##Fakültənin adı: Coğrafiya və ÇH ##İxtisas: Coğrafiya

##num=16// level= 1// sumtest=2 // name= Vasili Vasileyiviç Dokuçayev //

1. 1883 – cü ildə yazılmış “Rus qaratorpaqları” əsəri kimə məxsusdur?

A) Dokuçayevə

B) Vilyamsa

C) Kauriçevə

D) Rodeyə

E) Tyurinə

2. Qara torpaqlara V. V. Dokuçayevin ilk səyahəti nə vaxt olmuşdur?

A) 1877 - ci ildə

B) 1903 - cü ildə

C) 1845 - ci ildə

D) 1909 - cu ildə

E) 1850 - ci ildə

##num=17// level= 1// sumtest=67 // name= Dünya okeanı haqqında ümumi məlumat, Çellencerin dünya okeanının öyrənilməsində rolu. //

1. 1890 – cı ildə yazılmış “Fernand Magellanın həyatı” əsərinin müəllifi doktor Hillemarda görə dünya okeanı:

A) Magellana qədər okeanlar arasında boğazın olması məlum idi

B) Okeanlar bərzəxlərlə ayrılır

C) Okeanlar təcrid olunmuş haldadırlar

D) Cənubi Amerikanın cənubundan sakit okeana boğaz yoxdur

E) Şimal buzlu okean bütün okeanlardan təcrid olunmuşdur

2. Magellan ekspedisiyası hansı tarixdə Sakit okeana daxil olmuşdur?

A) 1520 – ci il, noyabrın 28 – də

B) 1520 – ci il, dekabrın 22 – də

C) 1519 – cu il, sentyabrın 28 – də

D) 1518 – ci il, noyabrın 28 – də

E) 1520 – ci il, noyabrın 7 – də

3. Horn Burnunun cənubdan sakit okeanına daxil olan Ceyms Kuk ekspedisiyası neçənci ildə Hind okeanına daxil olmaqla qərb istiqamətə üzərək İngiltərəyə çatır?

A) 1771 – ci ildə

B) 1768 – cı ildə

C) 1775 – ci ildə

D) 1781 – ci ildə

E) 177o – ci ildə

4. 1893 - cu ildə “Fram” gəmisində Frityof Nansenin Şimal Buzlu okeanda apardığı tədqiqat işlərinin elmi nəticələri?

A) Şimal Buzlu okean sularının hərəkət istiqaməti və Atlantik okeanından bu okeana 200 - 800 metr dərinlikdə isti suların daxil olması müəyyən edildi

B) Buzların qalınlığı və yükgötürmə qabiliyyəti öyrənildi

C) Dənizlərin dərinlikləri və aysberqlər öyrənildi

D) Okeanın fauna və florası öyrənildi

E) Okeanda naviqasiya mövsümü müəyyən edildi

5. Hansı xəritələrin yaradılması dənizçilərə daha uzaq məsafələrə üzməyə imkan verdi?

A) Portolan xəritələri

B) Maqnit meyl xəritələri

C) Topoqrafik xəritələri

D) Materiklərin xəritələri

E) İri miqyaslı xəritələri

6. XVI əsrin sonu XVII əsrin əvvəllərində Atlantik okeanından sakit okeana qərb istiqamətdə keçmək üçün bir neçə dəfə cəhd göstərən səyyah?

A) Hudzon

B) Amundzen

C) Piri

D) Berinq

E) Dreyk

7. ”Çellencer” gəmisindən sonra almanlar və amerikanlar hansı gəmilərlə dünya okeanını öyrənməyə üstünlük verdilər

A) Almanlar “Qazel” amerikalılar “Tuskarora”

B) Almanlar “Albatros” amerikalılar “Qazel”

C) Almanlar “Bleyk” amerikalılar “Tuskarora”

D) Almanlar “Ruzvelb” amerikalılar “Qazel”

E) Almanlar “Ninya” amerikalılar “Çelencer“

8. 1886 - cı ildə dünya səyahətinə çıxmış “Vityaz” gəmisi Sakit okeandakı elmi - tədqiqat işlərinin nəticələrinə kimə minnətdar olmalıdır?

