17
v) alkilarilsul’fokislotalar – RarSO
2
OMe;
g) boshqa tipdagi anion gidrofil guruhlari bo’lgan moddalar (fosfatlar,
tiofosfatlar va hokazo) kiradi.
Tarkibida C
10
dan C
17
gacha uglerod atomlari bo’lgan sintetik yog’
kislotalarning tuzlari anion sirt-faol moddalar sifatida keng qo’llanilmoqda. Ular
o’simlik va hayvonlardan olinadigan organik yog’ kislotarning o’rnini bosmoqda.
Alkilsul’fatlar suvda yaxshi dissotsilanadi; ulardan kislotali va ishqoriy eritmalarda
ham foydalanish mumkin.
Amfoter sirt-faol moddalar tarkibida ikkita funksional guruh bo’lib, ulardan
biri kislota va ikkinchisi asos xarakteriga ega. Tarkibida karboksil va amin
guruhlar bo’lgan moddalar amfoter sirt-faol moddalar jumlasiga kiradi. Ular
muhitning pH qiymatiga qarab anion sirt-faol yoki kation
sirt-faollikni namoyon
qila oladi.RNH(CH
2
)
n
COO
-
RNH(CH
2
)
n
COOH
RNH(CH
2
)
n
COOH
+
anion-faol
ishqoriy amfoter sirt-faol kislotali kation-faol
muhitda
modda muhitda
Noionogen sirt-faol moddalar suvda eriganda ionlarga parchalanmaydi.
Bunday moddalarni tayyorlash uchun etilen oksid spirtlarga, karbon kislotalarga,
aminlarga va boshqa organik moddalarga ta’sir ettiriladi. Masalan,
polioksietilenlangan alkil spirtlarning hosil bo’lishini quyidagi tenglama shaklida
ifodalash mumkin:
ROH+nCH
2
-CH
2
RO(OCH
2
CH
2
)
n
OH
Kolloid sirt-faol moddalar alohida diqqatga sazovordir.
“Sirt-faol moddalar” termini ham aynan ana shularga oid.
Kolloid sirt-faol
moddalarning ajoyib xususiyati shundaki, ular termodinamik jihatdan barqaror
kolloid dispers geterogen sistemalar hosil qila oladi.
Ularning muhim
xarakteristikalari quyidagilardan iborat:
Dostları ilə paylaş: