Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Yüklə 355,21 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. IPLIK VƏ SAPLARIN TƏSNIFATI VƏ ÇEŞID EKSPERTIZASI
- Pambıq ipliyi
- Xalis yun ipliyi
5
əldə edilən ipliklər emal edilən yunun növündən asılı olaraq müxtəlif keyfiyyətdə və müxtəlif naziklikdə ola bilər. Belə ki, zərif, yarım zərif və yarım qaba yunlardan əldə edilən zərif mahud iplikləri 167-62,5 teksdə, qaba yundan alınan qaba mahud iplikləri isə 500-143 teksdə hazırlanır. Apparat əyirmə üsulu ilə emal edilən ipliklər kifayət qədər xovlu və yumşaq olur. Darama üsulu ilə əyirmə sistemində apparat əyirmə sistemindən fərqli olaraq ipliklər uzun yun liflərindən emal edilir. Bu sistemdə ən çox 55-200 mm uzunluğunda yun liflərindən istifadə olunur. Darama üsulu ilə əyirmədə yunun düzləndirilməsi və təmizlənib daranmış lent halına gətirilməsi daraqlı maşınlarda yerinə yetirilir. Daraqlarda alınmış lentlərin yoğunluğunu nazikləşdirərək əyirici maşüına istiqamətləndirirlər. Darama üsulu ilə əldə edilən ipliklər daha düz, saya və yüksək sıxlığı ilə xarakterizə olunur. Bu üsulda ən çox 55,3-14,3 teks ipliklər istehsal edilir. Ipək sapların emalı üçün normal baramanın uzun tellərindən istifadə olunur. Bununla bərabər, təbii ipək istehsalında əldə edilən tullantılardan da istifadə edilir. Təbii ipliyi üç sistem əyirmə üzrə ipəkçilik tullantıları, ipək emalı istehsalından və girdə darama maşınlarında yumşaldıb təmizləmədən alınır. Təmizləmədən sonra alınmış lentlər düzləndirilir, nazikləşdirilir və yenidən əyirməyə qaytarılır. Bu üsullarla təbii ipəkdə daha nazik ipliklər almaq mümkündür. Həmin üsullardan istifadə edərək toxuculuq sənayesi üçün ən çox 3,3 teksə qədər ipliklər hazırlanır. Beləliklə, əsas tullantıların daranması məmulatları zamanı alınan kilkələr əvvəlcə daraqlı maşina (darama) daxil olur, sonra isə təmizlənmiş lent iplik halına gətirilir. Bu üsulla alınan ipliklərdən ən çox istifadə olunanı 10-7,1 teksdir. Ikinci dəfə daramadan sonra emal edilən iplik apparat üsulu ilə əyirilir. Apparat üsulu ilə alınan ipliklər daha yoğun xovlu və çirkli olur. Kimyəvi liflərdən olan iplikləri istənilən əyirmə sistemi üzrə almaq olar. Son illərdə yuxarıda qeyd edilən əyirmə üsullarından başqa, yeni əyirmə sistemləri yaradılmışdır. Yeni əyirmə sisteminin əsasını iysiz əyirmə sistemi təşkil edir. Bu əyirmə sistemi elektroayrodinamiki qanuna əsaslanır. Yeni əyirmə 6
sistemində əsas pnevmomexaniki və pnevmatik metodlardan istifadə olunur. Pnevmomexaniki üsul pambıq lifindən, pambıqla kimyəvi liflərin qarışığından və kimyəvi liflərdən müxtəlif yoğunluqda ipliklərin alınması üçün geniş tətbiq edilir. Pnevmatik üsul aşağı sort və tullantı pambıq lifindən daha yoğun ipliklərin və eləcə də sintetik liflərdən orta yoğunluqda ipliklərin alınması üçün daha əlverişlidir. Yeri gəlmişkən, qeyd etmək lazımdır ki, iysiz üsulla əyirmədə alınan ipliklər quruluş və xassələrinə görə adi üsulla əyirməklə əldə edilən ipliklərdən fərqlənir. Iysiz üsulla alınan ipliklərdə liflər daha eynicinsli yerləşir. Eyni zamanda həmin ipliklər daha yumşaq və həcmli olmaqla bərabər yoğunluqda, uzanan və sürtünməyə davamlı olur.
