324
Erm. SSR AS RH-nin 2. III. 1940-cı il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Lernaşen (Dağkəndi)
qoyulmuşdur.
Şirazlı - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indiki Vedi (Ararat) rayonunda kənd. Rayon
mərkəzindən 5
km cənub-şərqdə, Vedi çayından axan arxın yanında yerləşir.
«İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə (143, s.51), Qafqazın 5 verstlik xəritəsində (348, s.295)
qeyd edilmişdir.
Kənddə 1873 - cü ildə 150 nəfər, 1886-cı ildə 235 nəfər, 1897-ci ildə 451 nəfər, 1904 - cü ildə
229 nəfər, 1914 - cü ildə 251 nəfər, 1916-cı ildə 480 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.86-87, 156-
157). 1918-1919 - cu illərdə azərbaycanlılar ermənilər tərəfindən qırğınlarla qovulmuş, İran və
Türkiyədən köçürülən ermənilər burada yerləşdirilmişdir. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti
qurulandan sonra sağ qalan azərbaycanlılar öz doğma kəndlərinə dönə bilmişdir. 1922-ci ildə burada
216 nəfər azərbaycanlı, 114
nəfər erməni, 1926-cı ildə 243 nəfər azərbaycanlı, 130 erməni, 1931-ci
ildə 256 nəfər azərbaycanlı, 182 nəfər erməni (415, s.86-87, 156-157), 1972-ci ildə 2616 nəfər
azərbaycanlı, 873 erməni, 1987-ci ildə 3000 nəfər (415, s.239-240) yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr-
dekabr aylarında azərbaycanlılar Ermənistan dövləti tərəfindən zorla qovulmuşlar. İndi ermənilər
məskunlaşıb.
Toponim oğuzların şirazlı etnonimi (F.Kirzıoğlu. Rəvan türkləri, «Vətən həsrəti» qəz., 18. VI.
1993) əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Ermənistan
prezidentinin 19. IV. 1991-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Vosgetap qoyulmuşdur.
Şirak - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indi Düzkənd (Axuryan)
rayonunda
kənd. Toponim siraq türk etnonimi (235, s.47-59) əsasında formalaşmışdır. Etnotoponimdir. Quruluşca
sadə toponimdir.
Şirak - İndiki Ermənistanın şimal-qərb tərəfində yayla. Oronim siraq (şiraq) türk etnonimi
(235, s.47-59) əsasında yaranmış etnooronimdir.
Şirakavan - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indi Ağin (Ani) rayonunda kənd.
Rayon mərkəzindən 24 km məsafədə yerləşir. Toponim qədim türk tayfalarından biri olan siraq (şiraq)
etnonimi (235, s.47-59) ilə urartu dilində «yaşayış məntəqəsi», «şəhər» mənasında işlənən ebani
sözünün fonetik forması hesab etdiyimiz avan sözündən əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca
mürəkkəb toponimdir.
Şirvancıq - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indi Artik rayonunda kənd. Rayon
mərkəzindən 10 km cənub-qərbdə yerləşir. Kəndin qədim adı Sirvancıq olmuşdur (415, s.24). «İrəvan
əyalətinin icmal dəftəri»ndə (143, s.127), Qafqazın 5 verstlik xəriətsində (348, s.295) qeyd edilmişdir.
Toponim türk mənşəli şirvan etnoniminə (286, s.70) -cıq şəkilçisinin artırılması ilə əmələ
gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir.
Erm. SSR AS RH-nin 15.VII.1948-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Lernakert qoyulmuşdur.
Şirəqala - İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indi Abaran rayonunda kənd. Rayon
mərkəzindən 20
km məsafədə, Abaran çayının sağ qolu üstündə, Duluçay çayının sahilində yerləşir.
«İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə (143, s.112), XIX əsrə aid rus mənbələrində (Cборник cвединий
o Kaвказе, т, V, Тифлис, 1879, № 338) qeyd edilmişdir. Erməni mənbələrində 1914-cü ildə burada
1172 nəfər azərbaycanlının yaşadığı göstərilir (415, s.97). 1918-ci ildə kənddə yaşayan azərbaycanlılar
qırğınlarla tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuş, İran və Türkiyədən köçürülən ermənilər
burada yerləşdirilmişdir. İndi ermənüər yaşayır.
Toponim «gil növü, mavi gil» mənasında işlənən şirə sözünə (253, s.133), «istehkam, müdafiə
tikilisi», «həbsxana, zindan» mənasında işlənən qala sözünün qoşulması nəticəsində əmələ gəlmişdir.
Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Erm. SSR AS RH-nшn 15. VII. 1946-cı il
fərmanı ilə adı dəyişdirilib Vardenut qoyulmuşdur.
Şirin bulaq - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Quqark rayonu ərazisində
kənd. Yuxarı Kilsə kəndinin ilk adı olmuşdur. «Kilsənin (Yuxarı Kilsə kəndindəki XV əsrə aid alban
kilsəsinin -İ. B.) böyük bir divar daşırım üzərində yazılmış tarixi yazıya əsasən kəndin adı (Yuxarı
Kilsə kəndinin -İ. B.) «Şirin bulaq» olmuşdur» (85, s.317).
Toponim Azərbaycan dilində «içməyə yararlı, keyfiyyətli» mənasında işlənən şirin sözü ilə
(12, s.525) bulaq hidroterminin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Hidrotoponimdir. Quruluşca
mürəkkəb toponimdir.
325
Şirin bıılaq - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Quqark rayonunda bulaq.
Rayonun Yuxarı kilsə kəndinin ərazisində yerləşir. Hidronim Azərbaycan dilində «içməyə yararlı,
keyfiyyətli su» mənasında işlənən şirin sözü əsasında yaranmışdır. Mürəkkəb quruluşlu hidronımdir.
