FiZİk tedavi ve rehabiLİtasyon kliNİĞİ Şef: Dr. M. Hayri ÖZGÜzel postür analiZİnde symmetrigraf ile orthoröntgenogram sonuçlarinin değerlendiRİlmesi

Sırt Kasları:

1.  Yüzeyel   kaslar:   M.   Trapezius,   M.   Lattisimus   dorsi,   M.   Levator   skapula,   M. 

Rhomboideus major ve minor

2. Ara kat kaslar: M. Serratus posterior superior ve posterior inferior, M. Levator kostarum

3. Derin sırt kasları:

a.  Yüzeyel   ve   vertikal   uzanan   kaslar(M.Erector   spinae):   M.   İliokostalis,   M. 

Longissimus, M. Spinalis.

b. Orta kat oblik seyirli kaslar (M.Transversospinales): M. Semispinalis, M. Multifidi, 

M. Rotatores.

c. Derin kaslar: Mm. İnterspinales, Mm. İntertransversarii. 

Erektör   spinal   kaslar,   son   iki   torakal   vertebra,   lomber   vertebralara,   sakruma   ve   iliak 

kanadın   iç   yüzeyine   tutunurlar.   Kas,   on   ikinci   kaburganın   altında   üç   bölüme   ayrılır: 

iliokostal kas lateral bandı, longissimus kası intermedial bandı, spinalis kası medial bandı 

oluşturur. İliokostal kas, C4 ve C6 transvers proseslere kadar uzanır. Kafatasına kadar 

uzanan tek erektör spinal kas m. longissimustur. M. spinalis ise genellikle yukarıda m. 

semispinalis kapitis ile birleşmiştir. 

Erektör   spinal   kaslar   miyofasyal   bir   kılıf   içindedirler.   Hareket   sistemi   fonksiyonunda 

mekanik bir rol oynayan fasyalar, hem nosiseptif hem de proprioseptif uyarılara kaynaklık 

ederler.   Torakolomber   fasyanın   lomber   parçası,   krista   iliaka   ve   12.   kosta   arasındaki 

boşlukta   yerleşmiştir.   Yüzeyel,   orta   ve   derin   olmak   üzere   üç   katmandan   oluşmuştur. 

Kuadratus lumborum kasını örten derin katman, transvers  proseslere bantlar biçiminde 

yapışır. Orta katman transvers proseslerin uçlarından başlar, erektör spinaların önünde, 

kuadratus lumborumun arkasında yer alır. Yüzeyel fasya derin sırt kaslarını örter ve spinöz 

15

---

proseslere tutunur. Torakolomber fasyanın önemi, lateralde karın kaslarına yapışması ve 

öne eğilmiş gövdenin doğrulmasında oynadığı rolden kaynaklanmaktadır. 

M. semispinalis, transversospinal olarak, 4–6 spinal prosesi atlayarak yukarı doğru uzanır. 

Lomber vertebralarda bulunmazlar. Mm. multifidi sakrumun sırt bölümünde kalın bir kitle 

olmak üzere, tüm bel, sırt ve alt boyun omurlarının transvers proseslerinden başlar ve 

aksise kadar tüm bel, sırt ve boyun omurlarının spinal proseslerine tutunur. Mm. rototares 

bir omurun transvers prosesinden, bir veya iki üstteki omurun spinöz prosesine uzanır.

Mm.intertransversarii komşu iki transvers  proses  arasında, Mm.interspinales  komşu iki 

spinöz   proses   arasında   uzanır.  Vücut   öne   eğilmeye   başladığı   zaman   fleksiyonun 

kontrolünü sırt kasları sağlar. Bu kaslar, erektör spinal kasları, servikal kasları ve üst trapez 

adaleleri içerir (1, 3, 7).

2.2.OMURGANIN BİYOMEKANİĞİ

Biyomekanik, temel mekanik kurallarının biyolojik sistemlere uygulanarak, sabit duruş ve 

hareket   sırasında   organizmaya   etkiyen   kuvvetleri   ve   bu   kuvvetlerin   etkisi   altında 

organizmanın davranışlarını inceleyen bilim dalıdır (4).   

                                           

Spinal   hareket   segmenti,   iki   komşu   vertebra,   intervertebral   disk,   ligamentler   ve   faset 

eklemlerden oluşan kompleks mekanik bir sistemdir (2). Bu segment üzerine binen yükü, 

anterior ve posterior yapılar iki sütun halinde paylaşır.