A) Makarova

B) Berinqə

C) Kuka

D) Tomsona

E) Leontevə

9. 1488 – ci ildə Ptolomeyin Hind okeanını qapalı hövzə kimi göstərilən xəritəsinin ilk zərbə vuran portuqaliyalı səyyah?

A) Bartolemey Diaş

B) Vasko Balboa

C) Vasko da Qama

D) Fernando Magellan

E) Abel Tasman

10. Sakit okeanından Şimal Buzlu okeana, buradan isə Baffin körfəzinə keçməyə cəhd göstərən ilk rus taciri?

A) Qriqori Şelixov

B) Aleksandr Baranov

C) Mikluxo Maklay

D) Vladimir Ramanov

E) Mixoyil Qvazdov

11. Dreyk bərzəxi hansı materikləri birləşdirir?

A) Sual və cavablar səhvdir

B) Afrika və Asiyanı

C) Şimal və Cənubi Amerikanı

D) Avstraliya və Asiyanı

E) Afrika və Avropanı

12. İlk dəfə Amundsen Şimali Amerikanın şimalından qərb istiqamətdə hansı tarixdə Sakit okeana çatmışdır?

A) 1905 – ci ildə

B) 1909 – cu ildə

C) 1912 – ci ildə

D) 1911 – ci ildə

E) 1906 – cı ildə

13. Arktikada 3000 m dərinlik, Şimal Buzlu okean sularının hərəkət istiqaməti, 200 – 800 m dərinlikdə Atlantik okeanından Şimal Buzlu okeana isti suyun daxil olmasının müəyyən edilməsi kimə məxsusdur?

A) Frityof Nansenə

B) Robert Piriyə

C) Villem Barensə

D) Qriqori Sedova

E) Ceyms Kuka

14. 1950 – ci ildə M. M. Somov rəhbərlik etdiyi “SP – 2” stansiyası Şimal Buzlu okeanda nəyin müəyyən edilməsinə nail oldu?

A) Vrangel adasından suların şimal qərb istiqamətdə hərəkətini

B) Suların şimal şərq istiqamətdə hərəkətini

C) Suların cənuba doğru hərəkətini

D) Qabarma – çəkilməni

E) Mussonların mövcudluğunu

15. Şimal Buzlu okeanın relyef xəritəsinin tamamilə təzələnməsi istiqamətində “SP – 3” stansiyasının tədqiqat işlərinin başlanma tarixi?