Şirin qala - Tiflis quberniyasının Loru-Pəmbək qəzasında, indi Quqark rayonunda qala.
Rayonun Hallavar kəndinin ərazisində yerləşir.
Şişqaya - İrəvan quberniyasının Yeni Bayazid qəzasında, indiki Basarkeçər (Vardenis)
rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 9
km şimal-qərbdə, dağ ətəyində yerləşir.
Kənd qədim tarixə malikdir. Burada XIII-XVI əsrlərə aid bilavasitə Azərbaycan türklərinin
həyatı, tarixi, məişəti ilə bağlı tarixi abidələr qalmaqdadır. Kənddə 1831-ci ildə 251 nəfər, 1873 - cü
ildə 592 nəfər, 1886-ıc ildə 905 nəfər, 1897-ci ildə 1132 nəfər, 1908-ci ildə 1041 nəfər, 1914 - cü ildə
1088 nəfər, 1916-cı ildə 1232 nəfər, 1919 - cu ildə 632 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır (415,
s.26-27, 112-113). 1918-ci ilin yazından başlayaraq azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə məruz
qalaraq qırğınlarla deportasiya olunmuşdur. Kənddə 1916-cı ildə 1232 nəfər azərbaycanlı yaşadığı
halda, 1919 - cu ildə 632 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.26-27, 112-113). Təkcə 1918-ci ildə
600 nəfər azərbaycanlı qmlmış, yandırılmışdır (309, s.305) 1919 - cu ilin aprelin 13-20-də kəndinin
sakinləri - azərbaycanlılar tamamilə doğma yurdlarından qırğınlarla qovulmuşlar (309, s.305). İndiki
Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 1920-ci ilin payızında kəndin sakinləri ata-baba
yurdlarına dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 461 nəfər, 1926-cı ildə 612 nəfər, 1931-ci ildə 863
nəfər (415, s.26-27, 112-113), 1939-cu ildə 956 nəfər, 1987-ci ildə 4000 nəfər (85, s.294-295) yalnız
azərbaycanlı yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr ayının 24-30 da azərbaycanlılar Ermənistan dövləti
tərəfindən tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. Toponim
Azərbaycan dilində «dağın,
təpənin zirvəsi, ən
yüksək nöqtəsi» mənasında işlənən şiş sözü ilə (196,
s.42), «sıra dağlardan ayrılmış qol», «dağların müəyyən hissəsində daş süxurlardan olan çətin keçilən
yer» (196, s.36), «dağ,sıldırım» mənasında işlənən qaya sözünün birləşməsindən əmələ gəlib, «hündür,
uca, dağın yanında salman, yerləşən kənd» mənasını ifadə edir. Orotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb
toponimdir. Ermənistan prezidentinin 19. IV. 1991-ci il fərmanı ilə Kəndin adı dəyişdirilib Quqariç
qoyulmuşdur.
Şişdağ - İrəvan quberniyasının Areksandropol qəzasında, indi Amasiya rayonunda dağ.
Rayonun Çaxmaq kəndinin cənub-qərbində yerləşir. Oronim «dağın, təpənin zirvəsi» mənasında
işlənən şiş sözü ilə «düzənlikdən ətəkləri, yamacları və zirvəsi
ilə seçilən, dik vəziyyətdə ucalmış, 500
metrdən artıq olan yüksəklik» mənasında işlənən dağ sözünün (196, s.37) birləşməsindən əmələ
gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu oronimdir.
Şiştəpə - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Qızılqoç (Qukasyan)
rayonunda dağ. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir (348, s.297). Oronim «dağın, təpənin
ən yüksək zirvəsi» mənasında işlənən şiş sözü ilə «alçaq dağ», «ətəyi ilə zirvəsi arasındakı nisbi
hündürlüyü 200 metrdən artıq olan yüksəklik» mənasında işlənən təpə sözünün (196, s.42)
birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu oronimdir.
Şınıx - Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında, indiki Allahverdi (Tumanyan) rayonunda kənd.
Rayon mərkəzindən 24 km məsafədə yerləşir. Kənddə 1897-ci ildə 5 nəfər, 1926-cı ildə 2 nəfər
azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.1415). İndi ermənilər yaşayır.
Toponim türk dilində «əyri sıldırım dağ yamacı, əlçatmaz», «dərin çuxur, xəndək» mənasında
işlənən şın sözünə (337, s.239) -ıx şəkilçisinin artırılması yolu ilə düzəlmişdir. Orotoponimdir.
Quruluşca düzəltmə toponimdir. Kəndin adı erməni dilinə uyğunlaşdırılaraq Şnox kimi
rəsmiləşdirilmişdir.
Şırran - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indiki Qəmərli (Artaşat) rayonunda kənd.
Kənddə 1897-ci ildə 148 nəfər, 1914 - cü ildə 185 nəfər, 1916-cı ildə 144 nəfər azərbaycanlı
yaşamışdır (415, s.50-51, 130-131). 1919 - cu ilin yazında azərbaycanlılar ermənilərin təcavüzünə
məruz qalaraq tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuş və kəndə kürdlər yerləşdirilmişdir.
Toponim Azərbaycan dilində «kiçik şəlalə», «fantan», «bulaq» mənasında işlənən şırran sözü
(253, s.134) əsasında formalaşmışdır. Hidrotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir.
Şırşır - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonu
ərazisində qışlaq. 1926-cı ildə 2 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.68-69). 1930
- cu ildə ləğv
edilmişdir. Toponim «şəlalə» mənasında işlənən şırşır sözü (253, s.134) əsasında formalaşmışdır.
Hidrotoponimdir. Quruiuşca sadə toponimdir.