Kapandji’ye göre kolumna vertebraliste taşıyıcı üç kolon vardır: Major kolon, üst üste 

yerleşen vertebraların korpuslarından oluşur, diğer iki kolon minör kolondur. Bu minör 

kolonları üst üste yerleşen vertebraların posteriorundaki artiküler prosesler (faset eklemler) 

oluşturur. Öndeki sütun ana destekleyici yapıdır. Anterior sütun statik, posterior sütunlar 

ise dinamik rol oynar (2). 

Omurga ve gövde kasları, hareketi ve hareketin kontrolünü sağlar. Omurga stabilitesinde 

kasların   rolü   deneysel   olarak   gösterilmiştir.   Sadece   ligamanlarla   desteklenmiş   olan 

kolumna   vertebralis   ancak   2   kg.lık   bir   yük   taşıyabilmektedir.   Bu   nedenle   omurganın 

hareketinde ve stabilitesinde kasların belirgin olarak katkısı vardır.

16

---

Dengeli bir postür ile gövde ve omurga kasları vücudun üst yarısını minmal bir kas kuvveti 

ile destekleyebilmektedirler. Postür bozukluğu sebebiyle ağırlık merkezi öne kaydığında 

ise sırt kasları daha fazla efor harcayarak postürü düzeltmeye ve dengeli bir pozisyon 

sağlamaya çalışırlar. Lomber fleksiyon karın kaslarınca başlatılır ve vücudun üst yarısının 

ağırlığı ile devamı sağlanır. Sırtta yer alan erektör spina kasları yerçekimine direnerek 

hiperfleksiyonu önler. Fleksiyon arttıkça erektör spina kaslarındaki myoelektrik aktivite 

artar.   Vücudun   dik   durumdaki   pozisyonunda   ise   myoelektrik   aktivite   bu   kaslarda 

minimaldir. Çünkü bu durumda dengeyi ve direnci ligamentler sağlar (8).

Gövdenin fleksiyon, ekstansiyon ve lateral fleksiyonlarında spesifik bir kas grubu hareketi 

başlatır, antagonist kaslar kontrolü sağlar, yerçekimi hareketi devam ettirir ve ligamentler 

de hareketin limitini belirler.

Omurgaya Binen Yükler    

Omurgaya binen yükler, başta vücut ağırlığı olmak üzere, kas aktivitesi, ligamentlerin pasif 

gerginliği ve yerçekimini de içeren dış kuvvetlerdir. Normal anatomik postürde hareket 

segmentinin maruz kaldığı yükün iki kaynağı vardır. Bunlardan biri hareket segmentinin 

üzerinde   kalan   vücut   kısımlarının   ağırlığına   bağlı   direkt   kompresif   yüktür.   İkincisi 

desteklenen   bu   kütlenin   ağırlık   merkezinin   omurganın   önünde   olmasına   bağlı   olarak 

hareket   segmentinde   meydana   gelen   büyük   bir   fleksiyon   momentidir.   Bu   moment 

ligamentlerin ve sırt kaslarının kuvvetleri ile dengelenir (9).

Lomber   disk   içi   basınç   ölçümü,   omurgaya   binen   yükün   indirekt   bir   göstergesi   olarak 

kullanılmıştır.   Gevşek   ayakta   dik   durma   pozisyonunda   in   vivo   disk   içi   basınç,   ölçüm 

seviyesinin üzerindeki gövde ağırlığı, hareket segmentine etkiyen kas aktiviteleri ve diskin 

intrensek basıncının sonucudur. 70 kg ağırlığında birisi için disk basıncına göre hesaplanan 

3. lomber disk yükü 70 kg’dır. Ölçüm seviyesinin üzerindeki vücut ağırlığı total ağırlığın 

yaklaşık   %60  ı   olduğuna   göre,   diske   binen   yük  gövde   ağırlığının  yaklaşık   iki   katıdır. 

Üçüncü   lomber   diskle   yapılan   çalışmalarda,   disk   üzerindeki   yükün   oturmakla   arttığı, 

ayaktayken azaldığı ve supin pozisyonda en az olduğu sonucuna varılmıştır. Oturan bir 

kişide bu yük 100–175 kg arasındayken, ayakta duran bir kişide 90–120 kg arasındadır (10, 

11, 12).

17

---