Fonetika “Ilm – qaytarish va takrorlash mevasidir”

 
r
 
ng
 
-
 
-
 
jarangsizlar 
p
 
f 
t 
ch sh 
s 
k 
q 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
x 
h 
 

---

6 
ESLATMA! 
Undoshlar tarkibiga ko‘ra ikkiga bo‘linadi: 
1. Sof undosh – 22 ta; 2. Qorishiq 
– ch
ESLATMA! 
Ovoz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra 
sonorlar 
va 
shovqinlilarga bo’linadi. 
Shovqinlilar- 18 ta 
Sonorlar(ovozdorlar)- 
l, m, n, ng, r.
Shulardan 
m, n, ng
 – 
burun tovushlari;
l –
yon tovush; 
r – 
titroq tovush. 
ESLATMA
! Nutq tovushlarining asosiy vazifasi so’zlarning ma’nosini farqlashdir. 
Undoshlarga quyidagicha ta‘rif berish mumkin. Masalan: 
b – 
hosil bo‘lish o‘rniga 
ko‘ra lab undoshi; bo‘lish usuliga ko‘ra portlovchi; ovoz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra 
jarangli, shovqinli; tarkibiga ko‘ra sof undosh. 
TOVUSHLARNING FARQLOVCHI VA BILASHTIRUVCHI 
BELGILARI 
Biz fonetika va fonologiya bo‘limlarini farqlashimiz lozim. 
Fonetikada
nutq 
tovushlarining bir qancha 
akustik-artikulatsion belgilari
o‘rganiladi. Ya‘ni, 
nutq 
tovushlarining barcha tomonlari
o‘rganiladi. 
Fonologiyada
esa faqat bir tovushni ikkinchi 
tovushga taqqoslaganda, 
ularni bir
-
biridan farqlash uchun xizmat qiladigan belgilargina
o‘rganiladi. 
ESLATMA! 
Biz bilish faoliyatida zidlashga kata ahamiyat beramiz. 
Bunda ikki predmetni 
bir-biridan farqlash uchun xizmat qiladigan belgilar