A) 9. 04. 1954 – cü il

B) 18. 05. 1955 – ci il

C) 20. 03. 1947 – ci il

D) 22. 03. 1950 – ci il

E) 10. 09. 1938 – ci il

16. Sakit, Atlantik və Hind okeanlarını ayıran şərti sərhədlər?

A) Horn, İynə və Cənub burnundan keçən meridianlar

B) Horn, Malakka və Sidneydən keçən meridianlar

C) Cənub – şərq, Somali və Butriya yarımadasından keçən meridianlar

D) Yaşıl Burun, İynə və Cənub burnundan keçən meridianlar

E) 60⁰ şu və 120⁰ q. u – dan keçən meridianlar

17. Dünya okeanının hansı hissələri abissal zona sayılır?

A) 3000 m – dən dərin hissələr

B) 1500 m – dən dərin hissələr

C) 200 m –dən dərin hissələr

D) 6000 m – dən dərin hissələr

E) 2000 m – dən dərin hissələr

18. Dünya okeanında daha böyük ərazini əhatə edən sahə?

A) Abissal zona

B) Şelf zona

C) Materik yamacı

D) Bərabərdir

E) Şelf və materik yamacı zonaları

19. Dünya okeanında maksimum duzluluq müşahidə edilir (36 %) ?

A) Quru passatlar zonasında

B) Qərb küləkləri cərəyanı zonasında

C) Mussonlar zonasında

D) Ekvatorial zonada

E) Mülayim enliklərdə

20. Dünya okeanında güman edildiyi kimi 350 m deyil, Yapon dənizində 4000 m - ə qədər suyun qızması müəyyən edilmişdir?

A) Ruslar tərəfindən

B) Almanlar tərəfindən

C) Fransızlar tərəfindən

D) Norveçlər tərəfindən

E) Yaponlar tərəfindən

21. Fito və zooplanktonların şelf zonasında üstünlük təşkil etməsi əlaqədardır?

A) Günəşdən gələn qırmızı və narıncı şüalarla

B) Narıncı və yaşıl şüalarla

C) Göy və qırmızı şüalarla

D) Göy bə gümüşü şüalarla

E) Gümüşü və qırmızı şüalarla

22. Günəşdən gələn hansı şüalar daha dərinə keçə bilər?

A) Göy şüalar

B) Qırmızı şüalar

C) Yaşıl şüalar

D) Gümüşü şüalar

E) Göy və qırmızı şüalar

23. 1886 – 1889 – cu illərdə Stepan Osipoviç Makarovun “Vityaz” gəmisində aparılan tədqiqatların məqsədi?

A) Sakit okean sularında hidroloji tədqiqatlar aparmaq

B) Sakit okeanda maksimum dərinliyi müəyyən etmək

C) Cərəyanların istiqamətini təyin etmək

D) Qabarma – çəkilmə rejimlərini müəyyən etmək

E) Fəsillər üzrə suyun temperatur rejimini öyrənmək

24. “Yermak” gəmisində S. O. Makarovun Şpispergen ərazisində tədqiqatları neçənci ildə olmuşdur?

A) 1899 – cu ildə

B) 1875 – ci ildə

C) 1890 – cı ildə

D) 1888 – ci ildə

E) 1905 – ci ildə

25. Hazırki Luiziana ştatı ərazilərinin ispan krallığına aid torpaqlar elan edən səyyah?

A) La - Sal

B) X. Kolumb

C) A. Vespuççi

D) A. Makkenzi

E) Ermando Kortes

26. Dünya okeanının neçə faizini abissal zona təşkil edir?

A) 80 % - i

B) 50 % - i

C) 60 % - i

D) 45 % - i

E) 54 % - i

27. Şimal Buzlu okean sahillərinin dərinlikləri, Sakit okeanın qərb sahilləri, Amerika və Avrasiya arasında boğazın olmasının müəyyən edilməsi hansı ekspedisiyanın nəticələridir?

A) Böyük Şimal ekspedisiyasının

B) Dejnyov ekspedisiyasının

C) Y. F. Lisyanski ekspedisiyasının

D) Ceyms Kuk ekspedisiyasının

E) Abel Tasman ekspedisiyasının

28. 1768 – cı ildə “Endevor” gəmisində dünya səyahətinə çıxan səyyah?

A) Ceyms Kuk

B) Abel Tasman

C) Yerofey Xabarov

D) Vitus Berinq

E) Vasko da Qama

29. Sakit okeanı ilk dəfə görən və onu Cənub dənizi adlandıran avropalı səyyah?

A) Vasko Balboa

B) Vasko da Qama

C) Ceyms Kuk

D) Fernand Magellan

E) Ameriqo Vespuççi

30. XVI əsrdə yaşamış hansı coğrafiyaşünasa görə Amerikanın şimalından şimal – qərb istiqamətdə Sakit okeana dəniz yolunun olması mümkündür?

