Kinematika–cismin və ya
cisimlər sisteminin hərəkətini, bu hərəkəti doğuran səbəbləri
nəzərə almadan öyrənir. Dinamika–cisimlərin hərəkətini, bu hərəkəti doğuran bu və ya digər səbəblərlə birlikdə öyrənir. Nəhayət, statika–cisimlərin tarazlıqda olma hallarını öyrənir.
Tarazlıq halı hərəkətin xüsusi halı kimi dinamika qanunlarından çıxan bir nəticə kimi müəyyən edilə bilər. Ona görə də fizika kursunda statika bəhsi ayrıca
bir bölmə kimi deyil,
dinamika qanunları ilə birlikdə öyrənilir.
y
Çox vaxt cismin hərəkətini öyrənmək üçün bu cismin ölçülərini
verilmiş məsələdə nəzərə almamaq daha sərfəli olur.
Verilmiş məsələ üçün cismin ölçülərini nəzərə almamaq mümkün olarsa, belə cismə maddi nöqtə kimi baxmaq olar və fərz edilir ki, cismin bütün kütləsi bu nöqtədə toplanmışdır. Maddi nöqtənin fəzada hərəkəti zamanı keçdiyi nöqtələrin həndəsi yeri onun trayektoriyası adlanır.
Trayektoriyanın formasına görə hərəkətlər düzxətli və əyrixətli olmaqla iki yerə bölünür. Maddi nöqtənin hərəkətləri
içərsində ən sadəsi düzxətli bərabərsürətli hərəkətdir. Bu hərəkətdə maddi nöqtə istənilən bərabər zaman fasilələrində bərabər yerdəyişmələr icra edir.
Fərz edək
Şəkil 1.1
ki, hərəkət edən maddi nöqtə ixtiyari trayektoriya üzrə A nöqtəsindən B nöqtəsinə gəlmişdir
(şəkil 1.1). A başlanğıc və B son nöqtələri birləşdirən düz xəttə yerdəyişmə (
r→)
, bu nöqtələr
2
1
boyunca hesablanan trayektoriyaya (s) isə- yolun uzunluğu deyilir. Burada,
r→
r→
r→ radius
vektorlarının
fərqinə bərabər (yerdəyişmə) götürülə bilər.
s–gedilən yol skalyar kəmiyyətdir. Gedilən yolun uzunluğu yalnız düzxətli hərəkət bir istiqamətdə baş verdikdə yerdəyişmə vektorunun moduluna bərabərdir.
Fəzada maddi nöqtənin hərəkətinin yeyin və yavaş dəyişməsini xarakterizə etmək üçün vektorial kəmiyyət olan sürət anlayışından istifadə edilir.
