hwsrwt g=rd^. G^cl^ bir hwsrwt, istwk! O, ilk dwfw

burda, hwmin hwsrwt, istwk qar]\s\nda ^rwyindw titrwyi] duydu.

Ilk mwhwbbwtin ilk q\`\lc\m\ belwcw al\]d\…

Al\]d\, ancaq alova [evrilmwdi.

Zwlimxan  o  q\`\lc\m\  ^rwyindw  gizlwdib  =z^  ilw  birgw  Bak\ya  apard\,  qwbul  imtahan\  vaxt\,  bir  ay

gecw-g^nd^z bwdwnindw o q\`\lc\m\n hwrarwtini hiss etdi.

Ax\r\nc\  imtahandan  sonra  dwrslwrin  ba]lanmas\na  cwmi  bir  ne[w  g^n  qal\rd\.  Qaraxan  twkidlw

yazm\]d\ ki, “bir dw gwlib qay\tsan, yol yor`unu olarsan. Havalar da isti ke[ir. Gwlib elwmw. Kwrwm

wminlw xwrclik yollayaca`am”.

Zwlimxan xwrcliyini ald\ vw elw o dwqiqw va`zala y^y^rd^. “A`\ll\, twmkinli qaqa]\n” birdwn-birw belw

y^ng^ll^k  elwyib,  dwrslwrin  ba]lanmas\ndan  ikicw  g^n  qabaq  qa[\b  B=y^ktalaya  gwlmwsi  ailwdw

ham\n\ twwcc^blwndirdi. Sabit May\lov hirslwndi. Qaraxan qaqa]\n\ mwzwmmwt etdi. Swriyyw bac\ da,

hwtta, aylar-illwr hwsrwtlisi kimi onun boynuna sar\lan q\zlar da =z twwcc^blwrini gizlwtmwdilwr. Twk

bir nwfwr fwrqlwndi, ona “xo] gwlibswn” — dedi. Bu bir nwfwr, q\zlar\n aras\nda qar\]\`a sal\b, od kimi

q\z`\n  dodaqlarla  Zwlimxan\n  ^z^ndwn  =pd^,  kwnara  [wkildikdw  isw,  nwvazi]li,  eyni  zamanda

hiylwgwr g=zlwrlw dedi: “Lap yax]\ elwyibswn!”

Sabit May\lov ciddi, twntwnwli bir g=rkwmdw o`ullar\n\ =z ota`\na dwvwt etdi, xal\n\n yuxar\ ba]\nda,

d=]wk[w  ^st^ndw  barda]  qurdu,  qotazl\  twsbehini  [\xar\b,  imtahanlar,  m^wllimlwr,  yataqxanada

o`lunun  ]wraiti  vw  “[=rwk  yolda]lar\”  haqq\nda  bir  n=v  hesabat  twlwb  etdi.  Bu  twfwrr^atl\  s=hbwt

zaman\  Zwlimxan  yana`\nda  daim  od  kimi  q\z`\n  dodaqlar\n  twmas\n\,  “xo]  gwlibswn”  —  deyw

p\[\ldayan  titrwk  nwfwsin  wtrini  duyurdu  vw  atas\n\n  bu  lwngwrli  s=hbwtindwn  dar\x\b,  otaqdan

[\xma`a twlwsirdi. Ailwdw hwmi]w ya]\na uyu]mayan a`\rl\`\, lwngwri ilw se[ilwn Zwlimxan bwlkw dw

=mr^ndw birinci dwfw belw twlwsirdi. Atas\ nwhaywt wlini saqq\l\na [wkib, e]iyw [\xmas\na izn verdikdw,

Zwlimxan\n elw bil ^st^ndwn a`\r y^k g=t^r^ld^.

Hwywtdw Mwrywm, adwti ^zrw, anas\ ilw yana]\, ocaq q\ra`\nda mw]`ul idi. Z^mr^d paltar\n\ dwyi]ib,

tox q\rm\z\ ]al don geyinmi]di, bir az kwnarda, yay\n b^rk^s^ndwn azac\q =l^]gwyib yap\xm\] g=y

otluqda {ap\qla oynay\rd\. Bilwklwrindwn tutub tulan\ dal ayaqlar\ ^stw qald\r\r, =z f\nd\q burnunu

onun i]\ldayan burnuna toxundurur, ]irin-]irin g^l^b, g=zalt\ Zwlimxana  bax\rd\.

- Qaqa], mwn he[ {ap\`\n h^rd^y^n^ e]itmwmi]wm. Swn bilwn tulan\n da lal\, kar\ olar, ya yox? —

deyw swfeh-swfeh dan\]\rd\.

---