A) Henfri Hilbedə görə

B) Vasko Balbayaya görə

C) Ameriqo Vespuççiyə görə

D) Xristofor Kolumba görə

E) Ceyms Kuka görə

31. F. Magellan dünya ekspedisiyası hansı çayın mənsəbindən başlayır?

A) Qvadalkvivir

B) Sena

C) Taxo

D) Po

E) Temza

32. Atlantik okeanından Şimal Buzlu okeanına isti suların daxil olmasını müəyyən edən Norveç mənşəli səyyah?

A) Frityof Nansen

B) Villem Barens

C) Robert Skott

D) Rual Amundsen

E) Tur Heyerdal

33. 1872 – ci ilin dekabrında “Çellencer” gəmisinin dünya səyahətinə hazırlanmasında məqsəd?

A) Okeanların özünəməxsus cəhətlərini öyrənmək

B) Ancaq dib relyefini öyrənmək

C) Maksimum dərinlikləri müəyyən etmək

D) Mərcan riflərini müəyyən etmək

E) Dövlətlərin su sərhədlərini müəyyən etmək

34. 1522 – ci ildə okeanlar haqqında Magellan ekspedisiyası hansı fikrə aydınlıq gətirdi?

A) Okeanların vəhdəti fikrinə

B) Atlantik okeanının ən dərin olması fikrinə

C) Atlantik okean sularının Şimal Buzlu Okeanına axımı fikrinə

D) Sakit okeanın daha dərin olması fikrinə

E) Cənub materikinin olması fikrinə

35. Diskover – II gəmisi Sakit okeanda nəyi aşkar etmişdir?

A) Sakit okean silsiləsini

B) Makroneziyanı

C) Ən dərin yeri olan Mariya çökəkliyini

D) Lomonosov silsiləsini

E) Mərcan riflərini

36. Atlantik okeanının dərinlikləri haqqında ilkin məlumatlar kimə məxsusdur?

A) Martin Valdzemyullerə

B) Xristofor Kolumba

C) Fernand Magellana

D) Ceyms Kuka

E) Kruzenşternə

37. Niger çayının Atlantik okeanına tökülməsini müəyyən edən coğrafiyaşünas?

A) Rennel

B) Vavilov

C) Vasko da Qama

D) Livinqston

E) Riçardson

38. Şimal Buzlu okean sularının hərəkət istiqaməti, faunası Atlantik okeanından Şimal Buzlu okeana isti suların daxil olmasını 1896 – cı ildə öyrənən Norveç tədqiqatısı?

A) Frityof Nansen

B) Con Devis

C) Villem Barens

D) Robert Piri

E) Con Kabot

39. 1873 – cü ildə “Tiskarord” gəmisi ilə aparılan tədqiqatın məqsədi olmuşdur?

A) Kanadanın Vankuver adasından Yaponiyaya qədər ölçü işləri aparmaq

B) Sakit okeandakı adaları öyrənmək

C) Atlantik okeanının faunasını öyrənmək

D) Cərəyanların istiqamətini müəyyən etmək

E) Şimal qütbünü fəth etmək

40. Atlantik okeanının dərinlikləri haqqında ilkin məlumatlara təsadüf edilir?

A) Martin Valdzemyullerin xəritələrində

B) Eratosfenin xəritələrində

C) Ptolomeyin xəritələrində

D) Martin Behaymın xəritələrində

E) Pifeyin xəritələrində

41. Ş. B. Okeanından qərb istiqamətdə üzməklə Sakit okeana dəniz yolu axtaran 1550 - 1611 - ci illərdə yaşamış ingilis səyyahı:

A) Hudzon

B) Torres

C) Ceyms Kuk

D) Piri

E) Skot

42. 1687 - ci ildə qabarma - çəkilməsi ayın fazaları ilə əlaqələndirən alim?