7
EKSPERTIZASI
Müxtəlif ədəbiyyatlarda iplik və saplar müxtəlif nişanələrinə görə təsnifləşdirilir. V.Q.Parxomenkonun «Sənaye malları əmtəəşünaslığı» dərsliyində iplik və saplar aşağıdakı kimi təsnif olunur. Əyirilmiş saplar (ipliklər) əyirilməmiş saplar, fasonlu və yüksək həcmli saplar, Q.F.Puqaçevski, Y.A.Leçkun, B.D.Semak, V.P.Sklyannikov, M.M.Dianiçin müəllifliyi ilə yazılmiış «Sənaye malları əmtəəşünaslığı»nda iplik və saplar istehsal və emal mərhələlərinin miqdarından asılı olaraq il kadi (hamar, yumşaq, sıx) quruluşlu və ikincisi, quruluşu dəyişmiş iplik və saplara bölünür. S.S.Kolyadenko, V.T.Mesyaçenko, V.I.Konoşinskayanın müəllifliyi ilə yazılmış dərslikdə isə iplik və saplar xammal tərkibinə, alınma üsuluna, quruluşuna, bəzək növünə və təyinatına görə təsnifləşdirilir. Bütün toxuculuq lifləri xammal tərkibindən asılı olaraq bircinsli və müxtəlif tərkibli olur. Birtərkibli saplar, yaxud liflərdən alınan müxtəlif tərkibli saplar adı verilir. Müxtəlif təbiətli liflər qarışığından olan iplik qarışıq iplik, yaxud sap adlanır. Onun adı tolan ən qiymətli komponentə görə, adətən təbii adına görə təyin edilir. Toxuculuq sapları alınma üsuluna görə əyirilmiş (iplik) və əyirilməmiş (monosap və kompleks) saplara bölünür. Ipliklər alınma üsuluna görə aşağıdakı kimi görünür. Pambıqdan daranma, kard və apparat üsulları ilə iplik istehsal edilir. Kətan ipliyi kətan lifindən və kilkədən yaş və quru üsulla əyirilir. Yun – daranma (komvol) və apparat (mahud) üsulları ilə iplik halına salınır. Ipək (təbii ipək) daranma və apparat üsulları ilə sap halına salınır. Kimyəvi liflərdən olan ipəkdən daranma, kard və apparat üsulları ilə sap əldə edilir.
8
Bütün toxuculuq lifləri quruluşuna görə birsaplı (ilk sap), iki və daha çox saplardan ibarət çoxsaplı ola bilər. Çoxsaplı saplar eşilmə ilə emal edilir. Eşmə saplar iki və ya daha çox uzununa mürəkkəb burulmamış kompleks saplardan, yaxud ipliklərdən ibarətdir. Toxuculuq sənayesində işlədilən sapların çox hissəsi burulmuşdur. Saplar zəif, orta və yüksək dərəcədə burulmuş olur. Onlar birqat və ikiqat burulmuş, həmçinin sadə və fasonlu buraxılır. Toxuculuq sapları bəzək növünə görə xam (bəzəndirilməmiş), ağardılmış, boyanmış olur. Eyni nömrəli və müxtəlif rəngli iki burulmuş sapdan ibarət olan saplar muline adlanır. Müxtəlif rənglərə boyanmış lif qarışığından olan ipliklər, yaxud boyanmış və boyanmamış lif qarışığı melanj adlanır. Təyinatından asılı olaraq toxuculuq, trikotaj, sap, qardintül, xalça istehsalı üçün olan toxuculuq saplarının quruluşu və alınma üsulları müxtəlifdir. Toxuculuq üçün iplik və sapların bəzilərinə qısa xarakteristika verək. Pambıq ipliyi. Pambıq ipliyi hazırda toxuculuq sənayesinin xammal balansında əsas yer tutur. O, təyinatına görə toxuculuq (əriş və arğac), trikotaj, corab, toxuculuq-xırdavat, sap ipliyinə və texniki təyinatlı ipliyinə, əyirilməsinə görə daranmış, kard və apparat; burulmasına görə birsaplı və sağa, yaxud sola burulmuş; bəzəyinə görə ağardılmış, boyanmış melanj və muline ipliyinə; təmizliyinə görə siniflərə bölünür. Qarışıq pambıq ipliyi pambığın süni və sintetik liflərinin qarışığından hazırlanır. O, başlıca olaraq toxuculuq və trikotaj istehsalında ipliklər pambıq- viskoz, pambıq-polinoz, pambıq-lavsandır.
donluq və başqa parçaların, üst trikotaj əlcəyin, yaylıq-şərfin, dəyişək və corab- noski məmulatların, xalça və toxunmamış materialların istehsalına işlədilir. Daranmış və apparat üsulu ilə əyirilmiş 18-80 və 60-330 teksli təksap və burulmuş iplik halında istehsal edilir. Bəzəyinə görə təbii rəngli, melanj və müxtəlif rənglərə boyanmış olur. Yüklə 355,21 Kb. Dostları ilə paylaş:
|