A) Nyuton

B) Ptolomey

C) Aristarx

D) Pifaqor

E) Devis

43. Vitus Berinqin rəhbərliyi altında Ş. B. Okeandan Sakit okeanına “Müqəddəs Qafril” gəmisi neçənci ildə keçmişdir?

A) 1728 - ci ildə

B) 1902 - ci ildə

C) 1440 - ci ildə

D) 1512 - ci ildə

E) 1909 - cu ildə

44. Vitus Berinqlə yanaşı Ş. B. Okean sahillərinin öyrəlməsində mühüm rol oynamış səyyahlar kimlərdir?

A) Xariton Laptyev, Dmitri Laptyev, Çelyuskin

B) Çelyuskin, Xabarovskin, Dejnyov

C) Xaritom Laptyev, Çelyuskin, Drayk

D) Hudzon, Ceyms Kuk, Lazaryev

E) Torres, Tasman, Makkenzi

45. Vasko Balboa Amerikanın hansı hissəsindən və neçənci ildə keçməklə Sakit okeanı görmüşdür:

A) Panama Bərzəxindən 1513 - cü ildə

B) Şm. Amerikanın şimalından 1519 - cu ildə

C) Cənubi Amerikanın cənubundan 1520 - ci ildə

D) Dreyk boğazından 1758 - ci ildə

E) Magellan boğazından 1519 - cu ildə

46. 1807 - ci il avqustun 6 - da Uzaq Şərqə Hind okeanından keçməklə dəniz yolunu müəyyən edən rus səyyahı:

A) V. M. Qolovin

B) M. P. Lazaryev

C) İ. F. Kruzenstern

D) V. Berinq

E) Y. Xabarov

47. Ceyms Rosso tərəfindən hazırda öz adına olan Rosso dənizi neçənci ildə aşkar edilmişdir?

A) 1841 - ci ildə

B) 1909 - cu ildə

C) 1512 - ci ildə

D) 1910 - cu ildə

E) 1920 - ci ildə

48. 1845 - 1848 - ci illərdə Con Franklin rəhbərliyi altda Şimal - qərb istiqamətdə Saki Okeanına yolun axtarılması nə ilə nəticələnmişdir?

A) Ekspedisiya üzvlərinin məhvi ilə

B) Alyaska yarımadasının kəşfi ilə

C) Kaliforniya yarımadasının kəşfi ilə

D) Florida yarımadasının kəşfi ilə

E) Hudzon körfəzinin kəşfi ilə

49. 1849 - cu ildə Kalaxari səhrasını keçməklə Atlantik okeandından Hind okeana çatan səyyah, tədqiqatçı və missionor:

A) David Livinqstan

B) Aleksandr Humbolt

C) Vasko da Qama

D) Vasko Balboa

E) Alfred Sotar

50. Sakit okeanı ilk dəfə görən və onu “Cənub Dənizi” adlandıran avropalı:

A) Vasko Balboa

B) Vasko da Qama

C) Cerald Bari

D) Bartolomey Diaş

E) Fernando Magellan

51. 1526 - cı ildə portuqallar Sakit okeanda hansı böyük adanı kəşf etdilər?

A) Yeni Qvineyanı

B) Sulavesini

C) Sulu

D) Mərcan

E) Yava adasını

52. Ağ dənizdən şərqə Böyük Baranov burnuna qədər Şimal Buzlu okean sahillərinin, dənizlərin dərinliklərinin öyrənilməsində xüsusi əhəmiyyət kəsb edən ekspedisiya neçə il çəkmişdir?

A) 10il

B) 3il

C) 7il

D) 6il

E) 2il

53. 1604 - cü ildə hansı rus şəhərinin əsası qoyulmaqla Baykal gölünə daha sonra Sakit okeana çıxmağın əsası qoyulmuşdur?

A) Tomsk

B) Murmanski

C) Orenburq

D) Kazan

E) Ufa

54. XVI əsrin birinci yarısında Şimali Amerikanın şimalından qərb istiqamətdə üzməklə Sakit okeana keçməyin mümkün olması fikri kimə məxsusdur?

A) Henri Hilbertə

B) Aleksandr Humbolta

C) La - Salla

D) Vasko Balboyaya

E) Elize Reklüyə

55. Hilbertin “Mühazirələr” yazısına əsaslanmaqla şimal - qərb istiqamətdə Sakit okeana keçməyin mümkün olması fikri kimə məxsusdur?

A) Martin Frobişer

B) Henri Hudzon

C) Rual Amundsen

D) Vasko Balboa

E) Duarte Balbosa

56. Vitus Berinqlə yanaşı Ş. B. Okean sahillərinin öyrəlməsində mühüm rol oynamış səyyahlar kimlərdir?

A) Xariton Laptyev, Dmitri Laptyev, Çelyuskin

B) Çelyuskin, Xabarovskin, Dejnyov

C) Xaritom Laptyev, Çelyuskin, Drayk

D) Hudzon, Ceyms Kuk, Lazaryev

E) Torres, Tasman, Makkenzi

57. Dünya okeanında maksimum duzluluq müşahidə edilir (36 %) ?

A) Quru passatlar zonasında

B) Qərb küləkləri cərəyanı zonasında

C) Mussonlar zonasında

D) Ekvatorial zonada

E) Mülayim enliklərdə

58. 1687 - ci ildə qabarma - çəkilməsi ayın fazaları ilə əlaqələndirən alim?

A) Nyuton

B) Ptolomey

C) Aristarx

D) Pifaqor

E) Devis

59. Ümid burnuna çatmaqla Ptolomeyin Hind okeanını qapalı hövzə kimi göstərdiyi xəritəyə ilk zərbə vuran Portuqaliyalı səyyah kim olmuşdur?

A) Bartolomey Diaş

B) Ameriqo Vespuçi

C) Vasko da Qama

D) Fernando Magellan

E) Ceyms Kuk

60. Şelf zonası dünya okeanının neçı faizini tutur?

A) 8%i

B) 40%i

C) 50%i

D) 35%i

E) 25%i

61. Geoloji baxımdan şelf zonası yer kürəsinin hansı hissəsinə aid edilir?

A) Materik

B) Batial

C) Abissal

D) Seysmik

E) Platforma

62. Günəş şüalarının daha dərin qızdırdığı dəniz:

A) Yapon dənizi

B) Aralıq dənizi

C) Aral dənizi

D) Azov dənizi

E) Andaman dənizi

63. Dəniz və okenalarda şaquli istiqamətdə duzluluğun dəyişməsi neçə metrə qədər dərinliyə kimi müşahidə edilir?

A) 1500m

B) 5000m

C) 250m

D) 2500m

E) 11000m

64. Görünmə dərinlik həddi daha çox olan dəniz:

A) Sarqas

B) Oxot

C) Qırmızı

D) Cənubi Çin

E) Xəzər

65. “Cellencer” gəmisində dünya səyahətində əsas məqsəd:

A) Dünya okeanını kompleks şəkildə öyrənmək

B) Yer kürəsinin çevrəsini hesablamaq

C) Cərəyanların istiqamətini müəyyən etmək

D) Şimali Amerikanı tədqiq etmək

E) Avrasiya sahillərinin xəritəsini dəqiqlaşdirmək

66. Stepan Osipovic Makarovun “Vityaz” gəmisində dünya səyahətinin məqsədi:

A) Dünya okeanını öyrənmək

B) Yaponiya sahillərini tədqiq etmək

C) Rus Amerikasına Şimal şərq istiqamətində üzmək

D) Şimal qərb istiqamətində Sakit okeanda dəniz yolu tapmaq

E) Cənubi Asiya ölkələrini tədqiq etmək

67. Piri Rəis “Kitab - ül - Bahriyyə” əsərini hansı sahəyə həsr etmişdir?

A) Dənizçilik qanunlarına

B) Bütövlük qanununa

C) Litosfer tavalarının hərəkətlərinə

D) Şimali Amerikaya

E) Kiçik Asiyaya